• Dünya nüfusunun yüzde 64'ünü kapsayan 47 emeklilik sisteminin karşılaştırıldığı küresel emeklilik raporunda en kötü emeklilik sistemlerinin sırasıyla Hindistan, Filipinler, Arjantin ve Türkiye olduğu ortaya çıktı.

CHP İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi, Mercer CFA Enstitüsü'nün küresel emeklilik raporuyla ilgili yazılı açıklama yaptı. Akkuş İlgezdi, "Emeklilik sistemlerinin incelendiği araştırmada 50 kritere göre 47 ülke arasında sondan 4. ülke olduk. Zaten kötü olan emeklilik sisteminin sürdürülebilirliği de her geçen gün riske giriyor. En kötü emeklilik sistemlerinin sırasıyla Hindistan, Filipinler, Arjantin ve Türkiye olduğu ortaya çıktı. Emeklilerimizin geçim koşulları açlık sınırının altında ve her geçen gün daha da kötüleşiyor" dedi.

DİSK-AR’ın verilerine göre; ortalama emekli aylığı merkez Avrupa ülkelerinin 6’da biri. Euro cinsinden emekli aylığı 2012 ve 2021 arasında yüzde 33,6 azaldı. Avrupa’da Türkiye’den daha düşük aylığına sahip ülke sayısı 2012’de 9 iken 2021’de bire indi.

Emekli ödemelerinin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya (GSYH) oranı Avrupa Birliği ortalamasında yüzde 9,5 iken, Türkiye'de 4,1. 2002’de ortalama emekli aylığının kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 46,4, iken 2024’te yüzde 27,7’ye geriledi. 2002'de yüzde 36,6 olan çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı, Aralık 2023’te yüzde 55,3’e yükseldi. 2020’de çalışan emekli sayısı 700 binlerde iken günümüzde bu kişilerin sayısı 2 milyona dayanmış durumda.

Kurbanın budunu bile alamaz

Akkuş İlgezdi, CHP’nin seçim vaadi olduktan sonra AKP tarafından verilmeye başlanan bin TL emekli ikramiyesinin asgari ücretin yüzde 62’si olduğunu hatırlatarak, "Emekli ilk sene ikramiye aldığından bu ikramiye ile kurban kesebiliyordu. Bin lira ikramiye alınırken, Diyanet kurban bedelinin yurt içinde 850 lira olduğunu hatırlayınız. Bugün 3 bin lira olan emekli ikramiyesi ile kurbanın budunu bile alamayacak duruma geldi emeklimiz. Diyanet bu yıl kurban kesim bedelini yurt içi için 11 bin 750 lira olarak belirledi. Yani bırakın ikramiyeyi, emeklinin 10 bin liralık aylığı bile Diyanet’in kurban bedelinin altında kalıyor. Emekli ikramiyesi ile kurban alan emekliden, maaşı ile kurban alamayan emekliye dönüştürülen sistemin mimarı tabii ki iktidardır. Kendileri bütçeyi garantili yollara, şatafata ve lükse harcarken emeklinin hali umurlarında değil" dedi.

 

* * *

Yoksullaşma ve borçlanma arttı

Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinin üzerinden bir yıl geçti. Bir yılda halkın yoksulluğu daha da arttı, hem devlet hem de vatandaş borca battı.

Seçimlerde ekmek 4 liraydı, 10 lira oldu. Bekar bir işçinin yaşam maliyeti 13 bin liraydı, şimdi 24 bin lirayı aştı. Yardıma muhtaç yoksul sayısı 20 milyonu aştı. Tüketici enflasyonu yıllık yüzde 39.59’u gösteriyordu, yüzde 75’lere tırmandı. Halkın daha da yoksullaştığı son bir yılda halktan toplanan vergiler 864 milyardan 1.8 trilyona çıkmasına rağmen bütçe açığı 691 milyara çıktı. Faiz ödemeleri 135 milyardan 364 milyara, iç borç stoku 2.3 trilyondan 3.2 trilyona yükseldi. Merkez Bankası 818.2 milyar liralık zararla tarihi rekora imza attı.

Merkez Bankası’nın 6 ayda bir yayımladığı Finansal İstikrar Raporu’na göre, reel sektör firmalarının toplam finansal yükümlülüğü Şubat 2024 itibarıyla yıllık yüzde 53.9 oranında büyüme ile 12 trilyon 598 milyar TL’ye ulaştı. Söz konusu tutarın 9 trilyon 143 milyar TL’si yurt içi krediler, 3 trilyon 172 milyar TL’si (101.9 milyar dolar) yurt dışı krediler ve 282.5 milyar TL’si (9.1 milyar dolar) yurt dışında ihraç edilen tahvillerden oluştu. Yurt içi kredilerin 5 trilyon 632 milyar TL’si TL cinsi krediler, 3 tirlyon 511 milyar TL’si ise döviz cinsi kredilerden oluştu. Böylelikle Şubat 2023’teki 222.2 milyar dolarlık seviyeden Eylül 2023’te 213.9 milyar dolara gerileyen yabancı para krediler toplamı, Şubat 2024 itibarıyla yeniden 223.8 milyar dolara çıktı. Uzun vadede reel sektörün 2018 yılı sonunda 173 milyar dolar olan net açık pozisyonu, Şubat 2024 itibarıyla 89 milyar dolar gerileyerek 84.8 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Merkez Bankası raporunda, döviz riski 15 milyon dolardan düşük olan firma sayısı 24 bine yükselirken, döviz riski 15 milyon dolardan yüksek firmalar sayısı 25 bine yükseldi. Böylece döviz riski buluanan firma sayısı toplam yaklaşık 49 bine yükseldi.

 

* * *

Gaz sızıntısı hastanelik etti

Bolu'da faaliyet gösteren bir fabrikada amonyak gazından etkilenen 18 işçi hastanede tedavi altına alındı. Bolu'da Beyaz et üretimi yapan bir firmaya ait fabrikanın kesimhanesinde işçilerde baş dönmesi ve mide bulantısı şikayetleri görülmesi üzerine bölgeye 112 Acil Sağlık ve AFAD ekipleri sevk edildi. Fabrikada yapılan kontrollerde amonyak gazı sızıntısı tespit edildi. Gazdan etkilenen 18 işçi, özel kıyafetli sağlık ekipleri tarafından İzzet Baysal Devlet Hastanesi Kimyasal Biyolojik Radyolojik Nükleer Tehditler (KBRN) Merkezi'ne getirildi. Merkezde gazdan arındırıldıktan sonra İzzet Baysal Devlet Hastanesi Köroğlu Ünitesi'nde tedavi altına alınan işçilerin sağlık durumunun iyi olduğu öğrenildi. BOLU

 

* * *

400 işçi ve ailesi zehirlendi

Riha'nın Serêkaniyê (Ceylanpınar) ilçesinde bulunan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) Merkez işletme yemekhanesinde 30 Mayıs 2024 Perşembe günü verilen yemek sebebiyle 400'den fazla işçi ve ailesinin zehirlendiği ortaya çıktı. Edinilen bilgiye göre Perşembe günü işçilere verilen akşam yemeğinde yer alan tatlı sebebiyle 200'ün üzerinde işçi zehirlendi. Tatlıyı evlerine götüren işçilerin aile üyelerinin de zehirlenmesiyle sayı 400'ü aştı. Tatlının tüketilmesi ardından mide bulantısı, kusma ve ishal belirtileri üzerine hastaneye kaldırılan 400'ün üzerinde yurttaştan 80'ini Ceylanpınar Devlet Hastanesi Dâhiliye Polikliniğine yatırıldı. RIHA

 

* * *

İstanbul'da bir bina çöktü

İstanbul'un Küçükçekmece ilçesinde çöken üç katlı binanın enkazından bin kişi ölü, 8 kişi yaralı olarak çıkarıldı.

Kartaltepe Mahallesi Belediye Caddesi ile Geçit Sokağı'nın kesişim noktasındaki, altında dükkan bulunan 1988 yapımı apartman, henüz belirlenemeyen nedenle çöktü. Enkazdan toplam 2'si ağır 8 kişi yaralı çıkarılırken, göçük altında birinin cesedine ulaşıldı. Çöken bina park halindeki araçların üzerine yıkılırken, yoldan geçen belediye otobüsünde de hasar oluştu. Bina çöktükten sonra ise bir kişinin kendi imkanlarıyla enkazdan çıktığı ve ekiplere içeride kalanlarla ilgili bilgi verdiği belirtildi. Olay yerine gelen ve çöken binanın bitişiğinde bulunan binanın sahibi olduğunu belirten kişi, kendi binalarının kentsel dönüşüm sürecinde olduğunu, yıkılan binanın sahibinin ise yıktırmak, kentsel dönüşüme sokmak istemediğini söyledi. Soruşturma başlatıldı.

 

* * *

DEDAŞ ihmali can aldı

Riha'nın Curnê Reş (Hilvan) ilçesine bağlı Necarûk (Oymaağaç) Mahallesi'nde tarlada gezer patozun yüksek gerilim hattına takılması sonucu iki işçi yaşamını yitirdi, dört işçi de yaralandı. Yevmiye karşılığında tarlada mercimek hasadı yapan işçilerin kullandığı gezer patozun sarkan tele takılması sonucu sürücü elektrik akımına kapıldı. Kurtarmak için hamle yapan 5 işçi de aynı şekilde akıma kapıldı. iki işçinin hayatını kaybettiği olayda ağır yaralanan iki kişinin tedavisi Hilvan Devlet Hastanesi, 2iki kişinin de Riha merkezde bulunan Mehmet Akif Ersoy Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde devam ediyor. İki kişinin ölümüne neden olan yüksek gerilim hattında yer alan bir telin iki ay önce aşağıya sarktığı ve düzeltilmesi için Dicle Elektrik Dağıtım’a (DEDAŞ) dilekçe verildiği öğrenildi. DEDAŞ'ın ise söz konusu yerin “özel hat” olduğu gerekçesiyle elektrik telini düzeltmediği belirtildi. RIHA