• Norma Andrade, kızı Lilia Alejandra, 23 yıl önce kaçırılıp katledilince hem Lilia hem de katledilen diğer kadınlar için Nuestras Hijas de Regreso a Casa AC’i (Kızlarımız Eve Dönsün) kurdu. ‘Annelerin akıntıya karşı yüzdüğünü’ söyleyen Andrade, Meksika devletinin cezalandırılmasını istiyor.
• Fransız yönetmen Brigitte Leoni, kayıp kadınlara dikkat çekmek için Andrade’nin hikâyesini belgesele işledi. “Norma, in search of justice” (Norma, adalet arayışında) belgeseli, dünyanın kadın ve kız çocuklarına yönelik şiddeti önlemedeki başarısızlığına adeta meydan okuyor. 

Ciudad Juárez ya da bilinen adıyla Juárez, Meksikalı kadınların korkulu şehri olmaya devam ediyor. Burada son 30 yılda, 2 bin 526’dan fazla kadın katledildi ve yüzlercesi kaybedildi. Lilia Alejandra da 2001 yılında katledildi. Cansız bedeni battaniyeye sarılı halde sarılı bulunduğunda, fiziki ve cinsel şiddet izleri vardı. 

Lilia’nın annesi aktivist Norma Andrade hem kendi kızı hem de katledilen diğer kadınların katillerinin yargılanması için, Nuestras Hijas de Regreso a Casa AC (NHRC-Kızlarımız Eve Dönsün) adlı derneği kurdu. Lilia'nın öğretmeni Marisela Ortiz Rivera da NHRC'nin diğer kurucusu. 

Değerleri fıstık kadar

Kısa bir süre önce kadın cinayetlerine dikkat çekmek için Cenevre’deki BM ofisinde temaslarını sürdüren Andrade, UN News'e verdiği demeçte, “Torunumun özetlediği gibi; kadınlar bir fıstık değerinde” diyor. 

14 Şubat 2001’de kaçılıp 21 Şubat’ta katledilmiş halde bulduğu kızı Lilia’yı şöyle anlatıyor: “Bir fabrikada çalışıyordu, bir gün ortadan kayboldu. Ölü bulunduğunda çalıştığı fabrika onun yerine birini çoktan işe almıştı. Dolayısıyla Lilia’nın ölümü sadece ailesi için önemli. Toplum, hükümet, yetkililer veya fabrika için değil.”

23 yılda 50 bin kadın

Andrade’ye göre, Juárez'in ABD ile sınır olması ve geçişlerin yoğunluğu, kadın katilleriyle mücadeleyi zorlaştırıyor. Öte yandan, Meksika genelinde her gün yaklaşık 10 kadın ve kız çocuğu kendilerine en yakın erkekler tarafından katlediliyor. Örneğin; sadece Lilia’nın katledildiği 2001 yılından bu yana 50 bin katledildi, cezasızlık oranı ise yüzde 95’e çıktı. Dahası vakaların sadece yüzde 2’si cezai hükümle sonuçlanıyor ve saldırıya uğrayan her 10 kadından yalnızca biri durumu emniyete bildiriyor. 

Hükümetin erkekleri koruyan politikalarına rağmen Andrade, çıktığı mücadele yolculuğunda soluklanmıyor. Lilia’nın katledilmesinden bu yana geçen 21 yıl süre içerisinde iki kez suikastten kurtuldu. 

Suç vahasında görünmüyorlar

Şu anki durumu özetleyen Andrade, “Meksika'da kayıp vakaların giderek artması gerçek. Dahası organize suç ve uyuşturucu kaçakçılığının tırmanması, kadın katliamları ve kayıpları görünmez hale getiriyor” diyor.  

Adalete gelince… Bazen kayıp birinin kemiklerini bulmak bile aileler için büyük bir başarı. Çünkü yasını tutabilecekleri bir mezara kavuşuyorlar. Katillerin cezalandırılması ise sadece bir hayal. Andrade, 23 yıldır sürdüğü adalet mücadelesinde dikkat çekerken, şunları vurguluyor: “Geçtiğimiz günlerde bir uzman, 23 yıldır kabul etmek istemediğim bir gerçeği görmemi sağladı; Lilia için adaleti bulamayabilirim.” Lilia’nın davası Aralık 2023’te Kosta Rika'da bulunan Amerikalılar Arası İnsan Hakları Mahkemesi'ne taşınmıştı.

Andrade, şöyle devam ediyor: “Belki de ahlaki ya da sembolik bir adalet bulabiliriz. Meksika devleti cezalandırılsa, Lilia’nın yanı sıra diğer kadınları ve onların geride kalan çocuklarını korumadığını alenen kabul etmiş olur.”

Akıntıya karşı yüzenler

‘Annelerin akıntıya karşı yüzdüğünü’ söyleyen Andrade, kadınların, akademisyenlerin, feministlerin ve toplumun annelere destek vermesi gerektiğini söylüyor.  

Kadınların son yıllarda mücadelesini büyütmesi, toplumsal cinsiyet sorunu ve katliamları ülkenin siyasi gündeminin merkezine koydu. Katliamların gündemde tutulması, verilerin erişilebilir olması ve yetkililerin görevini yapmadığının ortaya çıkması, şiddetin önlenmesi açısından kilit önem taşıyor. BM Kadın Birimi, 2011 yılından bu yana ülkedeki kadın cinayetlerinin kapsamını, eğilimlerini ve özelliklerini analiz eden periyodik çalışmaları yayınlıyor. 

Norma, tüm annelerin sesi

Norma Andrade’nin adalet mücadelesi dünyanın dört bir yanındaki kadınlara ilham verirken, Fransız gazeteci ve yönetmen Brigitte Leoni, Andrade’nin hikâyesini çektiği belgeselde daha görünür hale getirdi. “Norma, in search of justice” (Norma, adalet arayışında) adlı belgesel, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü öncesinde Cenevre'de izleyiciyle buluştu. 

Belgeselin kayıp vakalarını daha fazla gündeme getirmesini ümit eden Leoni, uyuşturucu kartellerinin insan kaçırması, katletmesini ve ABD’ye kaçarak saklanmasının, kadınların yaşadığı sorunları gölgelediğini belirtiyor.  HABER MERKEZİ

 

* * *

10 dakikada bir kadın

UNODC ve UN Women verilerine göre, 2022'de yaklaşık 89.000 kadın ve kız çocuğu katledildi. Bu, son 20 yılda kaydedilen en yüksek sayı. Ayrıca, Afrika kıtasında 2023 yılında 21.700 kadın katledilirken, Avrupa’da bu oran yüzde 64 ve Amerika’da ise yüzde 58’e ulaştı. 

2023 yılında dünya geneline baktığımızda her gün 140 kadın ve kız çocuğu, kendilerine en yakın erkekler tarafından katledildi. Bu da her 10 dakikada bir kadının katledilmesi anlamına geliyor.