Erdoğan'dan Erdoğan'a seferberlik yetkisi

• AKP'li Cumhurbaşkanı Recep T. Erdoğan, tek adam rejiminin tahkimi kapsamında önemli bir adım daha attı. Erdoğan, 'Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü'nü 34 yıl sonra iptal edip yeni 'Seferberlik ve Savaş Hali Yönetmeliği'yle seferberlik ve savaş yetkisinin de tek sahibi oldu.

AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, "Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü'nü" yürürlükten kaldırdı, yerine 'Seferberlik ve Savaş Hali Yönetmeliği'ni  dünkü Resmi Gazete’de yayımlandı.

Yönetmelik, ‘seferberlik ve savaş hali hükümlerinin uygulama esaslarını’, ‘hazırlık ve teşkilatlanmaya ilişkin hususları’, ‘kamu idareleri personeli ile gerçek ve tüzel kişilere verilecek görev ve sorumlulukları’, ‘seferberlik ve savaş halinin ilan ve kaldırılmasına yönelik duyuru işlemlerinin esaslarını’ belirliyor. 1990 tarihli yönetmelikten farklı olarak ‘genel veya kısmı seferberlik ilan etmede’ artık Bakanlar Kurulu değil, Cumhurbaşkanı yetkili.

52 sayfa ve 105 maddeden oluşan yönetmeliğin 4. bölümündeki Seferberlik ve Savaş Hali'nin seferberlik ilanı kısmı 24. maddede izah ediliyor. 24. madde şöyle:

1- Cumhurbaşkanı, aşağıda belirtilen hallerde genel veya kısmi seferberlik ilanına karar verir:

a) Savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi.

b) Ayaklanma olması veya vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten ve/veya dıştan tehlikeye düşüren davranışların ortaya çıkması.

2- Seferberlik ilanı kararında, seferberliğin genel veya kısmi oluşu, kısmi seferberlikte kapsayacağı yerler, seferberliğin yürürlüğe gireceği tarih ve saat belirtilir.

3- Seferberlik ilanın kararı, derhal Resmi Gazete'de yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrılır.

4- Seferberlik ilanının duyurulmasında duyuru işlemlerinden sorumlu makamlarca her türlü iletişim vasıtalarından yararlanılır. Seferberlik veya savaş hali ilanı duyurusunda kaymakamlıklar, belediyeler, muhtarlıklar bütün olanaklarını kullanarak her türlü iletişim vasıtalarıyla seferberlik ilanının bütün köy, mahalle ve en küçük yerleşim birimlerine kadar duyururlar.

Yönetmeliğin 104. maddesi yayımı tarihinde yürürlüğü gireceğini belirtiyor, yani dün itibarıyla artık yürürlüktedir. Son maddesi olan 105'te ise "Bu Yönetmelik hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür" denilerek tamamlanıyor.

 

 

Yetki Bakanlar Kurulu'ndaydı

24 sene önce yayınlanan ve bugüne kadar geçerli olan 'Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü'nün 10. maddesinde bu yetki, Bakanlar Kurulu'na veriliyordu; "Bakanlar Kurulunca seferberlik ilanı kararı alınınca, duyuru işlemleri, Milli Alarm Sistemi Yönetmeliği esaslarına göre yapılır..." ifadeleri yer alıyordu.

Bakanlar Kurulu da kendisi

Bugün Türk tipi başkanlık sisteminde zaten Bakanlar Kurulu'nun bütün yetkileri Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın tasarrufundadır. 2017'deki Anayasa değişikliğiyle Bakanlar Kurulu hukuken ortadan kalkmıştı. Hukuken 'bakan' olmayan kişiler de Erdoğan tarafından atanan, güven oyu almayan, gensoru ile de düşürülmesi mümkün olmayan, sadece Erdoğan karşı sorumlu elemanlardır.

Anayasa'nın 15. maddesi

Anayasa'nın 15. maddesinde "Savaş, SEFERBERLİK veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir" deniliyor.

Tek adama tüm yetki

Seferberlik ilan etme yetkisiyle tek adam rejiminin temeli sağlamlaştırıldı. Normalde seferberliğin temel amacı, topyekun bir harp durumunda harici tehditlere karşı ülkeyi savunmak ve milli güç unsurlarını savaşa hazır hale getirmek, şeklinde tarif ediliyor, ancak yeni yönetmelik ile rejimin yurttaşlarına karşı kendini korumaya aldığı, muhtemel bir ayaklanma ve kalkışma durumunu öngördüğü görülüyor. Kimi yorumculara göre; rejim, daha da baskıcı, otoriter ve dayatmacı olacak. Adalet, eşitlik ve özgürlük arayışındaki gerçek muhalifler düşman sayılabilecek. Cumhurbaşkanı tek başına bu duruma karar verip, seferberlik ve savaş hali ilan edebilecek. ANKARA