• Geniş tanımlı işsiz sayısı ise Mayıs 2024’te 10 milyon 31 bin kişi olarak gerçekleşti. Zamana bağlı eksik istihdamda artış devam ediyor. Geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 33,9.

TÜİK’in Nisan 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları, dün yayımlandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 8,4; mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 25,2 seviyesinde gerçekleşti.

TÜİK’e göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) Mayıs 2024'te 3 milyon 11 bin oldu. DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre; mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Mayıs 2024’te 10 milyon 31 bin kişi olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre pandemi öncesinde, Mayıs 2019'da yüzde 13,7 olan dar tanımlı işsizlik Mayıs 2024’te yüzde 8,4 olarak gerçekleşti. Ancak aynı dönemde geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 18,5’ten yüzde 25,2’ye yükseldi. Son bir yılda geniş tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 484 bin artarak 8,5 milyondan 10 milyona yükseldi. Salgın sonrası geniş tanımlı işsizlik oranı 6,7 puan, geniş tanımlı işsiz sayısı ise 3 milyon 700 bin kişi arttı.

Zamana bağlı eksik istihdam

Mayıs 2014’te 5,3 milyon olan geniş tanımlı işsiz sayısı Mayıs 2023’te 8,5 milyon ve Mayıs 2024’te ise 10 milyon olarak gerçekleşti. DİSK-AR'a göre geniş tanımlı işsiz sayısındaki artışın sebebi, zamana bağlı eksik istihdam ve ümitsiz işsizler ile iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, iş arayan ancak hemen çalışmaya başlayamayacak olanları kapsayan potansiyel işgücü sayısındaki artıştır. Âtıl işgücündeki yükselişin temel sebebi ise zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısında ciddi artıştır. Zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son 10 yılda ise 2 milyon 588 bin kişi arttı. Zamana bağlı eksik istihdamdaki artış, geçim sıkıntısının sonucu olarak ortaya çıkıyor.

 

 

Geniş tanımlı kadın işsizliği

TÜİK tarafından açıklanan dört ayrı işsizlik türünde de kadın işsizliği erkek işsizliğinden oldukça yüksek seyrediyor. Mayıs 2024’te mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 7 iken kadınlarda yüzde 11 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 20,1, kadınlarda ise yüzde 33,9 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark yaklaşık 14 puandır. Mayıs 2024 itibarıyla kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 357 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 5 milyon 14 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 654 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 5 milyon 17 bindir.

Yüzde 87'si işsizlik ödeneği almıyor

TÜİK’in resmi dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. Mayıs 2024’te TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 3 milyon 11 bin kişi olarak açıkladı. İŞKUR’un Mayıs 2024 İşsizlik Sigortası Bültenleri verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 371 bin civarındadır. Böylece Mayıs 2024’te resmi işsizlerin sadece yüzde 12,4’ü işsizlik ödeneği alabildi. 2,6 milyonu aşkın işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı. Bu da işsizlerin yüzde 87’sinin işsizlik ödeneği alamadığı anlamına geliyor.

Geniş ve dar tanımlı farkı

Geniş tanımlı işsizlik oranı ile dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkı açılma eğilimini sürdürüyor. Zamana bağlı eksik istihdamda artış ve iş bulma ümidinin kaybedilmesine paralel olarak geniş tanımlı işsizlik oranı artıyor ve dar tanımlı işsizlik ile arasındaki makas açılıyor. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark bu dönemde 16,8 puan oldu. Böylece dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı en yüksek düzeye ulaştı. ANKARA

 

* * *

Sepetin altına saklanma!

TÜİK'in önceki gün Mayıs 2022 öncesi ortalama madde sepeti fiyat listesi verilerini de sitesinden kaldırarak veri şeffaflığı ve güvenirliğini daha da tartışmalı hale getirdiğini belirten DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, "TÜİK Başkanı kesinleşmiş yargı kararlarının, Anayasa ve yasaların gereği olan ortalama madde fiyat listesini derhal açıklamak zorundadır" dedi.

TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya, önceki gün düzenlediği basın toplantısında madde fiyat listesini gizlemeleri nedeniyle yönelen eleştirilere yanıt vermekte zorlanınca aralarında DİSK’in de olduğu çeşitli kuruluşları eleştirdi. Konuyla ilgili açıklama yapan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, TÜİK'in Haziran 2022 itibarıyla enflasyona esas ortalama madde fiyat listesini yayımlamaktan vazgeçmesi üzerine başlattıkları hukuki mücadele DİSK'in lehine sonuçlandığını hatırlattı. TÜİK Başkanı'nın verileri karartmaya ve tutarsız açıklamalarıyla birlikte birçok kez kaybettiği hukuki süreci tahrif ettiğini belirten Çerkezoğlu, istinaf aşamasında kesinleşmiş yargı kararını “Hukuka aykırı bir yürütmeyi durdurma kararı aldılar” diyerek itibarsızlaştırmaya çalıştığını vurguladı.

Yargı kararını uygulamalı

TÜİK Başkanı'nın kesinleşmiş yargı kararlarını geciktirmeksizin uygulamakla yükümlü olduğunun altını çizen Çerkezoğlu, "TÜİK Başkanı, Anayasa ve yasalar gereği mahkeme kararlarını gecikmesizin yerine getirmek zorundadır. Aksi halde suç işlemeye devam ediyor olacaktır. Bir kamu görevlisi olan ve yargı kararlarını umursamayarak, Anayasa ve yasaları hiçe sayarak görevini yerine getirmeyen TÜİK Başkanı, tutarsız açıklamalarıyla enflasyon verilerini daha da şaibeli hale getirmektedir. TÜİK tarafından işi yokuşa sürmek amacıyla yapılan her açıklama, madde fiyat listesinin açıklanması gereğini bir kez daha ortaya koymaktadır" dedi.

Şu sorulara yanıt vermeli

Çerkezoğlu, TÜİK Başkanı'nın konuyu çarpıtmayı bırakıp şu soruları yanıt vermesini istedi:

* 2003’ten beri açıklanan bir veriyi 2022’de neden birdenbire ve üstelik enflasyon yükselirken durdurdunuz?

* Elinizde madde fiyat listesi verileri varken olmadığını söylemenizin sebebi nedir?

* Şimdi veri olduğunu kabul ediyorsunuz ama “ilave işyükü” diyorsunuz? Geçmişte işyükü olmayan işlem neden şimdi ekstra işyükü oldu?

* Hiçbir tartışmaya yer vermeyecek kadar net olan yargı kararlarını bir kamu görevlisi olarak uygulamama cüretini nereden alıyorsunuz?

* 2022 öncesine ait madde fiyat listesini TÜİK sitesinden neden kaldırdınız?

* Ne zamandan beri teknik bir kurum olan Eurostat’ın önerileri kesinlenmiş yargı kararlarının yerine geçmeye başladı?

"Görevinizi yapıp enflasyona esas ortalama madde fiyatlarını derhal açıklayın" diye seslenen Çerkezoğlu, şunları ekledi: "Hukuk mücadelemiz sürecek. Halkın ekmeğini, işçilerin ekmeğini koruma mücadelemiz sürecek. Yargı kararlarını hiçe sayanların cezalandırılması için mücadelemiz sürecek." ANKARA