• Başûrê Kurdistan halkı, Meclis seçimleri için sandık başına giderek tercihini yaptı. 

Federe Kürdistan'da 2 milyon 802 bin 115 seçmen 100 milletvekili seçmek için sandık başına gitti.

Parlamento 6. dönem seçimleri kapsamındaki genel oylama Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu gözetiminde sabah saat 7.00 itibarıyla başladı. Vatandaşların oy kullanması, saat 18.00’e kadar devam etti. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı Hakim Umer, sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, seçim sürecinin sorunsuz ilerlediğini belirterek, “Sandıklar kapandıktan 24 saat sonra seçim sonuçları açıklanacak” dedi. Seçim bölgelerine göre seçmen sayısı şöyle:

Hewlêr seçim bölgesi: 933 bin 115 seçmen

Silêmanî seçim bölgesi: 1 milyon 8 bin 412 seçmen

Duhok seçim bölgesi: 682 bin 791 seçmen

Helepçe seçim bölgesi: 59 bin 300 seçmen.

 Bu seçimlerde ilk kez seçmenlerin oyları elektronik sistem üzerinden kaydedilip sayılıyor. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenen seçimlerde kayıt dışı seçmenlerin oy kullanmasının engellenmesi için VVD sisteminden; yine oyların erken ve doğru sayımı için PECOS denilen cihazlardan yararlanılıyor.

100 milletvekili seçiliyor

Federe Kürdistan'da 136 liste, 368'i kadın bin 198 adayla 100 sandalye için yarışıyor. Federe Kürdistan, dört seçim bölgesine ayrıldı: Silêmanî (38 sandalye), Hewlêr (34 sandalye), Duhok (25 sandalye) ve Helepçe (3 sandalye).  Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nun açıklamalarına göre; Parlamento seçimlerinde 2 milyon 802 bin 115 kişinin oy kullanma hakkı bulunuyor. İlk kez oy kullanacak seçmen sayısı ise 48 bin 952 bin. Bu seçimlerde her seçmen sadece kendi seçim bölgesindeki parti ve adaya oy verebilecek. Oy sayımının ilk turunda 14 bin 186 oy alan herhangi bir siyasi parti veya bağımsız aday, Federe Kürdistan Parlamentosu'nda bir sandalyeyi garantiliyor.

Irak Federal Mahkemesi, 22 Şubat 2024'te 111 sandalyeli Federe Kürdistan Parlamentosu'nda Türkmen ve Hristiyan bileşenlerin payına düşen 11 sandalyenin lağvedilmesine karar verdi. Irak Seçim Komiserliği, 20 Mayıs 2024'te yeni bir düzenleme yaparak bileşenlere 5 sandalye ayırılmasına karar verdi. Yeni karara göre 100 sandalyeli Parlamento'da bileşenler için 5 kota belirlenmiş olacak. Türkmenler, Hewlêr ve Silêmanî seçim bölgelerinde 2, Süryani, Keldani ve Ermeniler ise Hewlêr, Silêmanî ve Duhok seçim bölgelerinde 3 sandalye sahibi olacak.

Bağımsız Gözlem İttifakı, 2 bin 451 bağımsız gözlemcinin hem özel hem de genel seçim süreçlerini denetleyeceğini; sonuçları Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği’ne (AB) rapor olarak sunacağını duyurdu.

Talabani: Tekçi iktidar gitmeli

YNK lideri Bafil Celal Talabani ve Mam Celal Sekretaryası Yöneticisi Kubat Talabani, oylarını Silêmanî'deki Rewşan Okulu’nda kullandı. Bafil Celal Talabani oyunu kullandıktan sonra yaptığı basın açıklamasında, bu tekçi iktidara son vereceklerini söyledi. Bafil Talabani, QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdî’ye desteğinden dolayı teşekkür ederek, "O benim kardeşimdir” dedi.

Kubat Talabani ise "Yurttaşlar oylarıyla sorunları düzeltecekler. Şüphesiz halk oyuyla mevcut iktidarı değiştirecektir” şeklinde konuştu. Talabani, seçim sonuçları açıklandıktan sonra hep birlikte bayram kutlaması yapacaklarını sözlerine ekledi.

Yekgirtû: Değişime ihtiyaç var

Yekgirtûya İslami (Kürdistan İslami Birlik Partisi) Genel Sekreteri Selahedîn Behadîn, Silêmanî'de özel bir oy vermek merkezinde oyunu kullandıktan sonra şunları söyledi: “Bugün çok önemli ve kader tayin edici bir gündür. Halkımızın bu iktidarın değişmesine ihtiyacı var. Seçimlerden sonra sonuçların onaylanarak parlamentonun hayata geçirilmesine yönelik adımların atılmasını, ardından hükümetin zaman kaybetmeden kurulmasını bekliyoruz. Eskisi gibi hükümetin kuruluşu bir yılı bulmamalıdır.”

Komel: Seçmene baskı yapmayın

Kürdistan Adalet Topluluğu (Komel) lideri Ali Bapir, oylamanın ardından düzenlediği basın toplantısında, oylamanın barışçıl bir şekilde yapılmasını umduğunu ve sahtekarlığa izin verilmeyeceğini söyledi. Bapir, "İktidardaki siyasi partiler, özel oylama sırasında güvenlik güçlerine oylarının fotoğrafını çekmeleri yönünde baskı yaptı, bu da bazı güvenlik güçlerinin oylarını geçersiz kılmasına yol açtı. Seçmenlere baskı yapmak meşru ve medeni bir davranış değildir ve dinimize göre hiç kimse bir şey yapmaya zorlanmamalıdır" dedi.

Irak Cumhurbaşkanı: Çok önemli

Irak Cumhurbaşkanı Latif Reşid, Bağdat’taki Reşit Oteli’nde kurulan oy verme merkezinde oyunu kullandıktan sonra basına açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Latif Reşid, “Bugün oy kullanan tüm seçmenleri kutluyorum. Yine tüm kardeşlerimi de kutluyorum ve umut ediyorum ki halka hizmet ederler. Şimdiye kadar oy verme işlemi sorunsuz bir şekilde ilerliyor. Tüm halkımıza sandıklara giderek oylarını kullanmaları çağrısında bulunuyorum. Bu seçimler çok önemlidir. Umut ediyorum ki seçimlerden sonra  güçlü bir parlamento kurulur ve bu parlamento halka hizmet eden aktif bir hükümet görevlendirir.”

ABD Büyükelçisi uyardı

ABD’nin Irak Büyükelçisi Alina Romanowski, seçimlere ilişkin yazılı açıklamasında, seçim sürecinin demokratik normlara uygun olması, özellikle siyasi tarafların bu süreçte sorumlu davranması gerektiğini söyledi. Alina Romanowski, güvenlik güçlerine ve siyasi partilere çağrıda bulunarak, gazetecilerin ve sivil toplum aktivistlerinin rollerine saygı gösterilmesi gerektiğini söyledi ve demokratik süreçlerde basın özgürlüğünün önemine dikkat çekti. ABD Büyükelçisi Alina Romanowski, bu süreçte her türlü şiddetten kaçınılması gerektiğini vurguladı ve sağlıklı bir demokratik atmosferin oluşması için tüm tarafların katkıda bulunmasının elzem olduğunu dile getirdi.

Özel oylamanın gösterdiği

Güvenlik güçleri ve bazı kamu görevlilerinin katıldığı özel oylama, Cuma günü yapıldı. Bu kapsamda Hewlêr, Silêmanî, Duhok ve Helepçe’nin yanı sıra Feder Kürdistan idaresi dışındaki Kerkük ile Musul’da ve Bağdat, Selahaddin ile Vast illerinde kurulan 165 seçim merkezinde oy verildi. Özel oylamada 215 bin 960 kişinin oy kullanma hakkı bulunuyordu. Bu da tüm seçmenlerin yüzde 7,4'üne tekabül ediyor.

YNK Seçim Komisyonu Sözcüsü Karwan Gezneyî, özel oylamada YNK listesinin 70 bin 103 oy aldığını açıkladı. Gezneyî, 2021 seçimlerine göre YNK’nin 31 bin 761 oy artırdığını kaydetti. Gezneyî, KDP listesinin 74 bin 513 oy aldığını ifade etti. KDP'ye bağı devlet görevlisi seçmen sayısı 118 bin, YNK'nin ise 82 bin. Buna rağmen YNK ile KDP arasındaki farkın azalması, YNK cephesinde başarı olarak görülüyor. Gezneyî'nin paylaştığı bilgilere göre;

* YNK, Silêmanî'de 2021'de 24 bin 633 oy aldı, bu seferki özel seçimde ise 49 bin 412 oy.

* Hewlêr'de 10 bin 264 olan oyunu 18 bin 331'e çıkardı.

* Duhok'ta 2 bin 215 olan oyunu 2 bin 558'e çıkardı.

* Helebce'de bin 230 olan oyunu bin 807'ye çıkardı.

* KDP ise Silêmanî'de 2021'de 4 bin 143 oy aldı, bu seferki özel seçimlerde ise 3 bin 607 oy.

* Hewlêr'de 34 bin 608 olan oyunu, 37 bin 852'ye çıkardı.

* Duhok'ta 30 bin 220 olan oyunu 32 bin 620'ye çıkardı.

* Helebce'de 436 olan oyu 434'e düştü.

Boykot ve geçersiz oylar

Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu’nun açıklamasına göre, 215 bin 960 kayıtlı özel seçmenden 208 bin 561 kişi oyunu kullandı. Buna göre; 7 bin 439 kişi özel oy kullanımına katılmadı ve bu oran toplam özel oyların yüzde 3,4’ünü oluşturdu. Ayrıca, oy kullanmayanların yanı sıra özel oy kullanımı sırasında yaklaşık 29 bin 000 oy geçersiz sayıldı. Bu rakam, toplam özel oyların yüzde 16,8’ine denk geliyor.

Gazetecilere yönelik 19 ihlal

Hak ve Kalkınma İçin Muhabirler Örgütü (JRO), oylama sırasında gazetecilere yönelik gerçekleştirilen ihlallere ilişkin bir açıklama yayınladı. JRO, açıklamasında, Kürdistan Bölgesi Parlamentosu seçimleri özel oylama sürecinde gazetecilere yönelik toplam 19 ihlalin kaydedildiğini belirtti. HABER MERKEZİ

 

* * *

Sahte seçmenler oy kullandı

KDP’nin Kuzey Kürdistan’dan getirdiği sahte seçmenler de oy kullandı.

Rojnews, Colemêrg’in Şemzînan ve Gever ilçesi dolaylarında yaşayan Gerdî ve Doskî aşiretine mensup bin 500 kişinin KDP tarafından Dihok’a taşındığını paylaşmıştı. Rojnews'e ulaşan bazı fotoğraflarda, KDP’nin çok sayıda Türk pasaportlu vatandaşı oylarını kullanmak üzere Hewlêr’e bağlı Soran İdaresi’ne getirdiği görülüyor.