Afganistan’da sanat yok edildi

• Afganistan’da bağımsız sanatçılar infaz, tutuklama, keyfi gözaltı ve kamuoyunda aşağılanıyor. Kadınların ve kızların sanat eğitimi almaları ve kariyer yapmaları yasak. Müzeler, sanat ve kültür kurumları tamamen kapalı.

Amerika merkezli Sanatsal Özgürlük İnisiyatifi (Artistic Freedom Initiative/AFI), açıkladığı yeni raporuna göre Taliban yönetimindeki Afganistan’da sanatsal ifade artık suç sayılıyor. Bağımsız sanatçılar yargısız infaz, tutuklama, keyfi gözaltı ve kamuoyunda aşağılama gibi cezalarla cezalandırılıyor. Kadınların ve kızların sanat eğitimi almaları ve kariyer yapmaları da yasak. Müzeler, sanat ve kültür kurumları tamamen kapalı.

“Sanatsal Göç: Taliban Yönetiminden Kaçan Afgan Sanatçılar” başlıklı rapor, Afganistan’ın zengin sanatsal ve kültürel mirasının ciddi risk altında olduğuna dikkat çekiyor.

Rapor Ağustos 2021’de, Taliban’ın Afganistan’ın kontrolünü yeniden ele geçirmesinin ardından ülkedeki sanat ve kültür ortamının eşi benzeri görülmemiş bir krizle karşı karşıya kaldığını ortaya seriyor.

Taliban rejimi döneminde 2.000’den fazla sanatçı ve aile üyelerinin uluslararası kuruluşlar tarafından korunmaya muhtaç olduğuna dikkat çekilen raporda şu ifadeler yer aldı:

Sanatsal üretim durdu

“1996’dan 2001’e kadar olan ilk döneminde Taliban, resimleri yok ederek, müziği yasaklayarak, sanat merkezlerini kapatarak ve kültürel miras alanlarını tahrip ederek sanat ve kültür sektörüne ciddi zararlar vermişti. Rejimin sanatçı ve kültür çalışanlarına yönelik baskısı, yasaklamalar, keyfi gözaltılar ve kamuya açık infazlarla devam etmiş ülkede sanatsal üretimi durma noktasına getirmişti. Taliban bu yolla sanat ve kültür insanlarını uzun süre güvenlik endişesi ve ölüm korkusu içerinde yaşamaya mahkûm etti. Taliban’ın ikinci dönemine tanıklık eden birçok sanatçı ve kültür çalışanı, güvenlik endişesiyle ya saklanıyor ya da eserlerini yok ediyor.

Sanatçılar terk ediyor

AFI’ın raporunda ciddi riskle karşı karşıya kalan bazı sanatçıların ise kendini güvence altına almak için üretimlerini geride bırakarak ülkeden kaçtığı belirtiliyor. Taliban’ın sanat ve kültür dünyasında yarattığı tahribat bunlarla da sınırlı değil… Ülkede sanat ve kültür alanları tahrip ediliyor ve sanatın kamusal alanlarda görünürlüğü neredeyse yok. Müzeler, arşivler, sanat ve kültür kurumları tamamen kapalı. FRANKFURT