• İspanya’da Bask ülkesi yarım yüzyıllık silahlı ve siyasi parti mücadele ile özerkliğini kabul ettirse de 80 siyasi tutsağın özgürlük sorunu halen çözülmüş değil. Siyasi mahkumlara dair son kararı yine merkezi yönetim veriyor.
• Sare Herritarra temsilcisi Bego Atxa, "ETA silahlı mücadeleyi bırakmasına rağmen halen 80 dolayında siyasi tutsak var. Bunlardan 23’ü kadın, 7’si ailelerinden binlerce kilometre uzaktaki cezaevlerinde tutuluyor” dedi.
• Çatışmalı sorunları çözümü için de konuşan Atxa: “Sayın Öcalan'ın tezi birçok farklı kesim tarafından destekleniyor. Bu da onu çatışmanın çözümünde vazgeçilmez kılıyor. Öcalan ile dayanışmamızı sürdüreceğiz.”

EREM KANSOY

ETA'nın kendini feshetmesinin üzerinden 13 yıl geçti. Bu süre zarfında herkes çatışmanın çözüldüğüne inansa da gerçekte sosyal sorunlara nihai bir çözümün getirilmedi. Bask ülkesinden 100’e yakın siyasi tutsak halen hapiste tutuluyor. 2019 yılında Bayonne ve Bilbao’da onbinler sokağa çıkarak Bask ülkesinden uzaktaki hapishanelerde tutulan tutsakların evlerine yakın hapishanelere sevk edilmesi için eylemler yapmıştı. Silahlı mücadelenin görünür hale getirdiği Bask ülkesi şimdi özerk bir yapıda yönetiliyor. Son yıllarda tutsakların durumu iyileştirilse de temel talep, tutsakların bırakılması. Basklı siyasi tutsakların durumunu, Bask ülkesindeki kuşaklar arası farklılıkları ve gençlerin Bask diline yönelik sahiplenmesini Bask bölgesinden Sare Herritarra'nın temsilcisi Bego Atxa’la konuştuk.

80 siyasi tutsak

Basklı tutsaklar için mücadele eden Sare Herritarra’nın temsilcisi Bego Atxa, "ETA silahlı mücadeleyi bırakmasına rağmen halen 80 dolayında siyasi tutsak var. Bunlardan 23’ü kadın, 7’si ailelerinden binlerce kilometre uzaktaki cezaevlerinde tutuluyor” dedi. Bego Atxa merkezi İspanya hükümeti ile Basklılar arasında nihai bir çözümün ortaya çıkmadığını dile getirerek “Bask mahkumlarının durumuna çözüm getirilmezse çatışmanın bir çözümü olmayacaktır. Dolayısıyla çözümün bu kısmı hala tamamlanmayı bekliyor. Yürürlükteki yasaların bu mahkumlar için uygulanması gerekiyor. Ancak bu şekilde çatışmalar çözüm yolunda ilerleyebilir” diye ekledi.

İstisnai bir yasa uygulanıyor

Basklı tutsakların durumuna ilişkin kimi ilerlemeler kat edilse de yine de yapılması gerekenlerin olduğunu vurgulayan Atxa, “Yakın zamana kadar mahkumlar cezalarını ikamet yerlerinden çok uzakta çekmek zorunda kalıyorlardı. Bu sadece mahkum için değil, onları ziyaret etmek isteyen aileleri için de bir ceza anlamına geliyordu. Son bir buçuk yılda bu sorun biraz aşılmış olsa da, şimdi karşımıza yeni bir sorun çıkıyor, o da uygulanan yasal istisnalar. Bu gruba istisnai bir yasa uygulanıyor ve onlar için özel olarak oluşturulan yasa, sürecin ilerlemesini engelliyor veya neredeyse ömür boyu cezaları etkinleştiriyor. Diğer devletlerde, bu durumda Fransa'da çekilen cezaların İspanya'da sayılması engellenmiş oluyor. Dolayısıyla yasal istisnalar konusunda yapılacak daha çok iş var” şeklinde konuştu.

 

 

Karar Bask’a uzak mahkemenin elinde

Basklı tutsakların yargılanma süreçlerine de değinen Atxa, şöyle devam etti: “Yakın zamana kadar yetki merkeziyetçiydi; cezaevi yönetimi İspanyol hükümetine aitti. İki yıl önce bu yetki Bask ülkesinin özerk bölgesi olan hükümet tarafından üstlenildi. Bu, mahkumların kontrolünün, yani derece ilerlemesinin Bask ülkesine ait organlarca çözüleceği anlamına geliyor. Derece ilerlemesiyle ilgili son karar ise İspanyol mahkemelerine veya dinleme yetkisine sahip kurumlara ait. Yani, derece ilerlemesi her hapishanenin ilgili birimi tarafından kararlaştırılsa da eğer mahkumlar Bask hapishanelerindeyse, bu yetki hapishanenin kendisine aittir. Son karar ise ulusal mahkemenin yargıcına aittir. Yani hala merkezi bir organa bağlı. Dolayısıyla, sonuçta cezaevi yönetimi Bask özerk bölgesinde bulunsa da, son karar yine Bask özerkliğine yabancı bir mahkemenin elinde. Bu nedenle, sonuçlar neredeyse aynı kalıyor, yani son sözü yine mahkuma yabancı ve uzak bir organ söylüyor.”

Genç nesil ETA’yı tanımıyor

Bask’ın devrimci ve sol siyasi hareketinde kuşak farklılıklarının belirgin olduğunu dile getiren Atxa, yeni neslin çatışmayı pek tanımadığını söyledi. Atxa, “Genç nesil o dönemleri yaşamadı. ETA'nın ne olduğunu bile bilmiyorlar. Ancak Bask ülkesinde yeni nesiller çatışmayı aşma veya çatışmanın nihai çözümü üzerine düşünüyor ve farklı gruplar arasındaki birlikte yaşamı sağlama amacını taşıyor. Her ne kadar çatışmanın bir parçası olamadıkları için uzak kalsalar da bu çatışmanın ne anlama geldiğini biliyor, onu aşma arzusuna dair büyük bir ilgi duyuyorlar” diye konuştu.

Bizi bir arada tutan dilimiz

Bask ülkesinde Bask dilinin gelişimi için yürüttükleri çalışmaları da aktaran Atxa, “Bask toplumuna kendi dillerine sahip olmanın önemini ve bunun getirdiği birlikteliği anlatıyoruz. Bu birliktelik, bizi halk olarak bir arada tutan ana dilimizdir. Dolayısıyla, temel olarak amaç, kendi diline sahip olmanın önemini, değerini ve zenginliğini fark ettirmektir. Ayrıca, Bask özerk bölgesini dil haklarını garanti altına alan yasalar oluşturmak ve bu yasaları benimsemek de amaçlanmaktadır” dedi.

***

Öcalan önemli bir aktör

Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın üzerindeki tecrit koşullarına da değinen Atxa, “Sayın Öcalan sadece Kürt toplumu için değil, aynı zamanda uluslararası toplum için de çatışmanın çözümünde son derece önemli bir aktör. Sayın Öcalan'ın tezi birçok farklı kesim tarafından destekleniyor ve bu da onu çatışmanın çözümünde vazgeçilmez ve çok önemli bir noktaya getiriyor. Öcalan’ın fikirleri esas olarak demokratikleşme ilkesine dayanıyor ve inşa bu fikirler temelinde gelişmeli” ifadelerini kullandı. Tüm siyasi tutsaklara özgürlük isteyerek, tecride de tepki gösteren Atxa, “Öcalan ile dayanışmamızı sürdüreceğiz. Güçlerimizi birleştirerek Kürt halkına karşı baskıları protesto etmeye devam edeceğiz. Kürt sorununun barışçıl çözümünü sonuna kadar savunacağız” diye ekledi.