Medeni değil vahşet kanunu

• Irak Parlamentosu’na sunulan yeni yasa tasarısı geçerse; evliliklerde mezhep kuralları uygulanacak, boşanmalarda çocuğun velayeti en fazla 7 yaşına kadar annede olacak ve anne yeniden evlenirse velayet hakkını kaybedecek.

Irak’ta 1959 yılında çıkarılan 188 sayılı yasa bireyin durumunu ele alıyor. Yasa bireylerin medeni haklarını tanımlamakta ve evlilik, kadın-erkek ayrılığı, miras vb. konuları kapsamaktadır. Ancak son günlerde bazı Şii gruplar, Kişisel Statü Yasası’nda değişiklikler yapmayı planlayarak; çocuk yaşta evliliği yasallaştırmak, boşanma durumunda kadın haklarını gasp etmek ve erkeğin bağlı olduğu mezhebi kutsallaştırmak istiyor. Irak Parlamentosu’na sunulan Kişisel Statü Yasası’ndaki değişiklik tasarısı bağımsız parlamenter Raid Maliki tarafından sunuldu ve çoğunluğu Şii gruplar tarafından desteklendi.

Rojnews, mevcut yasa ile değiştirilmesini önerdiği maddeler arasındaki farkları araştırdı. Buna göre yasadaki 2’nci madde değiştirilecek ve 3’üncü maddeye bazı hususlar eklenecek. Bunlar;

-Evlenme sözleşmesinin mezheplere göre belirlenmesi ve mezhep kurallarının uygulanması.

-Kişi yukarıdaki maddeye göre mezhebini henüz belirlememişse, mezhep seçimi talebini iletebilir.

-Eşler arasında mezhep konusunda anlaşmazlık varsa, sözleşme şartlarına göre sözleşme erkeğin mezhebine göre yapılacaktır.

-Sünni ve Şii vakıfları ve onlara bağlı kurumlar, kişisel konulara ilişkin şeriat hükümlerinin belge ve kayıtlarını hazırlamakla yükümlüdür.

-Kişinin durumunu belirleyen kayıt veya belgeler, Şiiler için geçerli olan Cehferi Şii hukukuna göre olacaktır. Gerisi Sünni şeriata göre olacaktır. Irak’ın her iki mezhebinin ileri gelenlerinin görüşü bu atamayı belirleyecektir.

-Şii mezhebinin üst düzey kişisinin belirlenmesinde bir sorun varsa bu, Irak’taki Şiilerin çoğunluğunun bağlı olduğu dini şuranın görüşü üzerine belirlenecek. Sünniler konusunda ise ilmi meclisin görüşü ve fetvası esas alınır.

Mezhebe göre boşanma

Yapılmak istenen başka bir değişiklik ise 10’uncu maddenin 5’inci fıkrasının kaldırılarak yerine aşağıdaki maddelerin konmasını kapsamaktadır. Buna göre;

-Evlenme akitleri, Sünni ve Şii vakıf organlarının veya meşru ve hukuki bir kurumun yetkilileri tarafından onaylandıktan sonra kişinin statüsü mahkemesi tarafından onaylanır.

-Mevcut kanunda boşanmanın medeni kanuna uygun olması gerekir. Ancak yeni değişiklikte boşanma Sünni ve Şii hukukuna göre yapılacak. Eşlerin tercihine göre kadının mezhebinin Şii ya da Sünni olmaması durumunda mahkeme, boşanma durumunda kadının boşanma kararını erkeğin mezhebine göre verecek.

Velayet hakkına gasp

Kanunun 57’nci maddesi çocuğun velayet hakkına ilişkin. Bu yasaya göre çocuğun velayetinde ilk hak anneye ait olup, çocuğun 15 yaşına kadar annenin yanında olması gerekmektedir. Ancak yapılması istenen değişikliğe göre, çocuk en fazla 7 yaşına kadar annenin yanında kalabiliyor. Bu yaştan sonra babasına, baba olmaması durumunda dedeye veriliyor. Ancak anne, boşandıktan sonra ve çocuk belli bir yaşa ulaşmadan yeniden evlenirse, çocuğun velayet hakkını kaybediyor.

Çocuk evlilikleri yasallaştırılıyor

Irak Kişisel Statü Yasası’nda yapılan değişikliğin bir diğer maddesinde ise evliliğin yaşa bağlı olmaması talep ediliyor. Bunun yerine ‘ergenlik’ yaşı dikkate alınmalıdır deniliyor. Yani kızlar için 9, erkekler için 15 yaşa kadar indiriliyor. Mevcut yasada evlilik yaş sınırı 18’dir. 18 yaşın altında evlilik yasaktır.

SİLÊMANİYE