Başûr halkı karar veriyor

• Federe Kürdistan Parlamentosu seçimleri, bu Pazar (20 Ekim) yapılıyor. Güvenlik güçleri ve ilgili kamu görevlileri, bugün özel oylama için sandık başına gitti.
• 100 kişilik Meclis için 136 listenin bin 198 adayla yarıştığı seçimlerde, Bafil Celal Talabani liderliğindeki YNK'nin, ilk kez KDP sultasını zorlaması bekleniyor.
• YNK Genel Başkanı Talabani, özel oylama öncesi bir kez daha halka seslendi: "Kişisel ikballeri dışından hiçbir şey düşünmeyen bu rejimin ihanetine son verebilirsiniz."

Federe Kürdistan Parlamentosu seçimleri için dört vilayette, Federe Kürdistan idaresi dışındaki Kürt bölgelerinde ve Irak'ın üç ilinde dün sabah özel oylama başladı. 215 bin 960 kişinin oy kullanmasının beklendiği özel oylamadaki oylar, genel seçmenlerin yüzde 7,4'üne tekabül ediyor.

Federe Kürdistan Parlamentosu seçimleri, 20 günlük propaganda sürecinin ardından yapılıyor. Seçimler, 20 Ekim'de, özel oylama ise dün yapıldı. 136 liste, 368'i kadın bin 198 adayla 100 sandalye için yarışıyor. Federal Mahkeme’nin 21 Şubat 2024 tarihli kararları sonrasında, Federe Kürdistan Parlamentosu’ndaki koltuk sayısı 111’den 100’e düşürüldü ve toplulukların temsil oranı da önemli değişiklikler yapıldı.

Dört seçim bölgesi

Federe Kürdistan, dört seçim bölgesine ayrıldı: Silêmanî (38 sandalye), Hewlêr (34 sandalye), Dihok (25 sandalye) ve Helepçe (3 sandalye). Bu yeni düzenlemeler, bölgedeki toplulukların temsilini de yeniden şekillendirmeyi amaçlıyor.

Seçimleri yöneten Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nca katılması kesinleştirilen liste, parti ve ittifakların numaraları şöyle:

Kurdistan Demokrat Partisi (KDP): 190

Kurdistan İslami Hareketi: 198

Kurdistan Yurtseverler Birliği (YNK): 129

Kurdistan İslami Birliği (Yekgirtu): 148

Kurdistan Adalet Topluluğu (Komel): 147

Yeni Nesil Hareketi (Newaya Nu): 157

Halk Cephesi: 169

Helwest Hareketi: 161

Sardam Koalisyonu: 164

Kurdistan İslami İlişkiler Hareketi: 123

Goran Hareketi: 114

48 bin 952 yeni seçmen

Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nun açıklamalarına göre; Parlamento seçimlerinde 2 milyon 802 bin 115 kişinin oy kullanma hakkı bulunuyor. İlk kez oy kullanacak seçmen sayısı ise 48 bin 952 bin. Bu seçimlerde her seçmen sadece kendi seçim bölgesindeki parti ve adaya oy verebilecek. Oy sayımının ilk turunda 14 bin 186 oy alan herhangi bir siyasi parti veya bağımsız aday, Federe Kürdistan Parlamentosu'nda bir sandalyeyi garantiliyor.

 Bu seçimlerde ilk kez seçmenlerin oyları elektronik sistem üzerinden kaydedilip sayılacak. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenecek olan seçimlerde kayıt dışı seçmenlerin oy kullanmasının engellenmesi için VVD sisteminden yararlanılacak. Yine oyların erken ve doğru sayımı için PECOS denilen cihazlardan yararlanılacak.

 

 

215 bin 960 özel seçmen

Dün güvenlik güçleri ve bazı kamu görevlilerinin katıldığı özel oylama yapıldı. Bu kapsamda Hewlêr, Silêmanî, Dihok ve Helepçe’nin yanı sıra Federe Kürdistan idaresi dışındaki Kerkük ile Musul’da ve Bağdat, Selahaddin ile Vast illerinde kurulan 165 seçim merkezinde oy verildi. Özel oylamada 215 bin 960 kişinin oy kullanma hakkı bulunuyordu. Bu da tüm seçmenlerin yüzde 7,4'üne tekabül ediyor.

Sandalye sayısı düşürüldü

Irak Federal Mahkemesi, 22 Şubat 2024'te 111 sandalyeli Federe Kürdistan Parlamentosu'nda Türkmen ve Hristiyan bileşenlerin payına düşen 11 sandalyenin lağvedilmesine karar verdi. Irak Seçim Komiserliği, 20 Mayıs 2024'te yeni bir düzenleme yaparak bileşenlere 5 sandalye ayrılmasına karar verdi. Yeni karara göre 100 sandalyeli Parlamento'da bileşenler için 5 kota belirlenmiş olacak. Türkmenler, Hewlêr ve Silêmanî seçim bölgelerinde 2, Süryani, Keldani ve Ermeniler ise Hewlêr, Silêmanî ve Dihok seçim bölgelerinde 3 sandalye sahibi olacak.

Aktif bir parlamento yok

Feder Kürdistan Parlamentosu'nun kurulduğu 1992'den beri ilk kez ortada aktif bir parlamento olmadan seçimlere gidiliyor. Irak Federal Mahkemesi, 30 Mayıs 2023'te görev süresinin uzatılmasını 'anayasaya aykırı olduğu' gerekçesyle reddetmiş ve Parlamento'dan çıkacak her tür kararın yasal olmayacağına karar vermişti. Bu nedenle o tarihten bu yana çalışmalarını durdurmak durumunda kaldı.

Merkezi hükümet denetliyor

Irak Federal Mahkemesi'nin kararı nedeniyle Federe Kürdistan Bağımsız Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu da feshedildi. Bu nedenle seçimler, Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından denetlenecek. Komisyon, aynı zamanda seçim sürecinin denetlenmesinden de sorumlu.

Komisyon iki rapor yayımlayacak

Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu, seçimler hakkında iki rapor paylaşıyor. Seçim Komisyonu Basın Ofisi Başkanı İmad Cemil, seçime katılım oranı raporların birinin dün öğlen saatlerinde açıkladı, diğerinin ise 20 Ekim akşamı paylaşılacağını belirtti.

Süreç iyi ilerliyor

Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı Ömer Ahmed, dün öğleden önce yaptığı açıklamada, “Oy verme süreci zamanında başladı. 12'si Irak illerinde olmak üzere 165 özel sandıkta oylar kullanılıyor. Süreç gayet iyi ilerliyor ve hile oranı sıfır. Seçmenlerin oy kullanmak için acele etmemesini tavsiye ediyorum” dedi. Bazı seçim merkezlerine telefon sokulduğu iddialarını reddeden Ahmed, “Seçmenlerin içeriye cep telefonu aldığına dair haberler asılsızdır. Helepçe'de gerginlik çıktığı iddia edildi. Bir siyasi parti temsilcisinin içeri telefon aldığını ve bu yüzden dışarı çıkarıldığını biliyoruz” diye konuştu. Seçimlere gözlemci olarak katılan Çaw Başkanı Serbest Amedi ise “Komisyon, yönerge ve kurallarında seçmenlerin sandıklara cep telefonu ile gitmemesi gerektiğini belirtmişti ancak ne yazık ki bugün bazı merkezlerde bu tür vakalar yaşandı” dedi.

Bağımsız gözlemciler izliyor

Bağımsız Gözlem İttifakı, 2 bin 451 bağımsız gözlemcinin hem özel hem de genel seçim süreçlerini denetleyeceğini; sonuçları Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği’ne (AB) rapor olarak sunacağını duyurdu. Bağımsız Gözlem İttifakı Sözcüsü Selma Fatih, ittifaklarının 59 kuruluştan oluştuğunu, bunlardan 43’ünün Dihok ve Hewlêr seçim bölgelerinde, 16’sının ise Helepçe ve Silêmanî’de seçim sürecini denetleyeceğini belirtti. Selma Fatih, seçim günü 07.00’den 18.00’e kadar seçim sürecini izleyip oy sayımı sürecinde de yer alacaklarını açıkladı. Sözcü ayrıca, özel seçimde dört seçim bölgesinde 151 gözlemcinin hazır olduğunu duyurdu.

BM'den katılım çağrısı

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Irak Özel Temsilcisi ve BM Irak Yardım Misyonu (UNAMI) Başkanı Muhammed el-Hasan, seçimler için görüntülü bir mesaj yayımladı. Federe Kürdistan'ın bir süredir parlamentosuz olduğunu hatırlatan el-Hasan, şunları söyledi: “Seçimler Federe Kürdistan'ın geleceği açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Siyasi partilerin ve adayların mitingleri genel olarak barışçıldı. Gelecek nesillerin yarınlarının güvence altına alınması adına pek çok Kürt kardeşimiz ağır bedeller ödedi. Bu hakkın kullanılmasının önemini yeterince vurgulamalıyız.”

Seçimlerin özgür, adil ve şeffaf bir şekilde gerçekleşmesi için yaptığı tüm hazırlık çalışmalarından dolayı Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'na teşekkür eden Muhammed el-Hasan, “UNAMI, seçim ekibinin teknik uzmanlığı ve tavsiyeleriyle Komisyona destek sağlıyor. Komisyon, şikâyetleri ve olası sorunları ele almak için önlemler ve mekanizmalar oluşturmuştur. Seçimlere ilişkin gözlem sürecine uluslararası ve yerel ortaklar da katılıyor” diye konuştu. Seçimlerin başarılı bir şekilde tamamlanması temennisinde bulunan el-Hasan, vatandaşlara da “Sesinizi duyurun ve fikirlerinizi önemseyin. Oy verin!” çağrısı yaptı.

400 bin sahte seçmen yok

YNK Demokratik Örgütler Ofisi’nin Musul Sorumlusu Xazî Kakeyî, KDP’nin seçime binlerce sahte seçmenle girme çabaları hakkında konuştu. Kakeyî, KDP’nin önceki seçimlerde yabancı uyruklu kişiler, Kuzey Kürdistanlı yurttaşlar, göçmen yurttaşlar, Kuzey ve Doğu Suriye’den gelen yurttaşlardan oluşan 400 bin sahte seçmenden faydalandığını bildirdi. KDP’nin seçimlerde Bangladeş vatandaşlarını da kullanmak istediğini belirten Kakeyî, ancak zombi seçmen döneminin artık sona erdiğini vurguladı.

Rojnews, Colemêrg’in Şemzînan ve Gever ilçesi dolaylarında yaşayan Gerdî ve Doskî aşiretine mensup bin 500 kişinin KDP tarafından Dihok’a taşındığını paylaşmıştı.

Talabani tekrar seslendi

YNK Genel Başkanı Bafil Celal Talabani, özel oylama öncesi bir kez daha halka seslendi. Talabani, artık büyük değişimler zamanı olduğunu belirterek, seçmenlerin hem kendileri hem de gelecek kuşaklar için tercih yapacaklarını söyledi. "Kişisel ikballeri dışından hiçbir şey düşünmeyen bu rejimin ihanetine ve haksızlıklarına oylarınızla son verebilirsiniz" diyen Talabani, halkı için mücedele edenlerin, diktatörlere sınır çekerek ayrımcılığa ve yolsuzluğa karşı duranların, halkın geleceğini dert edinenlerin hatırlanmasını istedi. Talabani, şöyle seslendi: "Tarihi bir gündür ve tercihinizi lütfen iyi yapın; oylarınızınla kendiniz ve çocuklarınızın geleceğine; bu diktatörlüğün devamına veya yıkılmasına karar vereceksiniz. Artık kaderinizle oynanmasına müsaade etmeyiniz. Siz oy verin, kavganın gerisini bize bırakınız. Onlara, halkımızın yaşamının onlardan daha büyük ve kutlu olduğunu öğreteceğiz. Siz, zor ve fedakarlık isteyen günlerin çocuklarısınız, hiç kimsenin emeğinizi sömürmesine izin vermeyin. Siz daha kıymetli bir yaşamı; çocuklarınızın başı dik, ailenizin refah içinde olmasını hak ediyorsunuz. Yaşam güvenceniz için oyunuzu verin. Bize fırsat verin ki sizin için mücadele edelim." HABER MERKEZİ