Endülüs: Üç dil bir arada

• Verona'da bilim insanları son derece nadir bir usturlap tespit ettiler. Astronomik alet 11. yüzyıla dayanıyor ve hem Arapça hem de İbranice yazıtlar içeriyor.

Arapça, İbranice ve Latin rakamlarının yazılı olduğu 11. yüzyıldan kalma usturlap, farklı dinler ve kültürler arasındaki ilişkiyi gösteriyor. Üzerinde oyulmuş karakterler, cihazın yüzyıllarca Müslüman, Yahudi ve Hıristiyan bilim insanları tarafından kullanıldığını ve daha sonra güncellendiğini gösteriyor. 

Cambridge Üniversitesi'nden araştırmacılar bunun şimdiye kadar keşfedilen en eski usturlaplardan biri olabileceğini iddia ediyor. 11. yüzyıla dayanan araç, Verona'daki bir müzede saklanıyordu. Ancak şimdiye kadar kimse bu eser hakkında detaylı çalışmalar yapmamıştı. İngiliz bilim insanları usturlabı analiz etmeye başladıklarında, ortaçağ bilimsel ve kültürel alışverişine ışık tutan inanılmaz derecede önemli bilgiler içerdiğini fark ettiler.

Cambridge Üniversitesi'nden Dr. Federica Gigante, "Müzeyi ziyaret ettiğimde ve usturlabı yakından incelediğimde, sadece güzelce oyulmuş Arapça yazıtlarla kaplı olduğunu değil, aynı zamanda İbranice yazıtları da görebildiğimi fark ettim. Usturlapın 11. yüzyıldan kalma olduğu açığa çıktı. Üzerinde Latince karakterlerin yanı sıra Arapça ve İbranice de bulunuyordu. Müze önceden ne olduğunu bilmiyordu. Artık koleksiyonunun en önemli parçası bu” diye konuştu.

National Geographic’ta yayınlanan habere göre usturlaplar insanların astronomik ölçümler yapmasına ve yön bulmasına olanak tanıyordu. Bu özel usturlabın birden fazla sahibi varmış gibi görünüyor; zamanla İbranice ve Latince de eklenmiş. Usturlabın arkasındaki gravürün tarzını ve pulların dizilişini inceleyen Dr. Gigante, bunun Endülüs'e ait olduğunu belirledi. 

Enstrüman, Müslüman dua satırları ve isimlerinin yazılması da dahil olmak üzere birçok özelliğe sahip. Usturlabın aynı zamanda kullanıcıların günlük dualarını ne zaman okumaları gerektiğini de gösteriyor. 

Kültürler arası alışveriş

Usturlaplar muhtemelen ilk olarak 6. yüzyılda inşa edilmiş ve 17. yüzyıla kadar kullanılmış. Zamanın belirli noktalarında çeşitli yıldızların konumunu ve yüksekliğini ölçmek için kullanılmış olması ihtimal dahilinde. Hem gökbilimciler hem denizciler için usturlabı bir tür pusula olarak kullanılmış olması da olası.

Gigante bunu uzman dergisi Nuncius'ta yayınlanan çalışmasında, enstrümanın neredeyse 1000 yıl önce o zamanlar İslami Endülüs olan bölgede yapıldığını keşfetti. Enstrümanın ilk dönemlerinde Fas ya da Mısır'da kullanılmış olma olasılığı yüksek. Gigante'ye göre daha sonra usturlap İtalya'ya ulaştı ve burada yerel Yahudi diasporasından İbranice karakterler eklendi.

Birden fazla el tarafından eklenen İbranice yazıtlar, usturlabın el değiştirdiğinin kanıtını veriyor. Verona'da 12. yüzyılda önemli bir Yahudi cemaati olduğunu hatırlatan Gigante, "Bu İbranice eklemeler ve çeviriler, nesnenin belirli bir noktada İspanya veya Kuzey Afrika'dan ayrıldığını ve Arapçanın anlaşılmadığı ve bunun yerine İbranice kullanıldığı İtalya'daki Yahudi diasporası topluluğu arasında dolaştığını gösteriyor" diye açıklıyor. 

Dr. Gigante şöyle diyor: “Bu sadece inanılmaz derecede nadir bir nesne değil. Bu, Araplar, Yahudiler ve Hıristiyanlar arasında yüzlerce yıldır süren bilimsel alışverişin güçlü bir kaydıdır.” BRÜKSEL