KDP Êzîdîlerin ibadetini de engelliyor

• Binlerce Êzîdî, Laleş’e, özellikle Çarşema Sor ve Cema Bayramı gibi özel günlerde, imkanları elveriyorsa gitmek ve ibadet etmek zorunda. Ancak KDP pêşmergeleri Şengalli Êzîdîlerin ibadet hakkını, 2017’den beri engelliyor, çok sayıda Êzîdî Laleş’e sokulmuyor.
• Nawekan, Sahiila ve Laleş’i çevreleyen KDP kontrol noktaları, binlerce Êzîdî’ye inançları ve siyasi görüşlerinden dolayı zulüm ediyor. Üç yıldır Laleş’e gidişi engellenen Faqîr Xelîf, Mir ve Baba Şeyh’in bir siyasi grubun uzantısı gibi hareket ettiğine dikkat çekti.
• Yapılan ihlallere karşı artık sessiz kalmayacaklarını belirten Şengal'deki İnsan Hakları Örgütü Başkanı Xeyri Ali, KDP ihlallerine karşı, “Ziyaretçilerin engellenmesine dair tüm bilgileri topluyoruz. Bunları resmi bir dosyaya dönüştürüp, şikayet kaydı yapacağız” dedi.

Her yıl, Şengal ve Ninova’dan gelen yüzlerce Êzîdî, KDP’nin Kürdistan Bölgesi'ndeki kontrol noktalarında engellendikleri için Laleş’e ibadet için bile giremiyor. KDP’nin kontrol noktaları ve asayişi, çeşitli gerekçelerle Êzîdîleri engelliyor. Başûrê Kurdistan’daki 140. Madde bölgelerinden haber yapan KirkukNOW’ın, Êzîdî toplumunun farklı kesimlerinden aldığı bilgilere göre bu yıl da engellemeler devam etti. Özellikle Şengal halkından, aralarında aktivistler, gazeteciler ve dini liderlerin de bulunduğu yüzlerce Êzîdî’nin Laleş’i ziyareti engellendi. Federe Kurdistan hükümeti bu yasaklamayı inkar etse de yüzlerce mağdur ve tanık, yaşananları basınla paylaşmaya başladı.

Üç yıldır Laleş’e bırakılmadı

Irak Anayasası hükümlerine göre suç olan bu durumun mağdurlarından Şengal’de Êzîdî inancına hizmet eden Faqîr Xelîf, üç yıl boyunca Laleş Tapınağı’nda hiçbir ibadetini gerçekleştiremeyenlerden. Faqîr, yaptığı açıklamada, "Kürdistan Bölgesi’ne ait kontrol noktaları son üç yıldır Êzîdîlerin Laleş’e gitmelerine engel oluyor. Bu konuda kesin ve doğru bilgiler var, ben de dini bir şahsiyet olmama rağmen engellenenlerdenim" dedi. Ayrıca, Laleş’teki üst düzey dini şahsiyetlerin, “Mir ve Baba Şeyh'in belirli bir siyasi gruba bağlı olduklarını" belirtti.

 

Laleş’i ziyaret mecburidir

Êzîdîlerle ilgili tüm kararların Êzîdîlerin Ruhani Konseyi'nde yer alan Mir’inin başkanlığı altında alındığını hatırlatan Faqîr Xelîf, Bağdat’taki milletvekillerine durumu bildirdiğini belirtti. “Mir’in bu sorunu dile getirmesi gerekiyor. Özellikle Şengal halkının Laleş’e gitmelerinin engellenmemesi için girişim yapılmalıdır" şeklinde konuştu. Kuruluşunun MÖ 3. Yüzyıla kadar gittiği tespit edilen Laleş, Êzîdîlerin en önemli dini ziyaret yerlerinden biridir. Şexan ilçesinde, Musul şehrinin 60 km kuzeyinde dağlık bir bölgede yer alan İbadethane, Êzîdî Ruhani Konseyi'nin de merkezi durumunda. Laleş’e ziyaret, Êzîdî inancının temel ilkelerindendir ve namaz, oruç ve diğer ibadetlerle birlikte yer alır. Bu ziyaret, genellikle Êzîdî Yılbaşı "Çarşema Sor"da (Nisan ayında) veya her yıl Ekim ayında düzenlenen Cema Bayramı gibi büyük özel günlerde yapılır.

20 kez sorgu ve Laleş yasağı

Beş yıldır Laleş’i ziyaret edemeyen Şengalli sivil haklar aktivisti Said Şemo da KDP’nin kontrol noktalarındaki yasaklılar listesinde yer alanlardan. Şemo; "2014'te Şengal'den Dihok'a göç ettikten sonra eleştirel bazı makaleler ve yazılar paylaştım. Bunun sonucu olarak güvenlik güçleri tarafından 20'den fazla kez sorguya alındım. 2018’de Şengal’e döndükten sonra da bir daha Laleş’i ziyaret edemedim" dedi. Şemo, "Kontrol noktalarında beni geri çeviriyorlar, oysa Laleş’te dinimin gereklerini yapmak benim hakkım," diyerek sorunun çözülmesini ve meselenin siyasi çatışmalardan uzak tutulmasını talep etti. "Laleş bir dini mekandır ve Êzîdîlerin onu ziyaret etme hakkı vardır," şeklinde konuştu.

Cema Bayramı’nda engelleme sürdü

Son olarak, Êzîdîlerin karşılaştığı engellemelerden biri, KerkükNOW’un izlediği bilgilere göre, geçen ay Sahiila kontrol noktasında yaşandı. Bu olay, 6 Ekim’de başlayıp yedi gün süren Cema Bayramı sırasında meydana geldi. Binlerce Êzîdî, bu özel gün için Laleş’te toplandı. Bu yıl yaklaşık 150.000 kişi Cema Bayramı’na katıldı ve günlük olarak Laleş’i ziyaret eden kişi sayısının yaklaşık 200 olduğu bildirildi. Laleş mabedinden medya yetkilisi Luqman Mahmud, Êzîdîlerin Laleş’i ziyaret etmelerinin engellenmesi hakkında bir bilgi almadığını söylese de, KirkukNOW’un görüştüğü mağdurlar, şikayetlerini Êzîdî din insanlarına ilettiklerinde ısrarcı. Luqman Mahmud, "Bize hiçbir bilgi verilmedi ve burada yetkililere, Êzîdîlerin engellendiğine dair herhangi bir şikayet ulaşmadı” dedi.

Yasak 16 Ekim 2017’de başladı

Şengal'deki İnsan Hakları Örgütü Başkanı Xeyri Ali, engellenen ziyaretçilerle ilgili şikayetlerin toplanacağını belirtti: "Ziyaretçilerin engellenmesine dair tüm bilgileri toplayacağız ve bunları resmi bir dosyaya dahil edeceğiz. Ardından şikayet kaydı yapacağız, böylece gelecekte hiç kimse engellemeye maruz bırakılamayacak." Xeyri Ali, "Yasaklama, 16 Ekim 2017’den bu yana devam ediyor. Her yıl, yüzlerce Êzîdî, Şengal’den Laleş’e gitmekten alıkonuluyor, özellikle Nawekan kontrol noktasında ve diğer bazı noktalarda. Engellenenler arasında bağımsız şahsiyetler, aktivistler ve Şengal’de bulunan farklı güçlere bağlı kişiler yer alıyor" dedi.

KDP Şengallilerden intikam alıyor

Şengal’deki yönetimin çoğu, 16 Ekim 2017’ye kadar Kürdistan Demokrat Partisi’ne (KDP) aitken, bu tarih sonrasında Bağdat ile Erbil arasındaki bağımsızlık referandumu nedeniyle ilişkiler gerildi. Bunun sonucunda, Irak hükümetine bağlı güçler, Şengal ve diğer tartışmalı bölgelerdeki kontrolü yeniden ele geçirirken, pêşmerge güçlerini bu bölgelerden çıkardı. O tarihten itibaren Şengal’de birden fazla yönetim oluştu ve bölgede yaklaşık 10 silahlı grup faaliyet göstermeye başladı. Bunlar arasında Irak ordusu ve Haşdi Şabi de bulunuyor.

KDP’nin pervasız itirafları

Federe Kurdistan Yönetimine bağlı Şengal'deki pêşmerge komutanı Mirza Xelif, KirkukNOW’a, Êzîdîlerin engellenmesi ile ilgili haberleri doğrulayarak, "Kürdistan’a girişte engellenen kişiler, PKK (Kürdistan İşçi Partisi) ve Haşdi Şabi milisleridir. Bu kişilerin isimleri güvenlik güçlerinde mevcut, bu yüzden Şengal ile Kürdistan Bölgesi arasındaki kontrol noktalarında engelleniyorlar," dedi. 

Türk sömürgecilerinin ağzı ile konuşan KDP sorumlusu, PKK’nin bölgede bulunmadığını bilmesine rağmen hukuksuzluğunu bununla kapatmaya çalıştı. Kaldı ki Kürdistan Bölgesi'nin mevcut hükümet programına göre, herhangi bir kişinin siyasi inançları veya parti üyelikleri nedeniyle cezalandırılması yasaktır. 

Federe Kurdistan Bölgesine herhangi bir etnik gruptan insan veya grubun girişini engellemeyen hatta Türk devletinin askerlerine kapısını sonuna kadar açan Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) 4. şubesinin medya sorumlusu İdris Zozani’de suçu savundu. Açıklamasında Kürdistan’ı ve Kürdistani güçleri bir kere daha parçalayan bölgeci KDP sorumlusu Zozani, "Güvenlik güçleri yalnızca şüpheli kişileri veya PKK ile Haşdi Şabi mensubu kişileri engelliyor. Bu normal bir prosedürdür. PKK ve Haşdi Şabi üyeleri Kürdistan Bölgesi’nde ne yapıyorlar? Kendi bölgelerinde üsleri var. Kürdistan’a geldiklerinde, yasal prosedürler çerçevesinde tutuklanıyorlar veya engelleniyorlar," şeklinde konuştu. Ancak, Zozani tutuklamaların hangi yasal prosedüre dayandığını açıklayamadı. NİNOVA