• Dünya ekonomik üretiminin yüzde 85’i, uluslararası ticaretin yüzde 75’i ve uluslararası yatırımın yüzde 80’ine hükmeden bileşenlerin oluşturduğu G20’de, birçok çevreci aktivist ve uzmanın dile getirdiği düzeyde radikal adımlar atılmadı.
• Yüksek yakıt fiyatlarının körüklediği enerji sıkıntısı, küresel salgın ve aşı dağıtımı, tedarik zincirindeki tıkanıklık ile küresel asgari kurumlar vergisi konularında büyük oranda uzlaşma sağlandı.

 

Dünyanın en büyük ekonomilerine sahip ülkelerin oluşturduğu G20 grubunun liderleri iki gün süren zirve için İtalya’nın başkenti Roma’da bir araya geldi.

Küresel salgının başlamasından beri gerçekleşen ilk yüz yüze buluşma olan zirve için gelenler, İtalya Başbakanı Mario Draghi tarafından karşılandı. Dünya nüfusunun yüzde 60’ını oluşturan ülkelerin iktidarlarının temsil edildiği G20 bileşenleri, dünya ekonomik üretiminin yüzde 85’i, uluslararası ticaretin yüzde 75’i ve uluslararası yatırımın yüzde 80’ine hükmediyor. Açılış konuşmasını yapan Draghi, dünyanın gündemindeki başlıca konularda çözüm arayışında tek başına davranmanın bir seçenek olmadığını söyledi. Draghi, "Yüksek gelirli ülkelerde nüfusun yüzde 70'ten fazlası en az bir doz aşı oldu. En yoksul ülkelerde ise bu oran yüzde 3 civarına düşüyor. Bu fark ahlaki olarak kabul edilemez ve küresel çapta toparlanmayı baltalıyor" dedi. Zirve’de dünya nüfusunun yüzde 70’ini 2022’nin ortasına kadar korona aşısı olmasını hedefleyen bir anlaşmaya varıldı.

İklim kriziyle mücadele için hazırlanan bildiri ise birçok çevreci aktivist ve uzmanın dile getirdiği düzeyde radikal adımlar atamadıklarını gösterdi. G20 liderleri, küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlama hedefine ulaşmak için acil adımlar atmayı kabul edebilir buldu, ancak ortak bildirgeye bazı ülkelerin karşı çıkması, bu taahhüdü güçleştirebilecek. Küresel karbon salımının yüzde 28'inden sorumlu olduğu hesaplanan Çin'in Devlet Başkanı Şi Jinping, Roma'daki zirveye video yoluyla katılıp aşı konusuna dikkat çekti. G20 ülkeleri, küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 80'inden sorumlu. Paris İklim Anlaşması'yla küresel ısınmayı sanayileşme öncesi döneme kıyasla 2 derecenin altında ve mümkünse 1,5°C ile sınırlama hedefi belirlenmişti. G20 zirvesi ve COP26 toplantısında bu hedefe yönelik taahhütler verilmesi bekleniyordu.

Asgari vergi anlaşması

G20 liderleri, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) çok uluslu şirketler için küresel asgari vergi anlaşmasını  ise onayladı. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen yaptığı yazılı açıklamada, G20 liderlerinin, OECD’nin çok uluslu şirketlerin faaliyette bulundukları ülkelerde 2023'ten itibaren en az yüzde 15 oranında vergilendirilmesine yönelik 136 ülkenin kabul ettiği anlaşmayı onayladıklarını bildirdi. OECD, 8 Ekim’de aralarında ABD, Çin, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya ve Türkiye'nin de yer aldığı, küresel Gayrisafi Yurt içi Hasıla'nın (GSYH) yüzde 90'ından fazlasını temsil eden 136 ülkenin uluslararası vergi reformuna yönelik anlaşmayı kabul ettiğini açıklamıştı. Anlaşma; Google, Amazon, Microsoft ve Facebook gibi internet şirketleri de dahil olmak üzere küresel şirketlerin 2023'ten itibaren en az yüzde 15 vergi oranına tabi tutulmasını sağlayacak. OECD'nin 2012'de bu yana üzerinde çalıştığı ve 140 ülke arasındaki müzakereleri koordine ettiği küresel kurumlar vergisi düzenlemesi, ABD'de Biden yönetiminden Temmuzda gelen destekle küresel ekonominin gündemindeki yerini yeniden almıştı.

Zirvede İran toplantısı

Zirve boyunca liderler arasında ikili görüşmelerin yanı sıra Almanya Başbakanı Angela Merkel, ABD Başkanı Joe Biden, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, G20 zirvesi devam ederken İran konusunda ayrı bir toplantı yaptı.

ABD Başkanı Biden, görüşmeye girerken, İran müzakerelerini ne zaman tekrar başlamasını istediği sorusu üzerine, görüşmelerin yeniden başlamasının planlandığını doğruladı. ABD yönetiminden üst düzey bir yetkili gazetecilere yaptığı açıklamada, İran toplantısının Merkel’in girişimiyle düzenlendiğini açıkladı. Toplantının ardından yayınlanan ortak açıklamada, İran Cumhurbaşkanı’na gerilimin tehlikeli biçimde tırmanmasını önlemek için nükleer anlaşmaya yeniden dönme fırsatını kullanması çağrısında bulunuldu. İran'ın provokatif nükleer adımların hızını arttırdığı yönünde kaygının dile getirildiği ortak açıklamada anlaşmaya geri dönüşün İran’ın izlediği yolu değiştirmesi halinde mümkün olacağı belirtildi.  Açıklamada, “Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi, bu fırsatı kullanmaya ve iyi niyetle hareket etmeye çağırıyoruz, böylece müzakereler acilen bir neticeye ulaşabilir. Gerilimin tehlikeli biçimde tırmanmasını önlemenin tek yolu bu, bu gerilim hiçbir ülkenin çıkarına hizmet etmez” ifadeleri kullanıldı.

Dört lider ortak açıklamada, "İran'ın bir daha asla nükleer silah geliştirememesi ya da edinememesini teminat altına arka yönündeki kararlılıklarını" ifade etti. Liderler ayrıca, İran'ın nükleer gelişimleri ve Uluslararası Atom Enerjisi Dairesi'nin denetimine getirdiği kısıtlamaların, anlaşmaşa geri dönüş ihtimalini tehlikeye soktuğu uyarısında bulundu.

İran ve nükleer anlaşmanın imzacısı 6 ülke Nisan ayında, eski ABD Başkanı Donald Trump'ın 2018'de ülkesini çekmesinin ardından dağılan anlaşmayı yeniden kurtarmak için Nisan ayında görüşmelere başlamıştı. İran, ABD'nin çekilmesinden sonra anlaşmadaki yükümlülüklerini kademeli olarak terketme yoluna gitmişti. İran’ın baş müzakerecisi geçen Çarşamba günü yaptığı açıklamada, ülkesinin 2015 nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmak için imzacı 6 ülkeyle görüşmelerinin Kasım sonunda yeniden başlamasının planlandığını söylemişti.

 

Binlerce kişi gösteri yaptı

G20 zirvesinin ilk gününde Roma’da toplanan binlerce gösteri,  iklim değişikliğine karşı harekete geçilmesi ve korona aşılarına adil erişim sağlanması talebiyle gösteri yaptı.

İklim aktivistleri, renkli pankartlar taşıyarak, davul çalarak ve dans ederek, gezegenin kurtarılması için çaba gösterilmesini istedi. İnsanlığı, neredeyse sosyal ve ekolojik bir felakete götüren yolda yılmadan ilerleyen G20’yi protesto ettiklerini belirten göstericiler, Tiber nehri kıyısında ‘Patentleri durdurun, aşılar küresel bir haktır’ yazılı pankart eşliğinde yürüdü. Göstericiler, en büyük ekonomileri yöneten liderlerin bir odada toplanıp dünyanın kaderi hakkında karar vermesine dayanan bir kalkınma modelinin kabullenmediklerini ve bunun alternatifsiz olmadığını haykırdı.

İtalyan güçleri, protestocuları, 20. yüzyılın faşist diktatörü Benito Mussolini tarafından inşa edilen bölgedeki zirve merkezinden uzak tutmaya çalıştı.

ROMA