Brezilya’dan Kurdistan’a bir köprü: NUPIEC

• Brezilya’nın en yoğun nüfuslu eyaleti São Paulo'da devlet üniversitelerine giriş sınavında sorulan Kürtler ve Kürt mücadelesi sorusu bir ilk oldu. Güney ve Orta Amerika’nın Kurdistan ilgisi Kürt Halk Önderi Öcalan’ın fikirleri ile şekillenen Demokratik Konfederalizim ve Rojava deneyimine odaklanıyor. 
• Brezilya’da Pontifícia Universidade Católica üniversitesi bünyesinde çalışma yürüten NUPIEC akademik çevreler ile Kürt kurumları arasında köprü olmayı hedefliyor. NUPIEC’den Gazeteci Marina Colerato, “Hedeflerimiz arasında Brezilya ve Rojava'daki üniversiteler arasında köprü kurmak var” diyor.

MIHEME PORGEBOL

Brezilya’nın Minas Gerais kentinde bulunan Pontifícia Universidade Católica bünyesinde Mayıs ayında kurulan NUPIEC araştırma merkezi, Kürtlerin özgürlük mücadelesi ve mücadele boyunca edinilen tecrübelere odaklanıyor. NUPIEC ismi, Portekizce’de “Núcleo de Pesquisa Interdisciplinar em Estudos Curdos”un kısaltılmış hali, yani “Kürt Çalışmalarında Disiplinlerarası Araştırma Merkezi”.

Latin Amerika’daki sömürgecilik ve emperyalizm üzerine 20 yılı aşkın süredir akademik çalışmalar yürüten profesörün yolu yakın zamanda Vitor Maia Verissimo’yla kesişir ve onun doktora tezinin danışmanı olur. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın fikirlerine ve Kürt Özgürlük Hareketi’nin direniş geleneğine ilgi duyan Verissimo, tezini de ulus-devlete karşı bir alternatif olan ve çerçevesini Öcalan’ın belirlediği Demokratik Konfederalizm üzerine yapmak ister. Verissimo ile danışman hocası Magalhães’in arasındaki tartışmalar Öcalan'ın hayatı, mücadelesi ve teorik çerçevesi üzerine yoğunlaşmalarına yol açar. İşte bu karşılaşma NUPIEC’in kuruluşunun temellerini atar.

Brezilya’daki ilk tez 2015’te

NUPIEC’te çalışma yürüten bir başka araştırmacı ise Marina Colerato adında bir gazeteci. NUPIEC’in oluşum süreci ve çalışma alanları üzerine konuştuğumuz Colerato, NUPIEC’in kuruluşuna giden sürece ilişkin, “Brezilya’da Rojava ve Kürt Kadın Hareketi üzerine ilk yüksek lisans tezi 2015 yılında Florencia Guarche tarafından kamuoyuna duyuruldu. O zamandan bu yana çok sayıda kişi benzer konularda araştırmalar yaptı. Her birimiz önüne koyduğu çalışmalarda yalnız ve izole durumdaydık. Ama artık yavaş yavaş, adım adım birbirimizi tanımaya ve birlikte bağlar kurup projeler üretmeye başladık. 2023'ün başlarında Vitor Maia doktorasına başladı ve NUPIEC'i Brezilya'nın resmi Ulusal Bilimsel ve Teknolojik Kalkınma Konseyi'nde (CNPq - Conselho Nacional de Desenvolvimento Científico e Tecnológico) resmi bir araştırma grubu olarak organize etti ve kurumsallaştırdı” diyor.

Colerato, henüz çok yeni bir merkez olan NUPIEC’in amaç ve hedeflerinin hala gelişim sürecinde olduğunu söylüyor:“İlerleyen süreçlerde alanında sağlam bir araştırma kurumu olmak, Kürt Hareketi ve diğer akademik kurumlarla bağlar kurmak ve elbette diğer Kürt meselesi araştırmacılarına yardımcı olmak istediğimizi söyleyebiliriz.”

Multidisipliner bir yaklaşım

NUPIEC’in örgütlenme yapısını kurmak ve araştırma hatlarını oluşturmak için hala yoğun bir çalışma içerisinde olduklarını belirten Colerato, kurumun çalışma alanları hakkında şu bilgileri veriyor: “Biz disiplinler arası bir topluluğuz. Sosyoloji, tarih, hukuk, uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, antropoloji gibi çeşitli bilim dallarından araştırmacılarımız var. Bu da Kürt meselesinin pek çok boyutuna çeşitlendirilmiş bir yaklaşım sağlıyor. Öte yandan, Kürt mücadelesinin Kuzey-Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi deneyiminde ve Öcalan'ın teorisinde temel olarak kabul edebileceğimiz bazı yönlerle özellikle ilgileniyoruz; Kadın Hareketi ve Jineoloji, Demokratik Konfederalizm, doğrudan demokrasinin yapıları, eğitim ve ekonomik sistemler, teori ve pratikte ekolojik yaklaşım vb. Bu başlıkların zengin ve verimli araştırma konuları oluşturduğunu düşünüyoruz. Kuzey-Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi’nin ve genel olarak Kürt hareketinin, en azından bağlılık, ilişkisellik, örgütlenme ve yaklaşımlar düzeyinde başka hiçbir siyasi ve sosyal deneyimde bulamadığımız belirli özellikleri görebiliyoruz.”

Brezilya’da Kürt algısı

Genel anlamda Brezilya’da ve özel olarak da Brezilyalı muhalifler arasında Kürtler ve Kürt Özgürlük Mücadelesi’ne dönük algıyı sorduğumuz Colerato, şöyle yanıtlıyor: “Her ne kadar çocuklar lisede Lozan Antlaşması'nı ve sonuçlarını öğrenseler de Kürtler ve Kürt mücadelesi hakkındaki bilgi ve farkındalığın arttığını söyleyebiliriz. Geçtiğimiz günlerde, ülkenin nüfus bakımından en büyük eyaleti olan São Paulo'da devlet üniversitelerine giriş için yapılan bir sınavda Kürtler ve Kürt mücadelesi hakkında bir soru vardı örneğin. Sadece radikal toplumsal hareketler arasında değil, Brezilyalı enternasyonalist yoldaşların Rojava'da ve aynı zamanda üniversitede yürüttükleri çalışmaların da bir sonucu olarak bu konuya ilgi duyanların sayısı her geçen yıl artıyor. Zaten NUPIEC de bunun bir örneğidir. Grubun amaçlarından biri Kürtler ve Kürt mücadelesi hakkında fazla bilgi edinmek ve keşfetmek isteyen insanları büyüyen bu hareketi güçlendirmeye sevk etmek; öğrencileri ve araştırmacıları bir araya getirmektir. Bu anlamda, Kürt diasporasının Brezilya’da güçsüz olduğunun altını çizmek bu çalışmaların önemini vurgulamak açısından yerinde olabilir. Buna bir de medyanın, daha uzmanlaşmış bazı araçlar dışında, Ortadoğu'ya çok tatmin edici bir şekilde yer vermediği gerçeği ekleniyor, ancak şüphesiz senaryo değişecektir.”

Kürtlerin çizgisine hayranlık ve saygı

Colerato, Rojava’ya özel olarak ilgi duyduklarını ve buradaki özerk yönetimden feyz aldıklarını da özellikle vurguluyor: “Gruptaki herkes, Rojava'yı değerlendirilecek bir yapı olarak görmekten çok, Rojava'nın eşsiz deneyimini olabildiğince anlayabilmek için bir çaba içerisinde olduğumuzu düşünüyor. Şüphesiz sadece Rojava'ya değil, Kürt halkının ve Êzîdîler gibi azınlıkların tarihine ve çizgisine hayranlık ve saygı var. Kürt Kadın Hareketi'nin, terörizm ve savaş gibi düşmanca bir bağlamda ve beklenmedik bir ortamda toplumun erkek egemenliğini ortadan kaldırma yönünde adımlar attığı da tartışılmaz. Rojava ile ilgili herhangi bir konuda konuştuğunuz herkes şaşırıyor ve daha fazlasını bilmek istiyor. Tüm bunlar bizi Rojava da dahil olmak üzere Kürt sorununun tarihini, zorluklarını, sorunlarını ve çözüm önerilerini anlamaya yönelik akademik yolları keşfetmeye teşvik etti. Ayrıca bunun halk diplomasisini güçlendirmek için de bir yol olduğuna inanıyoruz”.

Üniversiteler arası köprü

Kürt halkı ile Brezilya halkları arasındaki etkileşimi arttırmanın yolları üzerine fikirlerini sorduğumuz Colerato, sözlerini şu şekilde sonlandırıyor: “Brezilya'daki Teia dos Povos hareketi ile Kürt hareketi arasındaki yakınlaşma ve önemli deneyim alışverişleri bu etkileşimin zaten gerçekleşmekte olduğunu anlatıyor. Hedeflerimiz arasında Brezilya ve Rojava'daki üniversiteler arasında köprüler kurmak var. Ayrıca araştırmacılar ile hareket arasında farklı düzeylerde ve boyutlarda yakınlaşmayı teşvik etmek. Brezilya ve Kurdistan arasında öğrenci ya da araştırma değişimi ile ilgili maliyet ve zorluklar önemli, ama kim bilir günün birinde Brezilyalılar Rojava'ya, Kürtler de Brezilya'ya gelebilir. Bu, internet ve kitapların sınırlarını aşan, çok zenginleştirici bir halk diplomasisi deneyimi olurdu.”