• Kürdistan turnesine çıkacak olan Mêdêa oyunu bugün Amed’de sahnelenecek. Oyunun yönetmeni Zelal Anğay, Kürt oyun yazarı ve senaryolarının sayısının yeterli olduğunu ancak Kürtçe tiyatro seyircisini yaratamadıklarını söyledi.

Kürtçeye dönük baskılar, her alanda kendini gösteriyor. Kürtçe tiyatro oyunları sıklıkla yasak ve engellemelerle karşı karşıya kalıyor. Son dönemde; Qral û Travîs, Bêrû, Dawiya Dawî, Mem û Zîn, Don Kîxot, Tartuffe, Haylo Dîsa Tevlihev Bû gibi Kürtçe tiyatro oyun ve gösterileri gerekçe göstermeksizin yasaklandı. Bütün baskılara rağmen oyunlar sahneleniyor. 

Bu süreçte çeşitli Kürtçe tiyatro oyunlarını sahneye taşıyan isimlerden biri de yönetmen Zelal Anğay. Ankara’da Urmiyeli oyuncu Şebnem Yusufi ile birlikte Mêdêa oyununun gösterimlerini yapan Zelal Anğay, Kürtçe tiyatroya dönük ilgiyi arttırmak için çabalıyor. 

Tiyatro izleyicisi yok 

Kürt oyun yazarı ve senaryolarının sayısının yeterli olduğunu belirten Zelal Ağnay, ancak tiyatro kurumlarının sayısal ve niteliksel eksiklikleri olduğuna dikkat çekti. Türkiye’de Kürtçe üzerinde baskı ve yasaklamalar sebebiyle çok uzun süre oyunların sahnelenmesi konusunda sorun yaşandığını ifade eden Anğay, “Yazılan metinler çoğunlukla gizli yayınlanırdı. Şu an Amed, Êlih ve Mêrdîn dışında oturmuş tiyatro izleyicisi yok. Bireysel emeklerle Kürtçe tiyatro yapamaya çalışıyoruz. Ne yazık ki henüz yeterli Kürtçe tiyatro seyircisi yaratamadık” dedi.

 

 

Tiyatroya kayyum baskısı

Sahne bulmakta zorlandıklarını aktaran Zelal Anğay, “Bu konuda yerel yönetimler önem arz ediyor. Kayyumlarla irademize el koymaya çalışıyorlar ama direniyoruz. Diyarbakır Şehir Tiyatrosu oyuncuları, kayyum gelmeden önce çalışmalarını olgunlaştırmıştı ancak kayyumdan sonra oyuncular, sahnesiz ve desteksiz kaldılar. O süreçte yine de çalışmalarına devam ettiler ve Amed Şehir Tiyatrosu’nu kurdular. Eğer o süreçte belediyelerimize kayyum atanmasaydı ve sahnelerimiz elimizden alınmasaydı bugün Kürtçe tiyatro başka bir seviyede olacaktı” diye belirtti. 

Ekonomik sorunlar

Kürtçe tiyatronun dünya standartlarına erişebilmesinin önünde ekonomik sorunların olduğunu söyleyen Anğay, “Tiyatro henüz bir geçim kaynağı olarak görülmüyor. Teknik ve oyuncu konusunda eksiklik yaşıyoruz. Çoğu arkadaşımız farklı işlerle geçiniyor ve arta kalan zamanla tiyatro yapıyor. Benim yaptığım gibi. O zaman da içimize sinen işler çıkmıyor. Bütün zamanımızı vermeyince başarılı olunmuyor. Başarılı olmak için bütün enerjimizi ve yaşamımızı vermemiz gerekiyor. Ancak ekonomik sorunlardan kaynaklı bunu da gerçekleştiremiyoruz” diye konuştu. 

Mêdêa’nın hikayesi 

Zelal Anğay, 2 bin 500 yıl önce Eurupides tarafından yazılan ve daha sonra Ezîz Nemetî tarafından Kürtçe olarak yeniden yazılan Mêdêa oyununu sahneleme motivasyonunu da şu sözlerle anlattı: “Mêdêa’nın yaşadıkları mitolojik değil. Antik Yunan’da kalmadı ve hala devam ediyor. Mêdêa’nın eril düzen tarafından maruz bırakıldığı zorluklar hala devam ediyor. Bu yüzden Mêdêa’nın hikayesini Kürtçe yorumlayarak yeniden sahnelemek istedik. Mêdêa’nın hikayesi çok acı. Bu yüzden izleyiciler oyunundan sonra Mêdêa üzerine çokça konuşuyor ve tartışıyorlar. Cinsiyet rolleri üzerine büyük sorularla çıkıyorlar oyundan. Mêdêa baskılar karşısında çok güçlü duruyor. Yeri geliyor anneliğini, yeri geliyor devrimci bir kadın gibi direnerek düşmana cevabını veriyor. Mêdêa’nın hikayesi günümüzde de kadınlar için bir meşaledir. Ankara’da ve Amed’de sahnelenen Mêdêa’ya dönük olumlu tepkiler aldık. Mêdêa’nın prömiyerini Amed’de yaptık. Bizim için çok kıymetliydi. Ankara’da ise Kürtçe tiyatro çok bilinmemesine rağmen izleyicilerin ilgisi bizi memnun etti” dedi. 

 

* * *

Oyun takvimi

Ocak ayında Kürdistan turnesine çıkacak olan Mêdêa oyununun takvimi şu şekilde:

* 3 Ocak Çand Amed Kültür ve Kongre Merkezi

* 5 Ocak Êlih Barosu

* 9 Ocak Mêrdîn Şaneşîn Performans

* 10 Ocak Riha Urfa City