• Seçmenler, kayyum atamalarının Kürt sorununun çözümünü zorlaştırdığını; demokratik temsil ve irade haklarını derinden etkilediğini belirterek, destek vermiyor. 

Bazı Kürt illeri ile Türk metropollerini kapsayan araştırmada, seçmenlerin yüzde 74.2'si kayyum atamalarını yanlış buluyor. Doğru bulanların oranı sadece yüzde 11,8. AKP'li seçmenlerin önemli bir bölümü de kayyumdan yana değil. 

Spectrum House Düşünce ve Araştırma Merkezi’nin yayımladığı raporda, Kürt seçmenlerin kayyum atamaları konusundaki algıları, tutumları ve beklentileri detaylı bir şekilde ele alındı. Araştırma, kayyum uygulamalarının Kürt toplumuna etkilerini, bu uygulamalara yönelik halkın bakış açısını ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki ilişkiyi analiz etmek amacıyla yapıldı. Rapor, 15-28 Ekim 2024 tarihleri arasında 18 yaş ve üzeri, kendini Kürt olarak tanımlayan bin 725 katılımcı ile yapıldı. Araştırma, Agirî, Êlih, Amed, Mêrdîn gibi illerin yanı sıra, Ankara, İstanbul ve Mersin gibi büyükşehirlerde de gerçekleştirildi. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların yüzde 64,8’i kayyum atamaları hakkında bilgi sahibi olduğunu belirtti. Bilgi sahibi olma oranı arttıkça, kayyum uygulamalarına yönelik olumsuz görüşler de artış gösterdi.

Yüzde 74,2’ye göre yanlış

Katılımcıların yüzde 74,2’si kayyum atamalarını yanlış bulurken, yüzde 11,8’i doğru bulduğunu söyledi. Siyasi partilere göre tutumlar şöyle:

* DEM Parti seçmenlerinin yüzde 92,9’u kayyum atamalarını yanlış bulduğunu belirtti.

* Yanlış bulan CHP'li seçmenleri oranı, yüzde 66,5 olarak kaydedildi.

* AKP seçmenlerinin yalnızca yüzde 31,6’sı kayyum uygulamalarını doğru bulduğunu söyledi.

* MHP seçmenleri arasında ise doğru bulanların oranı yüzde 50 seviyesinde ölçüldü.

Kayyum, çözümü zorlaştırır

Katılımcıların yüzde 79,1’i, kayyum atamalarının Kürt meselesinin çözümünü zorlaştıracağını söyledi. DEM Parti seçmenleri arasında bu oran yüzde 94,3’e kadar çıkarken, AKP seçmenlerinin yüzde 51,5’i de benzer görüşte olduğunu belirtti.Hükümetin kayyum atamalarına devam edeceğini düşünenlerin oranı ise yüzde 66,4 olarak ölçüldü.

Kayyuma karşı tutumlar 

Araştırmada, DEM Parti ve CHP’nin kayyum uygulamalarına karşı tutumları da incelendi:

* DEM Parti’nin tutumunu yeterli bulanların oranı, yüzde 35,4 iken, yetersiz bulanların oranı yüzde 28,8 olarak ölçüldü.

* CHP’nin tutumu ise daha eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirildi; yalnızca yüzde 19,1’i yeterli bulurken, yüzde 51’i yetersiz olarak nitelendirdi.

Daha etkili mücadele

Katılımcıların yüzde 36,5’i, kayyum atamalarının durdurulması için bütün muhalefet partilerinin birlikte hareket etmesi gerektiğini savundu. Yüzde 19,9’u ise DEM Parti’nin daha etkili bir mücadele yürütmesi gerektiğini belirtti. İSTANBUL

 

* * *

Sayıştay raporları açıklanmadı

Êlih (Batman), Xelfetî (Halfeti) ve Colemêrg'in (Hakkâri) kayyum atanan belediyeleriyle ilgili Sayıştay raporları açıklanmadı. 

Sayıştay Başkanlığının belediyelere ve bağlı birimlerine dair açıkladığı 2023 raporlarına birçok usulsüzlük yansıdı, ancak raporlara yansımayanlar çok daha fazla. Sayıştayın kayyum atanan veya AKP’li bazı belediyelere dair raporları açıklamaması dikkat çekti. Kayyum atanan illerden Êlih ve Colemêrg ile 2023’te AKP yönetiminde olan Xelfetî’nin Sayıştay raporları açıklanmadı.

Evrensel'den Dilan Temiz'in haberine göre; Sayıştay'ın Batman’a dair açıkladığı son rapor 2021'e ait. Batman'da 2016'dan bu yanaseçilmiş belediye eşbaşkanları görevden alınarak yerlerine kayyum atanıyor. 2016 ve 2020'nin ardından 2024 yerel seçimleri sonrası Belediye Eşbaşkanı Gülistan Sönük’ün görevden alınıp yerine kayyum atanmasıyla üç dönemdir seçmen iradesi kent yönetimine yansıyamıyor. İki kayyum döneminde de belediyenin borç batağına saplandığı biliniyor. HDP’den seçilen Batman Belediyesi Eşbaşkanları Songül Korkmaz ve Mehmet Demir'in yerine kayyum olarak atanan Vali Ekrem Canalp, belediyeye 3 milyar 53 milyon 977 bin TL borç bıraktı. 

Borçla sınırlı kalmadı

Kayyum usulsüzlükleri borçla sınırlı kalmadı; tartışmalı ihaleler ve imar rantı da kayyumdan geriye kalanlardan. 2022'de 69 pazarlık usulüyle, 85’i açık ihale yapıldı. Amaç ve hizmet dışı ihalelerdeki usulsüzlükler kentte tartışma yarattı.2022’de alınan kararla Balpınar beldesi, Karpuzlu köyü, İkiztepe Mahallesi ve Batman Çayı’nı da içine alan geniş bir alan imara açıldı. Atanmışlardan oluşan belediye meclisinden geçen karar doğrultusunda Batman Çayı kenarında Organize Sanayi Bölgesi (OSB) kurulması kararlaştırıldı ve çalışma başlatıldı. Kentin su ve oksijen ihtiyacını karşılayan çay tehlike altına girmiş oldu. Seyitler Mahallesi’nde konut alanına yakın su kanalının üzerinin betonla kapatılmasından kaynaklı geçen yıl 19 Kasım tarihinde birçok evi su bastı, dört kişi yaşamını yitirdi.

Sayıştay'ın 2021'de yayımladığı son raporda, işçilerin kıdem tazminatı karşılıklarının hatalı muhasebeleştirildiği, ayrıca idarenin doğrudan hizmet alımı yöntemiyle çalıştırdığı işçiler için kıdem tazminatı karşılığı ayrılmadığı belirtilmişti. Bu eksikliğin giderilip giderilmediği bilinmiyor.

Xelfetî'nin hiç raporu yok

Sayıştay'ın rapor açıklamadığı bir diğer belediye ise Xelfetî. Sayıştay, ne 2023’te ne de önceki yıllarda rapor yayımladı. Xelfetî Belediyesi, 2016'dan 2019'a kadar kayyumla yönetildi. AKP yönetiminde geçen 2019-2024 yılları arasında ise birçok yolsuzluk iddiası gündeme geldi. DEM Parti, 2024 seçimlerinde AKP’den devralınan belediyenin 460 milyon 601 bin TL borcu olduğunu açıkladı. 7 yıl boyunca belediye başkanlığı yapan Şeref Albayrak, kayyum olarak atandığı ilk yıl borçsuz devraldığı belediyeye ait parke taşı fabrikasını kapatıp parçalarını sattı. Albayrak tarafından son bir yılda belediyeye ait 588 milyon TL değerinde 438 taşınmaz satıldı. Belediyenin kasasında bulunması gereken paranın akıbeti ise bilinmiyor. Öte yandan belediyenin envanterinde bulunan 30 hizmet aracından yalnızca 15 tanesinin çalışır vaziyette olduğu, geri kalan araçların çürümeye terk edildiği öğrenildi. 

Colemêrg 6 yıldır raporsuz

Colemêrg Belediyesi'ne ait açıklanan son Sayıştay raporu 2018'e ait. Bu raporda da “Hakkâri Belediyesi'nin 2018 yılına ilişkin belirtilen ve ekte yer alan, geçerli finansal raporlama çerçevesi kapsamındaki mali rapor ve tablolarının tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bilgi içerdiği kanaatine varılmıştır” ifadesi yer aldı.

Burası da 2016’dan beri üçüncü kayyum dönemini yaşayan belediyelerden. En son 31 Mart seçimlerinde yönetime gelen Mehmet Sıddık Akış’ın yerine Vali Ali Çelik kayyum olarak atandı. Çelik, 31 Mart yerel seçimlerinden önce de kayyumdu. Çelik döneminde birçok kamu görevlisi ve AKP yöneticisi HAK-BEL Sendikası üzerinden işe alındı. Belediye ihalelerinin çoğu AKP’li firmalara verildi. 31 Mart seçimlerinde AKP'den aday olan İsmet Ölmez'in kampanyası için belediye kasasından 29 milyon 939 bin TL harcama yapıldı. Kayyum Çelik, belediyeyi toplam 315 milyon 705 bin 77.13 TL borçlandırdı. İSTANBUL