O ağacın altında...

• 31 Mart’taki yerel seçimlere sayılı günler kaldı. Hepimizde bir heyecan. Gaspedilen tüm belediyelerimizi geri alma, yenilerini kazanma zamanı. DEM ağacımızın altında toplanma, evimize, yurdumuza, irademize sahip çıkma demidir. DEM bu demdir.

EYLEM KAHRAMAN

İki buçuk yıl kadar önce, sıcak bir yaz günü bir doktorla tanıştım. İsmi Güney Kürtlerinin ismini andırıyor, kendisi de Kürtlere benziyordu. Afgan olduğunu öğrendiğimde gözlerimiz kederle buluştu. ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi akabinde Taliban’ın saldırıları sonucu Kabil’i ele geçirmesi henüz yirmi dört saati bulmamıştı zira.

Bir dahaki karşılaşmamız bir yıl sonra oldu. Beni hatırladı hemen. Söz Afganistan’dan açıldı. En son ülkesine ne zaman gittiğini sordum. Kırk yıl önce dört yaşındayken ayrıldığını, bir daha da hiç gitmediğini söyledi. Orada yaşadığı günleri hatırlayıp hatırlamadığını merak ettim. “Hatırlıyorum” dedi, “Evimizin önünde büyük bir ağaç vardı. Tek hatırladığım ablamla o ağaca tırmandığımız. İlginçtir ki o da bir tek o ağacı hatırlıyor...”

İrlandalı şair Seamus Haney şaire gücünü verenin yer duygusu olduğunu söyler. “Bir yerin havasını solumuş olmak, bir ovaya ya da tepeye bağlanmış olmak, taşlı toprağı işlemiş olmak şaire güç verir” der.

Mıgırdiç Margosyan, “Söyle Margos nerelisen?” adlı şahane, ama bir o kadar da hazin kitabında babasının bir anısını anlatır. Yaşadıkları Heredan’a bir gün jandarmadan haber gelir. “Hay’lar köyü boşaltacak, yanına ne alacaksa alacak, köyü terk edecekler” denir. Köylüler ağlar sızlarlar. Bir süre sonra jandarma başlarında, yollara düşerler. Çoğu kadın ve çocuklardan oluşan kafile aç susuz yol yürür günlerce. Türlü olaylardan sonra Siverek’e varır, sonra da Amed’e yerleşirler.

Margosyan iki yaşına geldiğinde annesi ona “ekmek” ve “su” demeyi öğretir. Babası ise her gün kucağına oturtup başını okşar, “Söyle Margos, nerelisen?” diye sorar. Margos bu sözlerden bir şey anlamaz tabii. Boş gözlerle babasına bakar. Baba Sarkis ise ekmek ve suya eşdeğer gördüğü kelimeyi öğretmek için çırpınır durur. Gözlerini oğlunun gözlerine dikerek sorduğu soruyu her defasında kendisi cevaplar: “Heredanlıyım...”

İstediği yanıtı oğlundan ilk duyduğunda havaya uçar sevinçten. Eşini çağırır hemen. Birlikte ağlarlar. Kaybettiği ana, baba, kardeş ve çocuklarından öte özlemi hiç dinmeyen, zorla koparıldıkları yurtları Heredan anılarında hiç silinmemiş, onlar için kutsal bir mabede dönüşmüştür çünkü.

Köke bağlılık sadece mekânsal bir özellik olarak anlaşılmasın. Köke bağlı olmak aynı zamanda bir kültüre, değerler sistemine, bir dile, geleneğe bağlı olmak demektir.

Bize kim olduğumuz sorulduğunda bir tarihle, kültürle bağ kurma gereği duyarız. Kendimizi bir yere ait hissetmek, yer sevgisine, yerleşiklik duygusuna sahip olmak, o yerle bütünleşmek isteriz. Sonradan yaşadığımız yerler değil, çocukken altında oynadığımız ağacın olduğu yerdir bu. Orası bizim evimizdir. Annemiz, babamız, ninemiz, dedemiz orada doğmuş, yaşamış, ölülerimiz oraya gömülmüştür.

Sonradan türlü sebeplerle başka şehirlere gitsek de, ülkemizden kovulsak da sürülsek de, gittiğimiz yerlerde onlarca ev değişsek de, gurbet ellerde sararsak çürüsek de çocukluğumuzun geçtiği yeri unutmayız. Gözümüzü açtığımız ev ile acıda sevinçte gölgesine sığındığımız o ağaç orada sapasağlam durdukça bir sorun yoktur. Ama ne zaman ki evimizin damı akar, duvarı yıkılır, kapısı penceresi dökülür, ağacın başına bir şey gelir, kurur, kesilir, devrilirse işte o zaman her şey değişir.

Onlara bir şey olsun istemeyiz.

Nerede olursak olalım birgün evimize dönmenin, önündeki o ağacın altına oturup gölgesinde demli bir çay içmenin hayalidir zira bizi ayakta tutan.

Avusturyalı yazar Jean Amery, “Bir yurda ihtiyaç duymamak için önce ona sahip olmak gerekir” der.

31 Mart’taki yerel seçimlere sayılı günler kaldı. Hepimizde bir heyecan. Gaspedilen tüm belediyelerimizi geri alma, yenilerini kazanma zamanı. Oy kullanma sürecine aktif katılım elzem. DEM ağacımızın altında toplanma, evimize, yurdumuza, irademize  sahip çıkma demidir.

DEM bu demdir.

Cejna Newrozê bi dil û can pîroz be!