Sıtma hastalığı

• Sıtma ateş, baş ağrısı, vücut ağrısı ve genel bir hastalık hissi gibi belirtilerle başlar. Bu nedenle bu tür belirtiler genellikle grip benzeri bir enfeksiyon veya mide bağırsak enfeksiyonu olarak yanlış yorumlanır.

Sıtma, plazmodilerin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Plazmodiler, anofel sivrisineği tarafından bulaştırılan tek hücreli parazitlerdir. Sıtma ekvator yakınındaki çok sıcak bölgelerde ve bunlara komşu bölgelerde yaygındır. Hastalık yaklaşık 90 ülkede görülmekte ve Avustralya hariç her kıtayı etkilemektedir. Sıtma dünya çapında en önemli bulaşıcı hastalıklardan biridir. İnsandan insana doğrudan bulaşma mümkün değildir.

Kuluçka süresi plazmodinin türüne bağlıdır. Bazı türlerde bu süre 7 ile 15 gün, bazılarında 12 ile 18 gündür. Ancak kuluçka süresi daha uzun olan türler de vardır. 

Sıtma ateş, baş ağrısı, vücut ağrısı ve genel bir hastalık hissi gibi belirtilerle başlar. Bu nedenle bu tür belirtiler genellikle grip benzeri bir enfeksiyon veya mide bağırsak enfeksiyonu olarak yanlış yorumlanır. 

Malaria tropica en tehlikeli sıtma türüdür ve tedavi edilmediği takdirde yüzde 20'ye varan ölüm oranıyla ilişkilidir. Yukarıdaki belirtilere ek olarak ishal de sıkça görülür. Dalak ve karaciğer büyümesi de meydana gelebilir. Havale, bilinç bulanıklığı ve koma da yaşanabilir. Böbrek yetmezliği de ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. 

Malaria tertiana aniden ateş ve karakteristik olmayan belirtilerle başlar. Birkaç gün içinde ateş atakları ritmik hale gelir ve her 48 saatte bir ortaya çıkar.

Tropik bölgelerde kaldıktan sonra ortaya çıkan belirsiz ateşli hastalıklarda sıtma her zaman göz önünde bulundurulmalıdır. 

Sıtmayı önleyici yöntemin (ilaç) uygulanması sıtma hastalığını tam olarak önlemez. Sıtma hastalığı genelde tropik bölgeden döndükten sonraki ilk ay içinde ortaya çıkar. Bir sıtma bölgesinden döndükten sonra 7 günden daha kısa bir süre içinde ortaya çıkan ateşli bir hastalık muhtemelen sıtma değildir.

En önemli tanı aracı kanın mikroskop ile incelemesidir. Yakın zamanda hızlı test yöntemi de çıktı. Ama sonuçları diğer yöntem kadar güvenilir değil. 

Hastalığın ilaç ile tedavisi mümkündür. Tedavi sıtma türüne göre değişebilir. 

Endemik bir bölgede tekrarlanan enfeksiyon, ciddi hastalığı önleyen geçici bağışıklığa neden olur. 

Sıtma aşısının geliştirilmesine yönelik araştırmalar dünya çapında uzun yıllardır devam etmektedir. Mosquirix isimli aşı ilk kez 2019 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Aşı, beş aylıktan itibaren çocukları Afrika'daki en tehlikeli malaria tropicaya karşı korumaktadır. Koruyucu bağışıklık elde etmek için dört aşı gereklidir.