Gerilla kıyafetlerinin büyüsü

Dağlar gerçekten de tam bir gerilla şehri. Komünal yaşam temelinde kendisini bir örgütlemeye kavuşturmuş. Ayrı bir şehir ama… Mekanik ve yapay hiçbir sesin, hiçbir görüntünün olmadığı, doğayla tamamen iç içe bir yaşam. Her şey tamamen bir ahenk ve uyum içerisinde. Ne ezen ne de ezilen var. Emeğin sömürüsüne asla göz yumulmuyor. Her şey gönüllüce yapılıyor ve büyük bir istemle sahipleniliyor. Çünkü neye hizmet ettiğinin bilinci var. Emeğin karşılığı maddi herhangi bir şey tekabül etmiyor. Ortada para ve mülk yok. Sadece insanlık için, ezilen bir halkın özgürlük umudunu gerçeğe dönüştürmek için bir karşılık var. Onlar kim nerede duruyorsa dursun, durduğu yerde özgürlük mücadelelerine bir biçimde katkı sunduklarına inanıyorlar. Temel anlayış, özgürlük ve özgürlük için savaşanlara hizmet…

Gerilla terzihanesi
Gerillada terzihaneler ayrı bir öneme sahip. Hani o gerilla ile özdeşleşen, ama aslında Kürt kültüründen gelen geleneksel Kürt kıyafeti şal û şapik var ya… Gerilla kıyafetidir diye giydikleri için insanların ceza aldıkları… Türkiye’de yasaklı olan o kıyafet var ya, o kıyafetin dikildiği yere gittim. Hakkari ve Botan çevresine has bir giyim tarzı. Koşullar insanın her şeyinde etkide bulunduğu gibi giyim tarzını da etkiler. Sürekli dağlarda yaşam mücadelesi veren bir halk düşünün, kendisini hep dağlara sığınarak korumak zorunda kalan bir halk. Dağla uyum içerisinde yaşayabilmek ve rahat edebilmek için kıyafetine kadar her şeyi ona göre belirlemiş. Gerilla Botan yöresinin giyim tarzına göre giyinir. Giyim kültürü oradan gelir, çünkü gerilla da ilk orada silahlı mücadeleyi başlattı ve kendisini gerilla birlikleri gibi örgütledi. Anlayacağınız şal û şapık’ın gerilladan önce bir tarihi var. Ama gerilla üzerinde durunca ve gerillanın bir giyim eşyası olunca, o da “terörist” damgası yiyor. 

Gerilla şalvarı
Şalvarı düşünün, insanı rahat tutan ve rahat hareket etmesini sağlayan bir giysi parçası. Tam da dağ koşulları için biçilmiş kaftan gibi. Yine gerillanın gömleği; sağ ve sol tarafta birer cebi olan ve aynı zamanda sol üst cep üzerinde çoğunlukla (tercihe kalmış) fermuarlı bir de iç cep bulunan bir giyisi parçası. Gerilla yeleğinin sekiz bazen de dokuz veya ona çıkan bir cep yapısı var. Kullanışlı, gerilla için bir bavul gibi adeta. İçine bir yolculuk esnasında ihtiyaç duyabileceği birçok şeyini koyabiliyor. Tırnak makası, cımbız, ayna, kalem, defter, tarak, diş fırçası, macun, radyo, pil, krem, para bandı, koli bandı, varsa kullandığı bir ilaç veya tedbir amaçlı ilaç, sabun vs. vs. bunlar içine sığdırıldığını görebildiklerim. Kişinin becerisi ve istemi üzerine daha neler girmiştir o ceplere kim bilir?
Gerilla kıyafeti, işte o da gerilla gibi olağanüstü bir şey…
Gittiğim alanda gerillanın kıyafetlerini diken bir terzihaneye rastladım. Terzihanede çalışanların tümü kadın gerillalar. Tümü dediysem de küçük bir birim, yani üç kişilik bir birim. Bir alanın ve hatta bazen başka alanların da elbise ihtiyacını karşılayan karınca gibi sürekli çalışan ve üreten bir kadın birimi. İçlerinden Evin isimli olan gerilla daha önce terzicilik yapmış, fakat Roj ve Diljin isimli terzi kadın gerillalar ise ilk kez dağlarda bu işi yapıyorlar. 
Roj isimli kadın gerilla “gerilla her şeyi bilir, bilmek zorundadır. Kendisini bilip bilmediği konuların tümünde yetkinleştirmesi gerekiyor ki hayatın üstesinden gelebilsin. Dağlarda her şeyi yeniden öğrendiğimiz gibi yetenek edinmeyi ve bir şeylerde uzmanlaşmayı da öğreniyoruz. Öğrendiklerimiz hayat içerisindeki rollerimizi de belirliyor.”
İyi de öğrenmişler aslında. İki yıldır bu işi yapmalarına rağmen tam uzman gerilla terzisi olmuşlar. El çabuklukları ve büyük bir titizlik, itinayla çalışmaları işlerine verdikleri önem ve hayat karşısındaki ciddiyetleriyle bağlantılı. Çünkü onlar bir de yaptıklarının yoldaşlıklarına hizmet ettiğini düşünüyorlar. Evin isimli gerilla; “arkadaşları memnun etmek ve diktiğimiz elbiselerin üzerlerine iyi oturup beğenmeleri için elimizden gelen çabayı sergiliyoruz” diyor.

Ölçülerini alıyoruz
Terzi kadın gerillalarla yapmış olduğumuz sohbette önemli bir şey daha öğrendik. Eskiden standart ölçülere göre elbiselerin dikildiğini, fakat zamanla gerillanın beğenisinin de dikkate alınması ve daha kullanışlı olabilmesi için elbiseye ihtiyacı olan gerillanın terzihaneye gelip ya da terzicilerin gidip bölük bölük dolaşıp ölçü alıp elbise diktiğini söylüyorlar. Diljin isimli terzi gerilla “yoldaşlarımızı memnun edebilmek için elimizden geleni yapıyoruz. Gerekirse kendimiz gidip ölçülerini alıyoruz. Fırsat ve imkan bulanlar zaten kendileri gelip ölçülerini veriyorlar. Biz de talepleri üzerine elbiselerini dikmeye başlıyoruz” diyor.

Şalvarın kemerlisi moda
Eskiden sadece lastikli olan şalvar şimdi ise kemerli. Gerillanın da bir modası var. Dar paçalı lastikli şalvardan, geniş paçalı ve kemerli şalvara geçişin de gerilla için getirmiş olduğu kolaylıklar var. Gerilla kemerlisini daha çok seviyor, çünkü daha güzel oturuyor üzerine. Önden ve arkadan pileleri var. Lastiğin kopma derdi yok. Yani gerilla için de daha pratik galiba.

Elbiseler yılda bir yenileniyor
Her gerilla yılda bir elbise diktirebiliyor. Tabii bu koşul ve gerillanın elbisesinin eski olmasına rağmen giyinilebilir durumda olmasıyla da değişebiliyor. Evin, “Ama pratiğin yoğun oldu sahalarda bu süre bir yıldan bile daha kısa olabiliyor, altı ay kadar. Çünkü yoğun pratiğin olduğu sahalarda elbiseler daha çabuk yıpranıp yırtılıyor. Yine bazı arkadaşlar pratiğin yoğun olmadığı alanlarda bulunuyor, onlar bir yıl değil de bir elbiseyi iki yıl da giyebiliyor. Bazen imkanlar yok arkadaşlar elbiselerini yamalıyor ve aylarca da o yamalı elbiselerle dolaşabiliyor. Yokluğun yaratmış olduğu sıkıntı daha çok özene de yol açıyor.”
Gerilla yokluktan hep bir şeyler var etmeyi, yaratmayı başaran. Bu yüzden varlıkta da yokluğu düşünerek yaşıyor. O yüzden elindekinin ve üstündekinin kıymetini iyi biliyor. Koruyor, çünkü kolay kolay bulamayacağını biliyor. Yine hangi zorluk ve fedakarlıklarla ona kadar ulaştığının bilincinde.  

EKİN ADA/ BEHDİNAN