Bu şeref sporcuların

• İranlı sporcular idam ve ağır ceza riskine rağmen Jîna Amînî ile başlayan başkaldırıya açık destek veriyor.
• İran Milli Sutopu Takımı’nın oyuncuları, Tayland’ın başkenti Bangkok’ta düzenlenen Asya Şampiyonası’nda İran ulusal marşına eşlik etmedi. İran Milli Plaj Futbolu Takımı ve İran Güreş Takımı’nın oyuncuları da benzer tavırlar sergiledi.

Uluslararası organizasyonlarda İran’ı temsil eden kadın sporcular başörtüsü yasağını hiçe sayıp protestoya öncülük ettiler. Başörtüsü takmayan kadın sporcular ülkelerine dönüşte cezalandırılma riskine rağmen gösterilere ve direnişe desteklerini böyle gösterdi. 

Uluslararasılaşan spor müsabakaları ülkelerin birçok dalda başarılarını göstermek için yeniden organize edilmiş arenalar gibi bir işlev görür. Eski Roma’da gladyatörler ilkel tanrılara sunulmuş bir et ve kan yumağıydı. Öldüklerinde organizatör büyük şan ve şöhret sahibi oluyordu. Değişen dünyada spor müsabakaları da bir anlamda devletlerin kendilerini diğer devletlere gösterdikleri, bunun için de özel eğitimli sporcular ile fiziki ve zihinsel üstünlük gösterisi yaptığı bir arena durumundadır. Çoğu zaman sporcuların bireysel tavırları fairplay olur, bu zarafet kişinin etik değerlere bağlılığı ve erdemi ile örtüştüğü için beğeni toplar. 

İran, iki aya yakın bir zamandır ahlak polisi tarafından öldürülen Jîna Amînî için eylem halinde. Vicdan sızlatan bu durum karşısında sadece kadın, erkek, öğrenci, işçi ve aktivistler tepki göstermiyor. Uluslararası şampiyonalarda İran’ı temsil eden sporcular da pasif eylem biçimleri ile halkın yanında oluklarını gösteriyor. Müsabakalarda başarı elde eden İranlı sporcular gösterilerde öldürülen protestoculara ve Jîna Amînî’ye saygı gereği kutlama yapmayı reddediyor. Hem bireysel hem de takım halinde genelleşen bu cesaret ve etik eylem medyada az da olsa yer bulmaya başladı.

 

 

Elnaz domino etkisini başlattı

İlk örneğini İranlı kaya tırmanışı sporcusu Elnaz Rekabi’de gördüğümüz başörtüsü bağlamama iç ve dış kamuoyunda geniş yankı buldu. Sonrasında sporcular sosyal medya üzerinden belirlenmiş bir metni paylaşmak zorunda kalsa da “domino etkisini başlatan” olarak anılmayı hak etti. İran’ın sporcular için de zorunlu kıldığı başörtüsü ile yarışma kuralını delen, 16 Ekim’de Güney Kore’nin başkenti Seul’de düzenlenen Asya Kaya Tırmanışı Şampiyonası’nın finaline başörtüsüz çıkma cesaretini gösteren Rekabi oldu. Yarıştan sonra İranlı yetkililer tarafından cep telefonu ve pasaportuna el konan sporcudan bir gün boyunca haber alınamamıştı. 

 

 

Nilüfer yarışırken

Maraton sporcusu olan İran’ın Ulusal Paten Takımı’nın üyesi Nilüfer Merdani, 6 Kasım’da İstanbul’daki maratona başörtüsü olmadan katıldı. Maratonda üzerinde “İran” yazılı siyah bir kıyafet giyen Merdani, birinci olduğu paten kategorisindeki madalya törenine de başörtüsüz çıktı.

İran yaşanan durum karşısında sporcusunu da Milli Takım kadrosunu da inkar etmek zorunda kaldı. Patencinin maratona bakanlıktan izin almadan katıldığını yazılı bir açıklama ile duyurdu. Açıklamada, Merdani’nin “Bakanlık tarafından belirlenen kıyafeti giymemesi nedeniyle kınandığı ve sporcunun geçen aydan bu yana İran Ulusal Paten Takımı’na alınmadığı” kaydedildi.

 

 

Ne sevinç gösterisi ne marş

Dubai’de düzenlenen 2022 Kıtalararası Plaj Futbolu Dünya Şampiyonası finalinde Brezilya’yı yenen İran Milli Takımı şampiyon oldu. İran takımı şampiyonluk kupasını kaldırırken sevinç gösterisinde bulunmadı. Sosyal medyada yayınlanan görüntülerde, İranlı plaj futbolu sporcusu Said Piramun sayı yaptıktan sonra sevinç gösterisi yapmadan, başörtüsü yasağına karşı direnen ve değişim talep eden eylemlerdeki kadınlara desteğini saç kesme hareketi yaparak gösterdi.

Jîna Amînî’nin kılık kıyafet kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle öldürülmesi, ülke içinde ve dışında saç kesimi hareketini ve saç kesmeyi sembol haline getirdi. “Saç yoksa günah da yok” diyen aktivistler, meydanlarda ve kamuya açık alanlarda başörtülerini atıp saçlarını kesiyor.

İran Plaj Futbolu Takımı yarı final maçı öncesinde milli marşı söylemezken, bu hareket İran devlet televizyonunda canlı yayının kesilmesine yol açtı.

İran hükümetine bağlı Asr İran internet sitesi Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de gerçekleştirilen Grekoromen Güreş Dünya Kupası’nda İran şampiyon olduğunda da benzer görüntüler yansıyınca haberleri filtrelemişti. İran televizyonları da bir kez daha yayını kesmek zorunda kaldı.  

Eski tüfekler paylaşınca

İran futbolunun dünya çapında tanınan yüzü ve attığı goller ile bir efsane kabul edilen milli futbolcu 52 yaşındaki Ali Daei de rejimin baskılarından nasibini aldı. Daei, İran Plaj futbolu ve Grekoromen güreşine ait protesto fotoğraflarını Instagram hesabından paylaşarak, “Teşekkürler, ülkemin milli kahramanlarına selam olsun” dedi. Ali Daei’nın paylaşımı sosyal medyada çokça etkileşim aldı.

Tahran yönetimi, Ali Daei için de harekete geçti, pasaportuna el konulup, paylaşımları konusunda uyarıldı. Kardeşi Muhammed, “Ali tüm hayatını İran’ın bayrağını dalgalandırmak için verdi. Ülkesini sevdiğini her fırsatta söylüyor. Ali’ye yapılanlar talihsizlik” ifadelerini kullandı. 

Galibiyet unutulur, şeref unutulmaz

İran Milli Takımı’nın Birleşik Arap Emirlikleri ile oynanan maçın başında İran milli marşını söylemeyi reddettiğini gösteren video ve fotoları ortaya çıktı. 

Lakabı sihirbaz olan eski Bayern Münihli orta saha oyuncusu Ali Kerimi, Said Piramun’un saç kesme hareketine övgüde bulunarak, “İran’ın onurlu milli takımı” açıklamasında bulundu.

Eski futbolcu Mihrdad Puladi ise Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Bu maç ve bu galibiyet unutulabilir ama jest unutulamaz. Turnuvadan daha önemli. Gösterilen şeref bu” ifadelerini kullandı.

Buna karşılık İran Futbol Federasyonu Plaj Futbolu Komitesi, “spor ahlakına uymayan” davranışlarda bulunan kişilerle ilgili işlem yapılacağını duyurdu. Hızını alamayan İran Plaj Futbolu Federasyonu yaptığı açıklamada oyuncuların hareketlerinin "akılsızca" olduğunu söyledi.

Reisi tebrik etti ama…

Federasyon şampiyon olan İran Plaj Futbolu Milli Takımı’nı tebrik ederken “İran kuralları, olimpiyat etik kuralları ve Dünya Futbol Federasyonu kurallarına göre spor alanlarında her türlü siyasi davranıştan kaçınılması gerektiğini” de eklemekten geri durmadı.

Diğer yandan İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, yaşanılanlara değinmeden İran Plaj Futbol Takımı’nı tebrik etti.

Premier Lig’de kutlama yok 

Geçtiğimiz hafta Premier Lig’de mücadele eden Sepahan İsfahan futbol takımının oyuncusu Fatima Adlı, protestocularla dayanışma jesti yaptıktan sonra geniş çaplı tartışmalara yol açmıştı. Adlı, takımı adına gol attıktan sonra protestoların bastırılmasına atıfta bulunarak sol elini ağzına koydu ve sağ eliyle gözlerini kapattı.

Spor sektörü, özellikle İran'ın bu yıl Katar'da düzenlenecek 2022 FIFA Dünya Kupası'na katılmasından önce, İran'da şiddetlenen rejime karşı protestolar açısından hassas bir alana dönüştü.