TÜİK yüzde 39,67 düşük gösterdi

• İktidarın güdümündeki TÜİK, enflasyonu yüzde 42,91; resmi gıda enflasyonunu yüzde 48,57 olarak açıkladı. ENAG ve DİSK-AR'ın rakamları ise farklı. ENAG, enflasyonu yüzde 86,76; DİSK-AR da dar gelirlinin gıda enflasyonunu yüzde 86,2 olarak hesapladı. 

TÜİK’e göre yıllık resmi enflasyon yüzde 47,09; ENAG'a göre ise yüzde 86,76 oldu. Resmi gıda enflasyonu yüzde 48,57 olarak açıklandı, ancak DİSK-AR'a göre dar gelirlinin gıda enflasyonu 86,2. TÜİK verileri üzerindeki şaibe sürüyor. TÜİK yargı kararına rağmen yine madde fiyat listesini yine açıklamadı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Kasım ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Buna göre; Tüketici Fiyat Endeksi'ndeki (TÜFE) değişim, Kasım 2024'te bir önceki aya göre yüzde 2,24; bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 42,91; bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 47,09 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 60,45 olarak gerçekleşti. 

Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içecekler ile tütün ürünleri ve altının dışarıda tutulduğu çekirdek enflasyon (C grubu) kasımda 1,53, yıllık bazda 47,13 arttı.

Kasım 2024 döneminde en yüksek fiyat artışı, yıllık yüzde 92,5 ile eğitim oldu. İkinci en yüksek fiyat artışının görüldüğü harcama grubu, yıllık yüzde 74,45 artışla konut; üçüncü harcama grubu ise yüzde 60 ile lokanta ve oteller oldu. Gıda enflasyonu da ortalama enflasyonun üzerinde gerçekleşti ve yüzde 48,57 oldu.

TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranları beklentiyi aştı. Aylık enflasyon beklentisi AA Finans anketinde yüzde 1,98; yıllık beklenti yüzde 46,71 olarak kaydedilmişti.

Üretici enflasyonu

TÜİK, Kasım 2024 Kasım dönemine yönelik Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi'ni (Yİ-ÜFE) de açıkladı. Buna göre; Ekim'de üretici fiyatları yıllık yüzde 29,47; aylık yüzde 0,66 arttı.  Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 38,01 artış, imalatta yüzde 31,31 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 4,65 artış ve su temininde yüzde 42,11 artış olarak gerçekleşti.

ENAG: Yüzde 86,76

Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) da Kasım ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre; Kasım'da enflasyon aylık bazda yüzde 4,06 artarken yıllık enflasyon yüzde 86,76 olarak gerçekleşti. Alt gruplarda en yüksek enflasyon oranı yüzde 7,23 ile “giyim ve ayakkabı” grubunda gerçekleşti. Onu yüzde 7,17 oranla 'ulaştırma' grubu takip etti. Eğlence ve kültür grubunda ise enflasyon oranı yüzde 6,67 olarak gerçekleşti.

Fark yüzde 39,67

Böylece TÜİK ve ENAG arasında yıllık enflasyon farkı yüzde 39,67 oldu. TÜİK ve ENAG'tan önce İstanbul'un enflasyon verilerini açıklayan İstanbul Ticaret Odası (İTO) ise İstanbul'un Kasım ayı enflasyonunu aylık yüzde yüzde 3,07; yıllık yüzde 57,99 olarak açıklamıştı.

 

DİSK-AR'ın hesaplaması

TÜİK'in Kasım 2024 dönemi için yüzde 48.57 olarak açıkladığı gıda enflasyonunun, halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran olduğunu belirten DİSK-AR, TÜİK verilerinden yararlanarak hesaplama yaptı. Buna göre; emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 67 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 54,2; düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 67,8 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 86,2 olarak gerçekleşti. 

Son bir yıllık seriye bakıldığında ortalama resmi enflasyon ile en yoksul kesimin enflasyonu arasında ciddi bir fark olduğuna dikkat çeken DİSK-AR, yüksek gelir gruplarının daha düşük gıda enflasyonu hissettiğinin görüldüğünü belirtti. DİSK-AR'a göre; dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 47,3 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 34,1 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 86,2 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 34 düzeyinde kaldı. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.

Gıda fiyatları 32 kat arttı

DİSK-AR, TÜFE ve gıda fiyatları endeksinde devam arttışa da dikkat çekti: Kasım 2005'te 122 olan TÜFE, Kasım 2024’te 2 bin 657’ye yükseldi. Kasım 2005'te 116 olan gıda fiyatları endeksi ise Kasım 2024'te 3 bin 792’ye yükseldi. Kasım 2005’te yüzde 7,6 olan yıllık enflasyon oranı, Kasım 2024’te yüzde 47,09 oldu. Kasım 2005’te yüzde 5,7 olan yıllık gıda enflasyonu ise Kasım 2024’te yüzde 48,5’e yükseldi. Kasım 2005’te TÜFE’yle benzer seyreden gıda fiyatları endeksi, Kasım 2024’te TÜFE’nin bin 135 puan üstüne çıktı.

TÜİK saklamaya devam ediyor

TÜİK madde fiyat listesini Haziran 2022’den bu yana açıklamadığı için ürün ve hizmet bazında ortalama fiyatlar tam olarak bilinmiyor. TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamayı reddetti. Bu nedenle enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor. DİSK, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığın hukuksuz işleme koymama kararının, TÜİK’in madde sepeti ve ortalama madde fiyatlarına ilişkin veri setini açıklama yükümlülüğünü ortadan kaldırmadığını savunarak, "Türkiye Cumhuriyeti’nin kurumları keyfi olarak hareket edemez. TÜİK’in yöneticileri Anayasa ve yasalar gereği mahkeme kararlarını gecikmesizin yerine getirmek zorundadır" diyor. 

Tahminler tutmayacak

Ekonomistler, yapısal politikaların şart olduğunu ve tahminlerin bir kez daha tutmayacağına işaret eden paylaşımlarda bulundu. Prof. Hayri Kozanoğlu, Aralık’ta yüzde 2’lik bir artışla bile yıl sonunun  yüzde 45,8 enflasyonla kapatılacağını belirterek, "Tahminler bir kez daha tutmamış olacak" dedi. Ekonomi yazarı Uğur Gürses de Kasım enflasyon verilerinde iyimser tek şeyin aylık çekirdek enflasyonun yüzde 1.53'e düşmesi olduğunu söyledi. Ekonomist Şenol Babuşçu ise Merkez Bankası’nın 2024 yılı enflasyon tahminlerine dikkat çekti. Yüzde 33 ile başlayan tahminin, yüzde 44'e kadar revize edildiğini hatırlatan Babuşçu, "Aynı Merkez Bankası’nın 2025 yılı için öngördüğü yüzde 21 enflasyon tahminini tutturabileceğine inanıyor musunuz?" diye sordu. 

Prof. Serap Durusoy, ilk değerlendirmesinde, “Bugün gelen enflasyon verisi para politikasının enflasyonu düşürmede sınırlı kaldığını bir kez daha ortaya koydu” derken, sonrasında da şu yorumu yaptı: “Sadece ücretleri baskılayarak ve sadece vatandaştan fedakârlık bekleyerek enflasyonun düşürülemediği gerçeği yine karşımızda.”

Prof. Ensar Yılmaz da şunları ifade etti: "Bir yıl önce yıllık enflasyon yüzde 62 civarında, bir yıl sonra yüzde 47, sadece 15'lik düşme; bu da koşullar elverişli iken oluşuyor (stabil döviz kuru+düşük ücret+stabil enerji fiyatları); büyük bir başarısızlık, merkez bankası bunu nasıl açıklıyor acaba, beklentiler veya kamu ayağı mı yine?" ANKARA