• TÜİK'in saklayamadığı rakamlara göre bile en düşük yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri Kürt illerinde gerçekleşti. En kötü durumda olan iller ise Wan, Mûş, Bedlîs ve Colemêrg.

TÜİK istatistiklerine göre son 10 yılda gelir dağılımında daha da kötüleşme yaşandı. En zengin yüzde 20'lik grubun gelirdeki payı 2014'te yüzde 46,5 iken 2013'te 48,1'e yükseldi. Böylece gelirin neredeyse yarısını nüfusun en zengin yüzde 20'lik dilimi elde etmiş oldu. İllere göre gelir dağılımı haritasında ise Kürt kentlerinin gerçekliği bir kez daha görüldü. 

TÜİK Gelir Dağılımı İstatistikleri 2024 sonuçlarını yayımladı. Buna göre; en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay, bir önceki yıla göre 0,6 puan azalarak %48,1 olurken en düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun aldığı pay ise 0,2 puan artarak yüzde 6,3 oldu.

Gini katsayısı bozuldu

Bireysel gelir bölüşünü ölçmekte kullanılan Gini katsayısı da son 10 yılda bozuldu. 2014'te 0,397 olan Gini katsayısı, 2023'te 0,413'e yüseldi. Tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,476; emekli ve dul yetim maaşı dahil diğer tüm sosyal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,423 olarak tahmin edildi. Böylece sosyal transferlerin gelir dağılımını iyileştirmede etkili olamadığı görülmüş oldu.

Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20'sinin elde ettiği payın, en düşük gelir elde eden yüzde 20'sinin elde ettiği paya oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı, bir önceki yıla göre 0,2 puan azalarak 7,7 oldu. Gelirden en fazla pay alan yüzde 10'unun elde ettiği gelirin en az pay alan yüzde 10'unun elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 0,5 puan azalarak 13,3 olarak gerçekleşti.

Ortalama kullanılabilir gelir

Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri bir önceki yıla göre yüzde 106,9 artarak 374 bin 899 TL oldu. Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri, bir önceki yıla göre yüzde 108,3 artarak 90 bin 116 TL'den 187 bin 728 TL'ye yükseldi.

Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla göre 124 bin 506 TL artarak 231 bin 206 TL ile çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oldu. Tek kişilik hanehalklarının yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri, 223 bin 859 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu değer 192 bin 110 TL oldu. En düşük yıllık ortalama eşdeğer kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 146 bin 828 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalkları oldu.

Maaş ve ücret geliri

Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, yüzde 48,8 ile bir önceki yıla göre 0,3 puan artan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 20,8 ile önceki yıla göre 1,3 puan azalan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 17,8 ile önceki yıla göre 0,2 puanlık artış gösteren sosyal transfer geliri oluşturdu. Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı yüzde 17,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı ise yüzde 87,6 olarak gerçekleşti.

Yükseköğretim mezunları

Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 309 bin 721 TL; lise ve dengi okul mezunlarında 240 bin 470 TL; lise altı eğitimlilerde 168 bin 407 TL; bir okul bitirmeyenlerde 106 bin 478 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla göre yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 110,2 ile lise ve dengi okul düzeyli eğitimlilerde; en düşük artış ise yüzde 88,2 ile bir okul bitirmeyenlerde oldu.

İnşaat sektörü

Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 242 bin 299 TL ile hizmet sektöründe, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 153 bin 773 TL ile tarım sektöründe olduğu görüldü. Bir önceki yıla göre; yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış yüzde 115,4 ile inşaat sektöründe gözlendi. Bunu yüzde 102,0 ile sanayi sektörü izledi. 

Elbette işverenler

Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 804 bin 882 TL, kendi hesabına çalışanlarda 210 bin 679 TL, ücretli maaşlılarda 209 bin 764 TL ve yevmiyelilerde 105 bin 712 TL olarak hesaplandı. 

Kürdistan en yoksul bölge

Araştırma sonuçlarına göre, yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2024'te 187 bin 728 TL iken, İBBS 2. Düzey bölgeleri itibarıyla en yüksek olduğu bölge 257 bin 891 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 248 bin 285 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 225 bin 758 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 91 bin 818 TL ile TRB2 (Wan, Mûş, Bedlîs, Colemêrg) bölgesinde gerçekleşti. P80/P20 oranı Türkiye'de 7,7 iken, bu değerin en düşük olduğu İBBS 2. Düzey bölgesi 4,9 ile TRB1 (Meletî, Xarpît, Çewlîk, Dêrsim) olurken bu bölgeyi 5,0 ile TRB2 (Wan, Mûş, Bedlîs, Colemêrg) izledi.

Yoksullar daha da yoksullaştı

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre sıralı yüzde 10'luk gelir grupları itibarıyla fertlerin bir önceki yıla göre yüzdelik geçişleri incelendiğinde; bir önceki yılda ilk yüzde 10'luk grupta olan fertlerin 2023'te yüzde 56,2'sinin, son 10'luk grupta olan fertlerin ise yüzde 66,5'inin gelir grubu değişmedi. 2023 yılında ilk yüzde 10'luk grupta olan fertlerin yüzde 22'sinin 2024 gelir grubu birden fazla yükseldi. Son yüzde 10'luk grupta olan fertlerin ise yüzde 13,2'sinin gelir grubu birden fazla düştü.

DİSK-AR'a göre; TÜİK gelir dağılımı verileri bile AKP tarafından uygulanan ekonomi politikalarının gelir eşitsizliğinini daha artırdığını ortaya koyuyor. ANKARA

 

* * *

56 bin 107 öğrenci, kaydını dondurdu

Son 5 yılda toplam 324 bin 821 üniversite öğrencisi, kaydını dondurdu. 2024'te kaydını donduran öğrenci sayısı ise 56 bin 107 oldu. 

Türk Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, CHP Manisa Milletvekili Bekir Başevirgen’in kayıtlarını donduran üniversite öğrencilerine ilişkin soru önergesine yanıt verdi. Başevirgen, 25 Eylül’de Meclis Başkanlığına sunduğu önergede yükseköğretim istatistiklerini sordu. Önergede, 2024'te üniversiteye yerleşen ancak kayıt yaptırmayan öğrenci sayısı, şehir dışında üniversite kazanan öğrenci sayısı ve ve son beş yılda kaydını donduran öğrenci sayısına dair bilgi istendi.

Başevirgen’in önergesine Yükseköğretim Kurulu Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı imzasıyla yanıt verildi. Yanıtta, son 5 yılda toplam 324 bin 821 üniversite öğrencinin öğrenimini dondurduğu ifade edildi. 2024'te bir yükseköğretim programına yerleşip ancak kayıt yaptıramayan öğrenci sayısına cevap verilmedi. Şehir dışında üniversite kazandığı belirtilen öğrenci sayısı da 1 milyon 180 bin 192 olarak verildi. 

Yıllara göre

Verilere göre; 2019'da 45 bin 382, 2020'de 47 bin 302, 2021'de 37 bin 565, 2022'de 63 bin 612, 2023'te 74 bin 851, 2024'te ise 56 bin 107 öğrenci kaydını dondurdu.

878 bin 909 öğrenci bıraktı

Yükseköğretim Kalite Kurulu’nun (YÖKAK) Ağustos'ta açıkladığı verilere göre; 2023’te 149 bin 909, 2022’de 389 bin 564, 2021’de 338 bin 926, toplamda ise 878 bin 909 öğrenci üniversite eğitimini yarıda bıraktı.