Gaz anlaşması bitti, vanalar kapandı

• Rusya ile Ukrayna arasındaki 5 yıllık transit gaz anlaşmasının zamanı 1 Ocak’ta son buldu. Vanalar yılın ilk dakikasında kapatıldı. Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa'ya ihracatı bitti.

Rus gazının Avrupa’ya ulaştırıldığı en eski boru hattında gaz akışı son buldu. Avrupa’nın gaz ihtiyacının yasal olarak yüzde 35’ini karşılayan Rus gazının payı 0’a düştü. Sovyet döneminden başlayarak yapılan gaz sevkiyatı, Rusya ile Ukrayna arasındaki anlaşmasının 1 Ocak 2025’te süresinin dolması durdu. Savaş halindeki Moskova ve Kiev'in akışı devam ettirecek bir uzlaşıya varamaması nedeni ile enerji fiyatlarında dalgalanma bekleniyor. 

Ukrayna 2014 yılında Kırım’ın Rusya tarafından ilhakının ertesi yılında Rus gazı alımını durdurmuştu. Boru hattınını kapanması ile Avrupa’ya doğrudan satışlar da durdurulmuş oldu.

Avrupa kararını vermişti

Ukrayna Enerji Bakanı German Galuşenko, gaz akışının durması dolayısıyla yaptığı açıklamada, “Rus gazının geçişini durdurduk. Bu tarihi bir olaydır. Rusya pazarlarını kaybediyor, mali kayıplara uğrayacak. Avrupa, Rus gazını terk etme kararını çoktan verdi” dedi. Rusya'nın Avrupa'ya boru hatları üzerinden yaptığı gaz ihracatının yaklaşık yarısı Ukrayna üzerinden Avrupa ülkelerine ulaşıyordu. Sektörden bir kaynağa göre Gazprom yeni yılda, Ukrayna üzerinden gaz akışının olmayacağını tahmin ediyordu.

Slovakya ve Avusturya gibi Ukrayna üzerinden Rus gazının kalan alıcıları da alternatif tedarik imkanları buldu. Moldova, bu durumdan en kötü etkilenen ülkeler arasında yer alıyor. Moldova, gaz kullanımını üçte bir oranında azaltmak için önlemler alması gerektiğini belirtiyor.

Gazın kesildiği Çarşamba gününün erken saatlerinde Avrupa’dan herhangi bir yorum gelmedi.

Türk fırsatçılığı devrede

Rusya, halen Karadeniz yatağındaki TürkAkım boru hattı üzerinden gaz ihraç ediyor. TürkAkım'ın biri Türkiye'nin iç pazarına, diğeri de Macaristan ve Sırbistan gibi Orta Avrupalı müşterilere hizmet veren iki hattı bulunuyor. Avrupa Birliği, 2022 yılında Ukrayna'da askeri çatışmaların patlak vermesinin ardından alternatif kaynaklar arayışına girerek Rus enerjisine olan bağımlılığını azaltma çabalarını iki katına çıkarmıştı.

Gazprom’un kaybı 5 milyar

Gazprom'dan yapılan açıklamada, “Ukrayna tarafının bu anlaşmaları yenilemeyi tekrar tekrar ve açıkça reddetmesi nedeniyle Gazprom, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren Ukrayna toprakları üzerinden transit gaz tedarik etme teknik ve yasal kabiliyetinden mahrum bırakıldı” denildi.

Ukrayna şimdi Rusya'dan transit geçiş ücretlerinde yılda yaklaşık 800 milyon dolarlık bir kayıpla karşı karşıya kalırken, Gazprom da gaz satışlarında 5 milyar dolara yakın bir kayıp yaşayacak. KİEV