TC, İsviçre'deki halk mahkemesinde yargılanıyor

• Cenevre’de kurulan “Halk Mahkemesi”nde, Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlallerine dikkat çekildi, tanıklar dinlendi. Mahkemenin yasal olarak bir bağlayıcılığı yok, ancak hak ihlallerine ilişkin yaşanılanların aktarıldığı önemli bir platform.

 

MELTEM OKTAY

“Çünkü sessiz kalmak insan haklarının en büyük düşmanıdır” sloganı ile Belçika’da başkanlığını Prof. Dr. Johan Vande Lannote’nin yaptığı bir hukuk bürosu tarafından kurulan Türkiye Tribünal’i bir “Halk Mahkemesi”ni ifade ediyor. Türkiye’de yaşanmış birçok insan hakları ihlali davalarına bakan Hukuk Bürosu, Türkiye’de bu ihlallerin tırmanışa geçtiği son süreçte Türkiye Tribünal’ini kurmaya ihtiyaç duydu.

Kamuoyunu Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlalleri konusunda daha çok bilinçlendirmek ve toplumun dikkatini bu hukuksuzluklara çekmek için kurulan Tribünal’de dünyaca ünlü, tecrübeli, bağımsız ve yüksek itibarlı hakimler yer alıyor.

6 başlıkta önemli raporlar hazırladı

Çalışmalarına 2020’de hazırlanan raporlarla ve tanıklara ulaşarak başlayan Tribünal; Türkiye’de haksızlığa uğrayan, işkence gören, hak ihlali yaşan tanıklarla webinarlar düzenledi. Buna göre İşkence, Zorla Kaybetmeler, Cezasızlık, Basın ve İfade Özgürlüğü, Adalete Erişim Hakkı ve Roma Statüsü kapsamında İnsanlığa Karşı İşlenen Suçlar olmak üzere 6 başlıkta tanıklardan yaşadıkları mağduriyetler dinlenildi. Ve Raportörler tarafından konu başlıklarında önemli raporlar hazırlandı.

Tribünal’in yapıldığı otel tehdit edildi

20 Eylül günü başlayan Türkiye Tribünali’ne, Türkiye’nin de iddialara dönük cevap vermesi için davet edildiği ancak davete bir cevap vermedikleri belirtildi. Öte yandan Tribünal’in basın bildirisinde Türkiye’nin Bern Konsolosluğu üzerinden Tribünal’in düzenlendiği İntercontinantal Hotel’in tahsis edilmemesi konusunda baskı kurulduğu ve tehdit edildiği belirtildi.

Raporlar ardından karar verilecek

Mahkemede yargılamayı, biri video konferans ile katılmak üzere 6 hakim gerçekleştirdi. Hakimler mahkeme salonuna girerken herkes ayağa kalktı. Mahkemeye başkanlık yapan Françoise Barones Tulkens, mahkemenin amaçlarına dikkat çekti. Mahkemenin yasal olarak bir bağlayıcılığının olmadığını belirten Tulkens, hak ihlallerine ilişkin yaşanılanların aktarıldığı bir platform olduğunu belirtti. 6 başlıkta uzman kişiler tarafından raporlar sunulacağını kaydeden François her bir başlık için 3 tanığın dinleneceğini belirtti. Tüm bunların sonucunda raporların incelenmesi ardından bir karar verileceğini dile getirdi.

En çok Kürtler işkence görüyor

Daha sonra İşkenceye Karşı Dünya Örgütü Genel Sekreterliğini yapmış olan Eric Sottas, hazırlanan aporda “Son 10 yılda bir milyon 732 bin 767 işkence vakasının yansıdığına” dikkat çekti. Türkiye’de işkencenin organize ve sistematik bir şekilde uygulandığını vurgu yapılan raporda, Kürtlerin işkence görenler arasında ilk sırada geldiğini belirtti.

Türkiye’de işkence, bir devlet politikası

Rapor ardından Cizre’de kaçırılan ve daha sonra tutuklanan Mehmet Alp, ardından ise Erhan Doğan Türkiye’de yaşadıkları işkenceyi anlattı.

Mahkemeye görüntülü katılan İHD Eş Genel Başkanı Eren Keskin, Türkiye’de işkence vakalarına dikkat çekti ve işkencenin 80’li yıllardan beri var olduğunu ve bir devlet politikası olarak kullanıldığını belirtti. İşkencenin, özellikle Kürt hareketinin yükselişe geçtiği dönemlerde başvurulan bir yöntem olduğunu kaydeden Keskin, işkence altında ölüm vakalarına dikkat çekti.

Beyaz toros yerine siyah transporter

“Zorla Kaybetmeler” başlığında Johan Heymans tarafından hazırlanan rapor mahkeme heyetine sunuldu. Türkiye’de zorla kaçırılmalar konusunda değişen bir durum olmadığını ifade eden Heymans, beyaz Torosların yerini siyah transporterların aldığını belirtti. Güpegündüz insanların kaçırıldığını ve işkence gördüğünü ifade eden Heymans, ülke dışından da insanların kaçırıldığını ifade etti.

Kaçırılanlar dinlendi

Mahkemenin ikinci gününde aynı başlık altında tanıklar dinlendi. Mustafa Özben adlı tanık, Ankara’da bir araca zorla bindirilerek kaçırıldığını, 92 gün boyunca işkence gördüğünü ve sonra bırakıldığını belirtti.

Ocak ayında iş yerinin önünden kaçırılan sosyalist işçi Gökhan Güneş’in avukatı Sezin Uçar da mahkemede dinlendi. Uçar, kaçırıldıktan sonra Güneş’in 6 gün boyunca işkence gördüğünü, bu olay nedeniyle Güneş’in tedavi gördüğünü belirtti.

Türkiye, gazeteciler için bir cezaevi

“Basın ve İfade Özgürlüğü” başlığında Philippe Leruth, mahkemeye raporu sundu. Leruth, Türkiye’nin AİHM’de basın ve ifade özgürlüğü konusunda en çok mahkum edilen ülke olduğunu belirtti. Son 3 yılda 160’dan fazla gazetecinin tutuklandığına dikkat çeken Leruth, Türkiye’nin gazeteciler için bir cezaevi olduğunu ve büyük bir devlet baskısı altında olduklarını belirtti.

Başlık kapsamında kapatılan DİHA muhabiri Meltem Oktay ve gazeteci Cevheri Güven, tanıklıklarını anlattı.

Yargılamalar 20-24 Eylül arasında

Uzun zamandır bu hazırlıkları yapan Türkiye Tribünali, 20-24 Eylül tarihlerinde olmak üzere İsviçre’nin Cenevre kentindeki Intercontinental Oteli’nin konferans salonunda halk mahkemesi kurarak yargılamaları başlattı.

Mahkeme’de hâkim olarak Dr. Françoise Barones Tulkens, Dr. Johann van der Westhuizen, Angelita Baeyens, Prof. Em. Dr. Giorgio Malinverni, Prof. Dr. Ledi Bianku ve Dr. John Pace yer alıyor.

Gözlemciler arasında da Avrupa Sosyalist Partisi Marie Arena, Gazeteci Marianna Kakaounaki, MEDEL Başkanı Filipe Margues, Göteborg Üniversitesi öğretim görevlisi Klas Grinell, Belçika Sosyal Demokrat politikacı ve Avrupa Parlementosu üyesi Mathleen Van Brempt bulunuyor.

Mahkeme’ye raportör olarak da İşkence ile ilgili Eric Sottas, Cezasızlık ile ilgili Prof. Dr. Yves Haeck ve Dr. Emre Turkut, Adalete erişim ile ilgili Luca Perilli, Zorla Kaybetmelere dair Johan Heymans, ifade ve basın özgürlüğü ile ilgili Philippe Leruth, İnsanlığa karşı işlenen suçlar ile ilgili Prof. Dr. Em. Johan Vande Lanotte hazırlamış oldukları raporları sunmak üzere bulunuyorlar.

Intercontinantal Hotel’inin konferans salonunda kurulan mahkemeye çok sayıda Sivil Toplum Örgütü temsilcisi, insan hakları savunucusu, politikacılar ile mağdur ve mağdur aileleri katıldı.