Yeni bir yaşama başlamak: Utamara

• Kürt kadınlarının bir araya gelerek, bireysel bütçeleri ve yaptıkları bağışlarla ilk adımlarını atan Utamara, geçen yıllar içinde Almanya’da bir statü kazanmayı ve binlerce kadının yaşamına dokunarak değiştirmeyi başardı. Sadece 2023 yılında 100'e yakın kadın yardım ve danışmanlık başvurusunda bulundu.
• Utamara Kadın Buluşma Merkezi’nden Jinda Deniz, “Faaliyetlerimizi hem kadınların yaralarını sararak hem de onları bilinçlendirerek yürütüyoruz. Utamara, birçok kadına umut kaynağı olan yeni bir yaşama başlama noktası oluyor. Kadınlar arasında ağ oluşturmayı ve örgütlenmeyi teşvik ediyoruz” dedi.

BERDAN DOĞAN

Kadınlara “Yalnız değilsin” diyerek yola çıkan Utamara Kadın Buluşma Merkezi, yıllar süren yoğun çalışma ve tecrübelerin sonucunda bugün Almanya genelinde başarılı bir kadın kurumu olarak görülüyor. Şiddete karşı, eğitime taraf, özgüveni önceleyen ve ayrımcılıktan uzak tutumuyla bilinen Utamara’nın kapısı desteğe ihtiyaç duyan her kadına açık.

2009 yılından bu yana hizmet veren Utamara Kadın Buluşma Merkezi’nden Jinda Deniz, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle sorularımızı yanıtlayarak, dünden gelen hedefleriyle bugün elde ettikleri sonuçları anlattı.

Uzun bir mücadele geçmişi olsa da öncelikle bilmeyenler için kısaca Utamara’yı tanıtır mısınız? Çalışmalarınızı nasıl yürütüyor, kadınlara ne tür destekler sunuyorsunuz?

Kadına yönelik her türlü şiddete karşı mücadele ediyoruz. İnsanları şiddet, savaş ve göç deneyimleriyle baş etme konusunda destekliyor ve tavsiyelerde bulunuyoruz. Kadınlar arasında ağ oluşturmayı ve örgütlenmeyi teşvik ediyoruz. Özellikle mülteci ve göçmen kadınlara hukuki ve sosyal konulardan aile içi şiddete, başlık parası, zorla evlendirmelerden savaş ve işkence travmalarına kadar birçok alanda gönüllü ve ücretsiz destek sunuyoruz. Kadınlara Kürtçenin lehçeleri, Türkçe, İngilizce, Almanca olduğu gibi Arapça, Farsça, Urduca, İtalyanca, Fransızca, İspanyolca birçok dillerde danışmanlık hizmeti veriyoruz. Son yıllarda Kürt kadınlarının yanı sıra Alman, Romen, Ukraynalı, Arap kadınlara da acil barınma desteği sunuyoruz. Aynı zamanda kadın ve kız çocuklarının sosyal ve kültürel yaşamlarına katkı için eğitimler, seminerler veriyor, kamplar, festivaller organize ediyoruz.

 

 

Geçtiğimiz yıl Utamara’ya kaç kadın başvuru yaptı? Bu başvurular hangi gerekçelerle oldu?

Kurumumuza 2023 yılında 100'e yakın kadın yardım ve danışmanlık başvurusunda bulundu. Başvurucu kadınların yarısı Kürt diğer yarısı başka uluslardan oluşuyor. Bu sene gelen başvurulara baktığımızda geçmiş yıllara nazaran Almanlarda aile içi şiddetteki ciddi artış dikkat çekiyor. Başvuru nedenlerin başında ise partnerleri tarafından uğradıkları fiziksel şiddet yer alıyor. Bunun yanında diasporada yaşayan kadınların mültecilik sorunları da bulunuyor. Bize başvuran kadınlar artık dayanacak gücü kalmayan kadınlar oluyor. Baskı, işkence boyutuna varan fiziksel şiddete maruz kalan kadınlar son noktada bize geliyor. 

Ne gibi hikayelerle karşılaşıyorsunuz?

Her kadının bir hikayesi var. Kuşkusuz her hikaye çarpıcı ve etkileyici. Karşılaştığımız sorunlar kimi zaman o kadar ağır oluyor ki bu sorunları doğru bilince çıkarıp mücadele gerekçesi yapmasaydık psikolojik olarak ayakta durmak çok zor olurdu. Egemen erkeğin baskı ve şiddetinden kurtulan her kadın bize moral ve motivasyon kaynağı oluyor. Bu genel anlamda insanlık, özelde ise kadınlık açısından çok değerli bir çalışma.

Son dönemde ekip olarak hepimizi derinden etkileyen bir hikâyeyi paylaşmak gerekirse, evli olduğu erkek tarafından yıllarca şiddete maruz kalan bir danışanımızdan bahsedebiliriz. Gördüğü şiddet sebebiyle hastaneye kaldırılan kadın, doktordan darp raporu alarak boşanma davası açıyor. Bunun üzerine evli olduğu erkek, çocuklarını Lübnan’a kaçırıyor. Kadın, 9 yıl boyunca ulaşabildiği her yere başvuru yaparak çocuklarını arıyor. Bu süre içerisinde hayatının her anını bu arayışa adıyor ve mücadelesini sürdürüyor. Bize başvuruda bulunmasının ardından Utamara ekibi olarak kadın arkadaşımızın yanında olmaya, ona güç ve destek vermeye çalıştık. Uluslararası hukuk çerçevesinde yapılan başvuruların ardından kadın çocuklarına kavuştu. Fakat yaşadıkları burada bitmedi. Çocuklarına kavuşmasından kısa bir süre sonra kadın, kendi çocukları tarafından evli olduğu erkeğin yönlendirmesiyle iftiraya ve saldırıya uğradı. Bu geri ve kirli zihniyete karşı yıkılmadan mücadele eden kadının hikayesi bizi en çok etkileyen hikayelerden.

 

 

Utamara’yı diğer kadın kurumlarından özel kılan nedir?

Almanya’da şiddete karşı çalışma yürüten çok sayıda kadın kurumu bulunuyor. Bunların çoğunu kadın sığınma evleri oluşturuyor. Bu kurumlara baktığımızda çalışmalarını sonuçlar üzerinden şekillendirdiklerini söyleyebiliriz. Elbette bu yönlü çalışmalar da önemli ve olması gerekir ancak olayların yalnızca sonuçlarıyla ilgilenmek ayrımcılık ve şiddeti bitirmeye yetmiyor. O noktaya gelmeden önleyici, aydınlatıcı, eğitim temelli çalışmalar çok önemli. Şiddet, erkek egemen sisteminin yarattığı bir sonuçtur ve bu sonucu bitirmek için kaynağını yok etmek gerekir.

Bu noktada bizi farklı kılan yönler açığa çıkıyor. Faaliyetlerimizi hem kadınların yaralarını sararak hem de onları bilinçlendirerek yürütüyoruz. Bu temelde anne-çocuk kampları düzenleyerek her yaş grubu kadına ayrı eğitimler veriyoruz. Bu çalışmalarla erkek egemen zihniyete karşı mücadele eden güçlü bir kadın yapısı oluşturmayı amaçlıyoruz. Utamara’yı tanıyan ve çalışmalarımıza dahil olan kadınlar kendilerini bulduklarını, buranın samimi ve sıcak yapısını sevdiklerini ve çok ilginçtir ki artık geceleri çok rahat uyuduklarını söylüyor. Tahmin ediyoruz ki kadınlar kendilerini güvende, güçlü ve bir o kadar da samimi bir ortamda buldukları için rahat hissediyor. Utamara, şiddeti, ayrımcılığı kadının kaderi olarak gören zihniyete karşı kadının özgür olabileceği bir dünyanın var olabileceğini kanıtlayan ve birçok kadına umut kaynağı olan yeni bir yaşama başlama noktası oluyor. Tam da bu nedenle özgür bir toplum için Utamara’nın desteklenmesi gerektiğini düşünüyoruz.

Utamara son yıllarda eyaletler düzeyinde ve federal çapta statü kazanmayı, tanınmayı, ses ve söz sahibi olmayı başardı. Bu başarıyı neye bağlıyorsunuz?

Kuruluşunun ardından Utamara gerek gerçekleştirdiği projeler ve kampanyalarla gerek danışmanlık kapsamında, istikrarlı ve sonuç alıcı bir çalışmanın sahibi oldu. Binlerce kadının yaşamına dokunarak değiştirmeyi başardı. İstanbul Sözleşmesi’ne imza atan devletlerden biri olan Almanya bu sözleşmenin gereği olarak az da olsa birtakım adımlar atmak zorunda kaldı. Bu temelde Almanya ve eyaletleri çapında çalışma ve çözüm masaları oluşturuldu. Yapılan toplantılarda Utamara ekibi hem kadınların yaşadığı sorunlara yakından tanık olma hem de edindiği deneyimlerden ötürü ufuk açıcı ve belirleyici yerde duruyor. Utamara bu statüyü bugüne kadar yürüttüğü çalışmaların bir sonucu olarak kazandı.

Utamara, Kürt kadınlarının bir araya gelerek, kendi bireysel bütçelerine göre yaptıkları bağışlarla başlayan ve böylece ilk adımını atan bir kurumdur. İlk dönemlerinde bu konuda fazla bir deneyimi olmaması birçok sorun yaşanmasına ve özellikle erkeklerin anti-propogandalarına rağmen yürütülen çalışmalarda adım adım ilerlenerek zaman içerisinde çok sayıda kampanyaya imza atıldı.

Bu kampanyalar arasında “Kadın yaşamdır, yaşamı öldürme”, “Zorunlu ve erken yaştaki evliliklere karşı mücadele kampanyası” ve “Demokratik aileyi geliştirme” kampanyaları da yer alıyor. Böyle birçok projeyi başarılı bir şekilde gerçekleştirerek bu günlere geldik. Bunun dışında işlenen kadın cinayetlerine ilişkin yürüyen davaların takipçisi olarak katillerden hesap sorduk. Utamara'nın geçmiş olduğu aşamaları; açılış, tanıtım, kendi ayakları üzerinde durabilme ve kadınların güvendiği, sorunlarına çözüm bulacağı bir kurum olma şeklinde sıralayabiliriz.

Kadınlara yönelik çalışmalarınızda hangi kurum ve kuruluşlarla ortaklaşıyor, projeler yürütüyorsunuz?

Utamara, kadın hakları noktasında çalışma yürüten kişiler ve kurumlarla ortak projeler yürütüyor. Bunun yanı sıra Almanya’da Kadın ve Aile Bakanlığı’na bağlı çalışan kurumlar ve Gençlik Dairesi ile de ortak çalışıyoruz. Utamara, Almanya kadın kurumlarının çatı örgütü içerisinde yer alıyor.

 

 

2024’te hangi çalışmaları, proje ve kampanyaları planlıyorsunuz?

Halihazırda devam eden çalışmalarımız var. Eğitim amaçlı “Cafe Impuls” kursumuz, anne-çocuk buluşmaları sağlayan çalışmalarımız bunlardan birkaçı. Son dönemde bize gelen başvuruları incelediğimizde genç kadınların “hayır” demek noktasında eksiklikleri olduğunu fark ettik. Bu nedenle önümüzdeki süreçte genç kadınlara dönük çalışmalar hedefliyoruz. Yaş gruplarına göre genç kadınlar için eğitim çalışmaları planlıyoruz. Bunun yanında artık gelenekselleşen çocuk festivalini bu sene de gerçekleştireceğiz. Danışmanlık çalışmalarını daha da geliştirmek ve tüm alanlara zamanında müdahale için temsilcilikler oluşturmak da hedeflerimiz arasında.

 

 

Önceki yıllara bakıldığında Almanya’da göçmen kadınların geçirdiği süreçleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

Göçmenlik kuşkusuz her insan için zorlu bir süreç. Kadınlar bu süreci daha da zor geçiriyor. Kadınlar için göçmenlik kendi toprağından, toplumundan kopma ve hiç bilmediğin bir dil ve ortamda erkeğin insafına daha fazla kalma anlamına geliyor. Kürt kadınlarının öncülüğünde gelişen mücadelenin yansımaları, göçmen kadınların da haklarını arama noktasında daha güçlü bir duruş içerisinde olmalarını sağladı. Göçmen kadınlar yıllarca evin içerisinde hapis hayatı yaşamak zorunda kalıyorken kadın özgürlük mücadelesinin gelişmesiyle evden çıkabildi ve kısmen de olsa kendilerine yönelen baskıyı önleyebildi. Evden çıkan kadın başka bir dünyanın olabileceği umudunu yakaladı. Gerek ekonomik gerek düşünsel olarak bağımsız ve özgür bir kadın olma noktasında bir adım daha ilerledi.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü planlamanız nedir?

8 Mart’ta Utamara olarak tüm direnen kadınlar gibi biz de alanlarda olacağız. Neuwied kentinde kurumumuzu tanıtan bilgilendirme standını (Informationsstand) kuracağız ve yakın şehirlerdeki eylem ve etkinliklere katılacağız. Bu vesileyle tüm kadınları 8 Mart’ta alanlara çağırıyoruz.