• Son bir yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 2 milyon 668 bin artarak 9,1 milyondan 11,8 milyona yükseldi.

Geniş tanımlı işsizlik, küreselsaldın dönemini aştı; son bir yılda 2,7 milyon, son bir ayda 1,7 milyon kişi arttı.

TÜİK’in Haziran 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları, dün yayımlandı. TÜİK’e göre pandemi öncesinde, 2019 Haziran’da yüzde 13,7 olan dar tanımlı işsizlik Haziran 2024’te yüzde 9,2 olarak gerçekleşti. Ancak aynı dönemde geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 19,1’den yüzde 29,2’ye yükseldi. DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Haziran 2024’te 11 milyon 810 bin kişi olarak gerçekleşti. Son bir yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 2 milyon 668 bin artarak 9,1 milyondan 11,8 milyona yükseldi. Küresel salgın sonrası geniş tanımlı işsizlik oranı 10 puan, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 5 milyon 205 bin kişi arttı.Geniş tanımlı işsiz sayısındaki artışın sebebi zamana bağlı eksik istihdam ve ümitsiz işsizler ile iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, iş arayan ancak hemen çalışmaya başlayamayacak olanları kapsayan potansiyel işgücü sayısındaki artıştır. Âtıl işgücündeki yükselişin temel sebebi ise zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısında ciddi artıştır.

 

 

Zamana bağlı eksik istihdam kapsamındaki artış çok çarpıcı. Haftalık 40 saatten daha az çalışan ve imkânı olması durumunda daha çok çalışmayı isteyenleri kapsayan zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son bir yılda 2,4 milyondan 3,9 milyona yükselerek 1 milyon 544 bin kişi arttı. Zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son bir ayda ise 715 bin kişi arttı. Zamana bağlı eksik istihdamdaki artış geçim sıkıntısının sonucu olarak ortaya çıkıyor. Potansiyel işgücü sayısı son bir yılda 1 milyon 82 bin kişi artarak 3,5 milyondan 4,6 milyona yükseldi. Potansiyel işgücündeki artış son bir aylık dönemde 769 bin kişi oldu.

TÜİK’e göre dar tanımlı işsizlik düşerken öte tandan birçok işsizlik türü yükselmeye devam ediyor. Haziran 2024 döneminde mevsim etkisinden arındırılmış (MEA) dar tanımlı işsizlik yüzde 9,2 olarak açıklanırken zamana bağlı eksik istihdam ile işsizlerin bütünleşik oranı, yüzde 20,2; işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı, yüzde 19,5 ve âtıl işgücü oranı ise yüzde 29,2 olarak açıklandı.

Kadın işsizliği en yükseği

Kadın işsizliği önemli toplumsal cinsiyet eşitsizliği göstergesi olmaya devam ediyor. Kadınların istihdama erişimi önemli kısıtlılıklar içeriyor. Türkiye’de bir yandan kadınların istihdama katılma oranları erkeklere göre oldukça düşük seyrederken öte yandan Türkiye’de kadın işsizliği erkeklere kıyasla oldukça yüksek seyretmeye devam ediyor. TÜİK tarafından açıklanan dört ayrı işsizlik türünde de kadın işsizliği erkek işsizliğinden oldukça yüksek seyrediyor. Haziran 2024’te mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 7,6 iken kadınlarda yüzde 12,4 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 24,5, kadınlarda ise yüzde 37 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 12,5 puandır. Haziran 2024’te zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 19,1 iken kadınlarda yüzde 22,4’tür. İşsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 13,8 iken kadınlarda yüzde 28,9’dur. Haziran 2024 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 515 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 5 milyon 568 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 790 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 6 milyon 242 bindir (Grafik 4).

Haziran 2024’te mevsim etkisinden arındırılmış HİA verilerine göre işsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori yüzde 37 ile geniş tanımlı kadın işsizliği olmaya devam ediyor. İkinci yüksek işsizlik kategorisi yüzde 29,2 ile geniş tanımlı işsizliktir. Haziran 2024’te üçüncü en yüksek işsizlik kategorisi ise yüzde 23,2 ile genç kadın işsizliği oldu.

İşsizlik ödeneğinden yararlanamıyorlar

TÜİK’in resmi dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. Haziran 2024’te TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 3 milyon 305 bin kişi olarak açıkladı. İŞKUR’un Haziran 2024 İşsizlik Sigortası Bültenleri verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 377 bin civarındadır. Böylece Haziran 2024’te resmi işsizlerin sadece yüzde 11,4’ü işsizlik ödeneği alabildi. Yaklaşık 3 milyon işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yüzde 88,6’sının işsizlik ödeneği alamadığı anlamına geliyor.

İki arasındaki makas açılıyor

Geniş tanımlı işsizlik oranı ile dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkı açılma eğilimini sürdürüyor. Ocak 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13,6 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 19,7 olarak gerçekleşmişti. Bu dönemde geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 6,1 puan yüksekti. Haziran 2024’te ise dar tanımlı işsizlik yüzde 9,2 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 29,2 olarak gerçekleşti. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark bu dönemde 20 puan oldu. Böylece dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı en yüksek düzeye ulaştı. Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni zamana bağlı eksik istihdam sayısı, ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik arasındaki fark açılmaktadır. ANKARA

 

* * *

CarrefourSA işçileri eylemde

Esenyurt’ta bulunan CarrefourSA market zincirinin deposunda çalışan 6 işçinin işten atılması üzerine eylem başlatan çalışanlar, “Yanımızda saf tutun” çağrısında bulundu. 

İstanbul’un Esenyurt ilçesinde bulunan CarrefourSA market zincirine ait depoda çalışan işçiler, düşük ücret aldıkları için yöneticilerden zam talep etti. Depo, Liman, Tersane ve Deniz İşçileri Sendikası’nın (DGD-SEN) örgütlü olduğu depoda, sendika temsilcileri ve işçiler, yetkililerle görüşüp taleplerini iletmek istedi. Ancak DGD-SEN iş yeri temsilcisi olan 6 kişi işten çıkarıldı. Bunun üzerine depo önünde eylem başlatıldı. Başlatılan eyleme, çok sayıda işçi destek verdi.

DGD-SEN Genel Başkanı Neslihan Acar, zam taleplerinin “manüpile” edilmek için depo yönetiminin bu kararı aldığını söyleyerek, iki taleplerinin olduğunu ve bunun için ısrarlı olacaklarını kaydetti. Acar, “İki saat içerisinde depo yöneticileri bir açıklama yapmazsa Türkiye genelinde yani örgütlü olduğumuz her yerde depoları işgal ederiz. İşçilerin can güvenliği alınacak ve maaşlarımıza zam yapılacak. Bu meseleyi ya çözecekler ya çözecekler başka şansları yok” dedi.  Acar, “Bu ücretlerle yaşayamıyoruz diyorlar. Dalga geçer gibi ücretlere zam yapmak yerine bugün 6 arkadaşımızı işten attılar. Sabahtan beri gerekçesini soruyoruz. İşten atılma gerekçelerini bilmiyorlar. Patronlar, ‘kafama göre attım’ diyor. Patronların ‘canı istediği zaman işten atma hakkı var’ diyorlar. Ama burada etrafımızda binlerce polisle beraber yasa işletmeye çalışıyoruz. Patronlara bir tane uyarı yok” diye konuştu.

Acar, işçilerin eylemine destek çağrısında bulunarak, şunları söyledi: “Migros’u 17 gün işgal ettik. Patron TV’lere çıkıp atılan işçilerin ‘işbaşı yapmasını’ istiyoruz açıklamasında bulundu. Şimdi CarrefourSA işçisine aynı şeyi anlatıyorlar. Bizim tek istediğimiz şey zam. Bu yüzden de tek değiliz ve direneceğiz. Sesimizi duyarsanız elimizden alınan yurttaşlık hakkımız olan yasaları işletebiliriz. Herkesin yüzünü CarrefourSA direnişine çevirmeye çağırıyoruz. Bu ses duyulacak. Siz de yanımızda saf tutun.” İSTANBUL