Erkeklere meydan okudu, topraklarını aldı

• Aktivist Adèle Noudjilembaye’nin altı yıl önce kurduğu N-Bio Solutions kolektifi, Çad’da topraklarını işletmesi elinden alınan kadınlara destek veriyor. Moundou'nın bir köyünde yaşayan Milla Nemoudji, kolektif aracılığıyla kazandığı topraklarında şu an pamuk, yer fıstığı ve susam ekiyor.

Milla Nemoudji, 28 yaşında. Çad'ın ikinci büyük şehri Moundou'nun eteklerinde, yoğun nüfuslu Logone Occidental bölgesindeki Birman köyünde yaşıyor. Yıllarca süren fiziksel şiddetin ardından evli olduğu erkekten boşandı. Ancak boşanınca yaşamını idame ettirebileceği toprakları elinden alındı.

Çiftçi bir ailede büyümesine rağmen, toprağa erişimin erkekler tarafından kontrol edildiği bir toplulukta geçim mücadelesi verdi. Ülkede boşanmalar nadir olduğu için, boşanan kadınlara verilen destek çok az. Nemoudji, ekonomik bağımsızlığını kazanmak için meyve ve sebze sattı, yağmur mevsimi boyunca işçi olarak tarla çalıştı. Ancak geçtiğimiz yol köye bir kadın örgütünün gelmesiyle hayatı değişti. Erkeklerin gasp ettiği toprağı işletme hakkına erişti ve söz sahibi oldu. Şu anda pamuk, yer fıstığı ve susam ekerek geçimini sağlıyor.

‘Köle kadın’ yaratmaya çalışıyorlar

Çad’da araziye erişim genellikle yıllık ödemeler karşılığında yapılıyor. Arazileri ise ‘köy şefleri’ kontrol ediyor. Kadınlar, toprak mülkiyeti ve mirastan dışlanıyor. Bu da erkeklere bağımlı olmalarına ve söz sahibi olmamalarına neden oluyor. Arazi hakları için verilen mücadele, ikili hukuk sistemiyle daha da zorlaşıyor. Özellikle kırsal bölgelerde ataerkil gelenekler hukukun önüne geçiyor. Bu da Nemoudji gibi hakkını arayan kadınlara, düşmanlık beslenmesine neden oluyor.

Herkes biliyor ama susuyor

Associated Press'e konuşan Nemoudji, geleneksel toprak hakları sistemini eleştirerek, herkesi aile içi şiddeti ciddiye almaya çağırdı: “Herkes acı çektiğimizi biliyor ama yardımınıza koşan yok. Kadınlar tarım arazilerine erişebilselerdi evli olduğu erkekleri daha erken terk etmeye cesaret edebilirlerdi.”

Nemoudji'nin yan köylüsü, çiftçi ve aktivist olan Adèle Noudjilembaye’nin 2018 yılında kurduğu N-Bio Solutions kolektifi, Çad’da kadınlar adına ‘toprak şeflerine’ karşı mücadele ediyor ve arazisini kiralamak isteyenlere ulaşıyor. Noudjilembaye, şu ana kadar yaklaşık 25 üyesi olan beş kolektifi yönetiyor.

Bu tür kolektiflerin ülkede hem toplumsal cinsiyet eşitliği hem de sürdürülebilir tarım açısından daha geniş etkileri var. Binmarlı kadınlar, toprağın korunmasına ve verimliliğin artırılmasına yardımcı olan ürün rotasyonu, organik tarım ve kuraklığa dayanıklı tohumların kullanımı gibi sürdürülebilir tarım uygulamalarını benimsemişler.

Adalet ve eşitlikle ilgili

Encemine merkezli araştırma kurumu CEREAD'de çalışan Innocent Bename, “Geleneksel uygulamalar birçok kadının toprağa erişimini desteklemediğinden, kolektif hedefe ulaşmak için en iyi olasılık olmaya devam ediyor” dedi.

Evli olduğu erkeğin, ilk evliliğinden olan çocuklarına maddi destek vermemesi üzerine geçim sıkıntısı yaşayan Marie Depaque ise, “Toprak hakları için verdiğimiz mücadele sadece ekonomik olarak hayatta kalmakla ilgili değil. Aynı zamanda adalet, eşitlik ve daha iyi bir gelecek umuduyla da ilgili” şeklinde konuştu.

ENCEMINE