Bu yılki fon kesintileri anne ölümlerini tetikler

• Birleşmiş Milletler (BM), zengin ülkelerin yardım kesintileri nedeniyle daha fazla kadının hamilelik ve doğum sırasında ölüm riskiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu. DSÖ’den Pascale Allotey, “Bugün kadınların doğumda ölmesi, insanlığımız için bir suçlama ve gerçek bir adalet trajedisidir” dedi. 

Anne ölümleri konusundaki trendleri inceleyen BM raporundaki verilere göre; 2000-2023 yılları arasında hamilelik ve doğum komplikasyonları nedeniyle ölümler küresel çapta yüzde 40 azaldı, ancak bu ilerleme 'kırılgan' ve yavaşladı. 2023’te tahminen 260 bin kadın hamilelikle ilgili nedenlerden hayatını kaybetti. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) uzmanları, ABD gibi ülkelerin bu yıl yaptığı fon kesintilerinin klinikleri kapattığını, sağlık çalışanlarını işsiz bıraktığını ve kanama, preeklampsi ile sıtma gibi ölümcül durumları tedavi eden ilaçların tedarikini aksattığını vurguladı. 

Pandemi benzeri etkiler

Kısmen ABD tarafından finanse edilen rapor, pandemi nedeniyle 2021’de anne ölümlerinin 40 bin arttığını ortaya koydu. Bu artışın, virüsün kendisinden kaynaklanan komplikasyonlar ve sağlık hizmetlerindeki aksamalarla tetiklendiği düşünülüyor. DSÖ’den Dr. Bruce Aylward, bu yükselişin mevcut yardım kesintilerinin olası etkilerine dair ipuçları sunduğunu belirterek, “Ülkeler, başka hangi finansmanı kullanacaklarını, hangi çalışanları devreye sokacaklarını ve sistemlerinde en temel hizmetlerin devamını sağlamak için hangi fedakarlıkları yapacaklarını planlayacak zaman bulamadı. Hizmetlerdeki bu şok, pandemi benzeri etkiler yaratacak" dedi. 

Geriye gitme yaşanabilir

Fon kesintileri sadece ilerlemeyi riske atmakla kalmıyor, geriye gitme bile yaşanabilir. 2030’a kadar sürdürülebilir kalkınma hedefi olan 100 bin canlı doğumda 70’ten az anne ölümü hedefine ulaşmak için dünya genelindeki ölümlerin şu anki hızdan 10 kat daha hızlı düşmesi gerekiyor; yani yılda yüzde 1,5 yerine yüzde 15 oranında.

Eşitsizlere dikkat çekti

Rapor, önemli eşitsizliklere dikkat çekti. 2023’te yoksul ülkelerde 100 bin canlı doğumda 346 anne ölümü yaşanırken, bu oran zengin ülkelerde 100 binde 10’a düşüyor; yani yaklaşık 35 kat fark var. Yüksek ve üst-orta gelirli ülkelerde doğumların yüzde 99’u sağlık uzmanı eşliğinde gerçekleşirken, yoksul ülkelerde bu oran yüzde 73’e iniyor.

Savaş ve yoksulluk vuruyor

Çatışmaların olduğu veya 'kırılgan' olarak nitelenen ülkeler, küresel anne ölümlerinin yüzde 61’ini oluştururken, küresel canlı doğumların sadece yüzde 25’ine ev sahipliği yapıyor. Zengin ülkelerde doğumların yüzde 99’u sağlık uzmanıyla gerçekleşirken, yoksul ülkelerde bu oran yüzde 73’e iniyor. UNICEF direktörü Catherine Russell, şunları söyledi: “Sağlık hizmetlerine yönelik küresel fon kesintileri, özellikle en kırılgan bölgelerde hamile kadınları daha fazla riske atıyor ve hamilelik sırasında temel bakıma erişimlerini ve doğum sırasında ihtiyaç duydukları desteği sınırlıyor. Dünya, her anne ve bebeğin hayatta kalma ve gelişme şansına sahip olması için ebelere, hemşirelere ve toplum sağlığı çalışanlarına acilen yatırım yapmalı.”

DSÖ’nün üreme sağlığı departmanı direktörü Pascale Allotey, şunun altını çizdi: “Bugün kadınların doğumda ölmesi insanlığımız için bir suçlama ve gerçek bir adalet trajedisidir. Bu, hepimizin ortak sorumluluğu olan bir şey. Harekete geçmeliyiz.”