• Kürt diline yönelik baskılara karşı deklarasyon açıklayan Kürt dil kurumları, "Kürt dilinin resmileşmesi ve statüsü için her alanda mücadele edeceğiz" vurgusu yaptı. 

Kuzey Kurdistan ve Türkiye’deki Kürt dil ve kültür kurumlarının katılımıyla Şirnex’in Cizîr (Cizre) ilçesinde, Kürt diline ilişkin deklarasyon yayınlandı. Açıklamaya, dil ve kültür kurumlarının temsilcileri, DEM Parti Şirnex Milletvekili Newroz Uysal Aslan ile çok sayıda kişi katıldı. Deklarasyonda dili korumak ve mücadelesini geliştirmek için yapılacak çalışmalara dikkat çekildi. Dil kurumları tarafından ortak hazırlanan deklarasyon metni, Birca Belek Dil ve Kültür Derneği Eşbaşkanı Cahit Akil tarafından okundu. 

Dile saldırı, insanlık suçudur

Akıl, "Türkiye, sürekli olarak Kürt ulusuna ve tarihine, öz kimliğine, ulusal, sosyal ve kültürel değerlerine yönelik her türlü imha, kuşatma, göç, istismar ve gözaltı saldırılarını yürütmektedir. Son dönemde Kürt diline, kültürüne, sanatına ve halayına yönelik saldırı ve tutuklamalar yaşandı. Türkiye Kürt dilini ortadan kaldırmaya çalışıyor. Dil, kutsal kitaplarda Allah'ın ayeti olarak geçmektedir. Bu nedenle dile yönelik saldırılar insanlık suçudur" dedi. 

Dil, yaşamın kendisidir

Akıl, saldırılara karşı dilin savunulması gerektiğini belirterek, şöyle devam etti:  "Sayın Öcalan, toplumun gelişmişlik düzeyinin, dilin gelişmişlik düzeyiyle bağlantılı olduğunu belirterek, 'Dil bedendir, bedeninize sahip çıkın' diyerek anadilin önemine vurgu yapıyor. Dil yaşamın kendisidir. Bu nedenle Kürt dilinin geliştirilmesi ve korunması başta Kürt halkı olmak üzere tüm halkların sorumluluğudur. Kürtçe Kürt halkının en önemli çizgisi ve ölçütüdür. Dünya üzerinde yaşayan tüm dillerin ne kadar hakkı varsa Kürt dilinin de aynı haklara sahip olması gerekir. Bunun için Kürtçenin eğitim dili olması ve statüsünün sağlanması gerekiyor.”

Yapılacak çalışmalar

Akıl, Kürtçenin korunması için mücadelelerini büyüteceklerini belirterek, Kürtçeye yönelik yapacakları çalışmaları şöyle sıraladı: 

* Kürtlerin yaşadığı her yerde Kürt dili mücadelesini ve farkındalığını zengin ve yaratıcı yollarla yaygınlaştıracağız; paneller, seminerler, formlar, çalıştaylar, festivaller, sempozyumlar, yerel, bölgesel ve halka açık çalıştaylar ve konferanslar, kitlesel basın duyuruları, yürüyüşler, mitingler ve Kürt diliyle ilgili daha birçok demokratik program düzenleyeceğiz.

* Her türlü saldırıya karşı çıkacağız; Kürtçeyi piyasanın, siyasetin dili, Kürt kurumlarının dili, hayatın her alanının dili haline getirmek için mücadele edip faaliyetler yürüteceğiz.

* Yüz binlerce Kürtçe broşür, pankart ve billboard aracılığıyla siyasetçiler, yazarlar, sanatçılar, kurumlar, iş insanları, sanayiciler, çalışanlar, işçiler, diğer tüm Kürt çevreleri ve Kürt halkı arasında Kürtçe bilincini yaygınlaştıracağız.

* Parklarda, meydanlarda, mahalle ve köylerde Kürtçe konuşma, okuma-yazma, şiir okuma, Kürtçe kıyafetlerle şarkı söyleme ve halay içeren eğlence ve programlar düzenleyeceğiz.

* Kürtlerin yaşadığı her evi doğal bir Kürt okulu haline getirmek amacıyla köy, köy, sokak ve mahallede yüz yüze toplantılar yapacak, toplantılar düzenleyerek ilçelerde, Kürt dili grupları ve toplulukları oluşturup Kürtçeyi yaygınlaştıracağız. 

* Çocuklara, kadınlara, gençlere ve toplumun her kesimine yönelik her yerde farkındalık ve Kürtçe öğretimi atölyeleri gerçekleştireceğiz.

* Saldırılara karşı demokratik yollardan mücadelemizi sürdüreceğiz. 

* Kürtçe ile ilgili birçok konuda kısa videolar hazırlayıp dil karşıtlığına karşı Kürtçeyi her zaman gündeme getireceğiz.

* Kürt halkının Kürt dilinde eğitim taleplerinin oluşması, Kürt dilinin resmileşmesi ve Kürt dilinin statüsü için çeşitli faaliyetlerle demokratik ve toplumsal mücadele yürüteceğiz.

* Tüm siyasi partilerin, belediyelerin, sendikaların, platformların, kurumların, dairelerin ve tüm sosyal, ekonomik, sanatsal, kültürel, entelektüel, edebi, profesyonel kadınların, gençliğin ve yurtsever, devrimci, demokratik ve sosyalist stratejilerini ilan etmek, Kürt dilinin korunması ve geliştirilmesine ilişkin iç ve sosyal politikalarımızı, planlarımızı ve faaliyetlerimizi kamuoyuna açıkça göstermek, Kürtçenin çalışma ve faaliyetlerine personel ve bütçe ayırmak, onlarla iletişim ve işbirliği içinde olacak çalışmalar yürüteceğiz.

* Kürt diline yönelik her türlü baskı, kuşatma, tecrit, saldırı, kısıtlama ve baskıyı ortadan kaldırmak için, Kürt dilinin gelişimini teşvik edecek her alanda insani değerlere ve uluslararası hukuka dayalı mücadelemizi demokratik bir şekilde savunacağız; Kürt dilinin mücadelesini ve faaliyetlerini Kurdistan'ın, Türkiye'nin, Avrupa'nın ve dünyanın her yerinde iç ve uluslararası diplomasi yoluyla yaymak, teşvik etmek ve geliştirmek için çalışmalar yapacağız. 

* Bu temelde Kürtçe dili kurumları olarak tüm siyasi partilere, belediyelere, sendikalara, platformlara, kurumlara, departmanlara ve kadınların sosyal, ekonomik, sanatsal, kültürel, entelektüel, edebi, meslek çevrelerine, Kürtlere, yurtseverlere, devrimcilere, demokratlara, sosyalistlere ve özellikle de tüm özgürlükçü halka sesleniyoruz; 7 yaşından 70yaşına kadar seferberlik aklı ve ruhuyla tüm gücümüzle dilimize sahip çıkalım."

Açıklamanın ardından, "Dilimiz varlığımızdır, dilimiz onurumuzdur" sloganı atıldı. ŞIRNEX

 

* * *

Kürt Dili ve Edebiyatı doldu

Kürtçe lisans bölümlerinin kontenjanlarının tamamı doldu.

Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarına göre; Amed, Mêrdîn, Çewlig, Dêrsim ve Mûş’taki Kürtçe lisans bölümlerinin kontenjanlarının tamamı doldu.  BİA'dan Ruyek Tuncel'in haberine göre; 2012’de kurulan ancak bu yıl ilk kez öğrenci alan Dicle Üniversitesi’nin Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümünün 26 kontenjanının tamamına öğrenci yerleşti.2022 ve 2023’te de kontenjanlarının neredeyse tamamı dolan Mardin Artuklu Üniversitesi Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü bu yıl 36 kontenjan açtı ve tamamı tercih edildi. Bingöl Üniversitesi Zaza Dili ve Edebiyatı Bölümü 31, Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü 36, Muş Alparslan Üniversitesinin Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü 31, Munzur Üniversitesi Zaza Dili ve Edebiyatı Bölümü 36 kontenjanın tamamını doldurdu. Kontenjanlara göre toplamda 196 öğrenci Kürtçenin Kurmancî ve Zazakî lehçelerinin olduğu lisans programlarına yerleşti.

YÖK Atlas’taki verilere göre; Kürtçe dil bölümlerini tercih edenlerin yüzde 70’e yakınını erkek adaylar, tercih edenlerin yüzde 30’unu ise kadın adaylar oluşturuyor. Veriler; bölümü liseden yeni mezun olanlar kadar, üniversite mezunları ve öğrencileri tarafından da tercih edildiğini gösteriyor.

Kürtçe ve dil üzerine kamuoyu araştırmaları yapan Kurdish Studies Center (Kürt Çalışmaları Merkezi) Direktörü Reha Ruhavioğlu, son dönemlerde Kürtçeye yönelik baskılara dikkat çekti ve “Sokaktaki tek kelime Kürtçe kelimeye dahi tahammül edilemezken; ‘Peşi Peya’ uyarı yazıları silinirken; Kürtçeye ilgi artıyor. Bu baskıların tercihlere yansıdığını düşünüyorum” dedi.

Ruhavioğlu, Kürtçe bölümlere yerleşenlerin bir kısmının öğretmen olma amacıyla tercih yapmadığını, büyük bir kısmının önceliğe Kürtçeyi koyduğunu söyledi. Üniversitelerdeki Kürtçe bölüm kontenjanlarının, orta eğitimdeki Kürtçe seçmeli derslerin tercih edilmesiyle doğru orantılı olduğunu belirten Ruhavioğlu, Kürtçe seçmeli dersi tercih edenlerin sayısının geçtiğimiz yıllarda 20-22 bin bandıyken geçen yıl 25 bine ulaştığını hatırlattı. Ruhavioğlu, "Bu tablonun en önemli sonucu: Kürtler, ana dilinden vazgeçmiyor. Ama diğer yandan milyonlarca öğrencinin girdiği bir sınavda 200 kişiden söz ediyoruz esasında çok büyük bir sayı olduğunu da söylemeyiz. Bu sayının artması da yine Kürtlerin ana dilindeki ısrarıyla olacak. Kürtler ana dilinde ısrar ettikçe bu sayı yıllar içinde artacak" şeklinde konuştu.