İşgal saldırısına onay istedi

• Ekonomik ve siyasi çıkmazda olan Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan, Batı ile ilişkilerin ekonomiye olumlu yansımasını sağlamak ve dinci-ırkçı tabanı konsolide edecek yeni bir işgal saldırısıyla önümüzdeki seçime yatırım yapmak için görüşmek istediği ABD Başkanı ile nihayet görüştü.
•  Görüşme sonrası Beyaz Saray tarafından yapılan açıklamaya göre; Suriye'deki siyasi süreç de ele alındı. Biden, S-400 füze sistemi konusundaki endişelerini tekrarladı. Barış ve refah için güçlü demokratik kurumların, insan haklarına saygının ve hukukun üstünlüğünün önemini vurguladı.

 

İçinde bulunduğu ekonomik ve siyasi kriz ile dışarıda daralan manevra kabiliyetinde dolayı çıkış yolları arayan Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Türk toplumunu arkasında tutacak kurtarıcı olarak gördüğü Kürtlere karşı savaşta yeni bir sayfa açmak için onayının peşinde koşturduğu ABD Başkanı Biden ile görüşme muradına nihayet erdi. Biden, dün Roma’da Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı kabul etti.

Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir yandan Savunma ve Dışişleri bakanlıkları marifetiyle ABD ile temaslarını sürdürüyor, diğer yandan iki aydır ABD Başkanı ile görüşmeye çalışıyordu. Önce Roma talebine yanıt verilmeyip Glasgow işaret edilen Erdoğan’ın, Roma’da kabul edileceği, önceki akşam servis edildi. Biden’ın programıyla ilgili gazetecilere bilgi veren Amerikan yönetiminden üst düzey bir yetkili, G20 zirvesi için Roma'da bulunan Biden ve Erdoğan arasındaki görüşmenin yapılacağını açıkladı. Yetkili, görüşmede Biden’ın, Erdoğan’a, aceleyle sergilenen her türlü eylemin ABD ile Türkiye arasındaki ilişkilere fayda sağlamayacağı, ilişkilerde krizlerden kaçınılması gerektiği uyarısında bulunacağını kaydetti. Büyükelçiler krizine işaret eden yetkili, şunun altını çizdi: “Başkan elbette ileride bunun gibi krizlerden kaçınmanın bir yolunu bulmamız gerektiğini ve aceleyle sergilenen eylemlerin ABD-Türkiye ortaklığına ve ittifakına fayda sağlamayacağını belirtecek.”

Erdoğan tehdidini hayata geçirip diplomatları sınır dışı etmiş olsaydı görüşmenin yapılmasının da tehlikeye girmiş olacağını belirten yetkili, Ankara’nın F-16 uçakları talebi dahil Türkiye ve ABD arasında savunma alanındaki ilişkilerin masaya yatırılacağını; S-400 geriliminin yanında, Suriye ve Libya gibi bir dizi bölgesel konunun da ele alınacağını vurguladı.

Planlanandan uzun sürdü

Görüşme, dün zirvenin yapıldığı Nuvola Kongre Merkezi'nde basına kapalı olarak gerçekleştirildi. Görüşmeden önceki fotoğraf çekimi sırasında, "Türkiye’ye F-16 vermeyi planlıyor musunuz?" diye sorulan Biden, iyi bir görüşme yapmayı planladıklarını söylemekle yetindi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da görüşmede yer aldı. 20 dakika planlanan görüşme, bir saat sürdü.

Beyaz Saray’dan açıklama

Görüşme sonrası Beyaz Saray tarafından yapılan açıklama şöyle: "Başkan Biden, yapıcı ilişkileri sürdürme, iş birliği alanlarını genişletme ve anlaşmazlıkları etkin bir şekilde yönetme arzusunun altını çizdi. Türkiye'nin Afganistan'daki NATO misyonuna yaklaşık 20 yıldır yaptığı katkılardan dolayı takdirini dile getirdi. Liderler, Suriye'deki siyasi süreci, ihtiyaç sahibi Afganlara insani yardımın ulaştırılmasını, Libya'daki seçimleri, Doğu Akdeniz'deki durumu ve Güney Kafkasya'daki diplomatik çabaları ele aldı. Başkan Biden, savunma ortaklığımızı ve Türkiye'nin bir NATO müttefiki olarak önemini yeniden teyit etti, ancak ABD'nin Türkiye'nin Rus S-400 füze sistemine sahip olması konusundaki endişelerine dikkat çekti. Barış ve refah için güçlü demokratik kurumların, insan haklarına saygının ve hukukun üstünlüğünün önemini vurguladı."

Türk tarafının açıklaması başka

Türk tarafının görüşmeyle ilgili açıklaması ise başından Fahrettin Altun’un bulunduğu Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapıldı. Beyaz Saray’ın açıklamasındaki unsurların yer almadığı bu açıklamaya göre; iki lider, Türkiye-ABD ilişkilerini daha da güçlendirmek ve geliştirmek için müşterek irade beyanında bulundu. Bu doğrultuda ortak bir mekanizma kurulması konusunda mutabık kaldı. İki ülke arasındaki ticaret hacminin artırılması yönündeki ortak perspektif doğrultusunda karşılıklı atılacak adımların müzakere edildiği görüşmede, NATO ittifakı ve stratejik ortaklık zeminine vurgu yapıldı. Görüşmede, iklim değişikliği konusunda karşılıklı atılan adımlardan duyulan memnuniyet de dile getirildi. 

Bir aydır uğraşıyordu

Türkiye, Rusya’dan S-400 savunma sistemi satın alması nedeniyle F-35 uçakları programından ABD yönetimi tarafından çıkarılmıştı. Bu adımın adil olmadığını öne süren Türk Cumhurbaşkanı, Amerika’dan 1,4 milyar dolarlık iade ödemesi talebini tekrarlıyor. Erdoğan, ABD’nin bu ödeme karşılığında F-16 uçakları ve Türk uçaklarının modernizasyonu için teklifte bulunduğunu ileri sürdü, ancak ABD, Türkiye’ye finansman konusunda bir teklifte bulunmadığını söyleyerek yalanladı.

Görüşme umuduyla gittiği ABD’de Başkan Biden’dan kabul görmeyen Erdoğan’ın, büyükelçiler krizinden sonra Roma’daki G-20 zirvesinde görüşemeyeceği açıklanmıştı. Erdoğan, ”Büyük ihtimalle Roma'da değil Glasgow'da. Bu görüşmede de tabii ki en önemli maddemiz; malum bizim F-35 konumuz var" demişti. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sözcüsü İbrahim Kalın ile bir görüşmüş, Beyaz Saray’dan konuyla ilgili olarak yapılan yazılı açıklamada iki yetkilinin Afganistan, Güney Kafkasya, Ortadoğu ve Doğu Akdeniz gibi bölgesel sorunları ele aldıkları belirtilmişti. İki yetkilinin, ihtilafların devam eden diyaloglar çerçevesinde çözülmesi ve yapıcı ikili ilişkilerin sürdürülmesi konusunda mutabık kaldıkları da aynı açıklamada dile getirilmişti. Türk Cumhurbaşkanlığı’nın yazılı açıklamasına göre ise görüşmede F-35/F-16 konusu, küresel iklim değişikliği, Afganistan, Suriye, Libya, Dağlık Karabağ, Yunanistan, Doğu Akdeniz ve diğer bölgesel gelişmeler ele alındı. Görüşmede Türkiye'nin Kuzey-Doğu Suriye’deki varlığı ve olası yeni işgal saldırısı için yoklama yapıldığı da açıklamadaki şu cümlede anlaşılıyordu: "Türkiye’nin sınır güvenliğini ve Suriye'nin toprak bütünlüğünü tehdit eden PYD/YPG/PKK ve DEAŞ dahil olmak üzere tüm terör örgütlerine karşı Türkiye'nin kararlı mücadelesinin devam edeceğinin altı çizildi.”

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, ABD Başkanı Joe Biden ile Roma’ya gitmek üzere yola çıktıktan sonra Başkanlık uçağı Air Force One’da basın mensuplarının sorularını yanıtlamıştı. Sullivan, “Başkan'ın Türkiye Cumhurbaşkanı'yla Glasgow'da görüşeceğini tahmin ediyorum. Teyit edemiyorum ancak şu anki beklenti bu yönde” diyerek, Türkiye’nin ABD’den F-16 alma talebiyle ilgili olarak da Türkiye’nin F-35 programının artık bir parçası olmadığını hatırlatarak, “F-16 konusunda da ülkelerin savaş uçağı ve ilgili ekipman alım talebinde nasıl bulunacaklarına ilişkin uzun yıllardır uygulanan bir süreç var. Türkiye de bu süreçte. Bu süreç devam edecek. Şu aşamada bu konuda ekleyebileceğim başka bir şey yok” şeklinde konuşmuştu.

Hatırlanacağı gibi ABD Savunma Bakanlığı’ndan (Pentagon) bir heyetin Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasına ilişkin Ankara’da temaslarda bulunduğu, Pentagon’dan yapılan açıklamayla paylaşılmıştı. Heyetlerin temaslarının ardından Türk Savunma Bakanı Hulusi Akar ile ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin de telefonda görüşmüştü. ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü John Kirby, bakanların iki ülke arasında savunma alanında ilişkileri arttırmaya yönelik ortak amacın görüşüldüğünü; Bakan Austin’ın görüşmede ABD’nin Türkiye’nin askeri modernizasyon ihtiyaçlarının farkında olduğunu teyit ettiğini bildirmişti.

Biden'ın Ocak’ta Başkanlık koltuğuna oturmasının ardından yaptıkları ikinci görüşme oldu. Nisan’da ilk kez telefon görüşmesi yapmış; Haziran’da da NATO zirvesi kapsamında Brüksel'de bir araya gelmişti. Türk yetkililer, iki NATO müttefiki arasındaki görüşme sıklığının beklenen düzeyin altında olduğunu; bu sebeple Glasgow veya Roma'da görüşme talep edildiğini söylemişti.

Başka görüşmeler de yaptı

G20 liderler zirvesi için Roma’da bulunan Erdoğan, İtalya Başbakanı Mario Draghi ile ikili bir görüşme yaptı.

İtalya Başbakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre Erdoğan ve Draghi, iki ülke ilişkilerinin güçlendirilmesi, AB-Türkiye ilişkileri, Afganistan'da yaşanan kriz ve Akdeniz'de istikrar konularını ele aldı. Libya'daki gelişmelere de özel olarak odaklanıldı.

Draghi, Nisan ayında Erdoğan'dan söz ederken, "Bu 'diktatör' diyebileceğimiz kişilere ihtiyacımız da var. Görüş, fikir, davranış ve toplum vizyonu açısından farklılıklarımızı dile getirmekte açık olmalıyız, ama ülkemizin çıkarları için iş birliğine de hazır olmalıyız" demişti.

Erdoğan Roma'da ayrıca Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Hollanda Başbakanı Mark Rutte ve Endonezya Cumhurbaşkanı Joko Widodo ile görüştü.  ROMA