10 milyon 712 bin işsiz

• DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı Nisan 2024’te 10 milyon 712 bin kişiyi buldu.

Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 27,2 ile küresel salgın dönemini geçti. Zamana bağlı eksik istihdam bir yılda 1,6; bir ayda 1,3 milyon kişi arttı.

TÜİK’in Nisan 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları, dün yayımlandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 8,5; mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 27,2 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) Nisan 2024'te 3 milyon 42 bin oldu.

DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Nisan 2024’te 10 milyon 712 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre pandemi öncesinde, Nisan 2019’da yüzde 13,8 olan dar tanımlı işsizlik, Nisan 2024’te yüzde 8,5 olarak gerçekleşti. Ancak aynı dönemde geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 19’dan yüzde 27,2’ye yükseldi. Son bir yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 204 bin artarak 9,1 milyondan 10,7 milyona yükseldi. Salgın sonrası geniş tanımlı işsizlik oranı 8,2 puan, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 4 milyon 218 bin kişi arttı.

DİSK-AR'a göre geniş tanımlı işsiz sayısındaki artışın sebebi, zamana bağlı eksik istihdam ve ümitsiz işsizler ile iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, iş arayan ancak hemen çalışmaya başlayamayacak olanları kapsayan potansiyel işgücü sayısındaki artıştır. Âtıl işgücündeki yükselişin temel sebebi ise zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısında ciddi artıştır.

2,4 milyondan 4 milyona

Potansiyel işgücü sayısı son bir yılda 548 bin kişi artarak 3,1 milyondan 3,7 milyona yükseldi. Potansiyel işgücündeki artış 10 yıllık dönemde 1 milyon 637 bin kişi oldu. Zamana bağlı eksik istihdam kapsamındaki artış ise çok daha çarpıcı oldu. Haftalık 40 saatten daha az çalışan ve imkânı olması durumunda daha çok çalışmayı isteyenleri kapsayan zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son bir yılda 2,4 milyondan 4 milyona yükselerek 1 milyon 567 bin kişi arttı. Zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son on yılda ise 3 milyon 286 bin kişi arttı. Zamana bağlı eksik istihdamdaki artış geçim sıkıntısının sonucu ortaya çıkıyor. TÜİK tarafından yayımlanan 2024 ilk çeyrek verilerine göre haftalık 40 saatten daha az çalışanların sayısı 8 milyon 42 bindir. Toplam istihdamın yüzde 25,1’i 40 saatten daha az sürelerde çalışmaktadır. Nisan 2024'te zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısının 3 milyon 983 bin olduğu düşünüldüğünde 40 saatten daha az çalışanların yüzde 49,5’i daha fazla çalışmak istiyor. 40 saatten daha az çalışanların yarısının daha fazla çalışmak istediğini beyan etmesinin ve zamana bağlı eksik istihdamdaki bu artışın sebebi yüksek enflasyon ile geçim zorluğu yaşayanların çalışma süresini artırarak daha fazla ücret elde etmek istemeleri olabilir. Özellikle yüksek enflasyon döneminde eriyen alım gücü nedeniyle 40 saatten az çalışanlar, daha fazla çalışmak ve daha fazla gelir elde etmek istiyor.

Kadın işsizlik daha yüksek

TKadın işsizliği önemli toplumsal cinsiyet eşitsizliği göstergesi olmaya devam ediyor. Kadınların istihdama erişimi önemli kısıtlılıklar içeriyor. TÜİK tarafından açıklanan dört ayrı işsizlik türünde de kadın işsizliği erkek işsizliğinden oldukça yüksek seyrediyor. Nisan 2024’te mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 7,2 iken kadınlarda yüzde 11,1 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 23,5, kadınlarda ise yüzde 33,7 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 10,2 puandır. Nisan 2024’te zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 18,6 iken kadınlarda yüzde 21,6’dır. İşsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 12,7 iken kadınlarda yüzde 24,8’dir. Nisan 2024 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 356 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 837 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 686 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 5 milyon 875 bindir

İşsizlik ödeneğinden yararlanamıyorlar

TÜİK’in resmi dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. Nisan 2024’te TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 3 milyon 42 bin kişi olarak açıkladı. İŞKUR’un Nisan 2024 İşsizlik Sigortası Bültenleri verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 367 bin civarındadır. Böylece Nisan 2024’te resmi işsizlerin sadece yüzde 12,1’i işsizlik ödeneği alabildi. 2,6 milyonu aşkın işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yüzde 87,9’unun işsizlik ödeneği alamadığı anlamına geliyor.

İkisi arasındaki makas açılıyor

Geniş tanımlı işsizlik oranı ile dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkı açılma eğilimini sürdürüyor. Ocak 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13,6 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 19,7 olarak gerçekleşmişti. Bu dönemde geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 6,1 puan yüksekti. Nisan 2024’te ise dar tanımlı işsizlik yüzde 8,5 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 27,2 olarak gerçekleşti. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark 18,7 puan oldu. Böylece dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı en yüksek düzeye ulaştı. DİSK-AR'a göre dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni, zamana bağlı eksik istihdam sayısı, ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artıştır.