Toplumda şiddet azaldı, devlet şiddeti arttı

• İran’da Jîna Amînî’nin katledilmesi sonrası başlayan halk direnişiyle birlikte toplumda kadına yönelik şiddet ve kadın cinayetlerinde düşüş gözlemlenirken, kadına yönelik devlet şiddeti ve katliamı arttı. 

İran’da kadına yönelik şiddet, kadın katliamları 2022 yılında da arttı. Ancak Eylül ayında Jîna Amînî’nin “Ahlak polisi” tarafından katledilmesi sonrası ülke genelinde yaygınlaşan protestolar ardından kadın katliamlarında bir azalma gözlemlendi. Toplum içerisinde kadına yönelik şiddet ve kadın katliamlarında yaşanan azalma karşısında devletin kadına yönelik şiddeti, kadın katliamları arttı. Yine devletin desteğini alan kesimlerde kadın intiharları, şüpheli kadın ölümlerinde de artış meydana geldi.

Mona’nın katiline 8 yıl 8 ay ceza

Ayrıca İran’da direniş sırasında katledilen kadınların davalarında da cezasızlık politikaları daha görünür oldu. 17 yaşındaki Mona Heydari’nin katledilmesi ile ilgili 18 Ocak 2023 tarihinde görülen davada mahkemede faile ‘ödül’ gibi ceza verildi. Mona Heydari’nin katili 8 yıl 8 ay hapis cezası aldı.

Kadınlar intihara sürükleniyor

İran’da cinsel saldırı, taciz gibi davalarda ise kadınlar genellikle davacı olamıyor. Davacı olduklarında ise başta yasalar olmak üzere toplumda hedef haline getirilerek intihara sürükleniyor. Cinsel saldırı ya da tacize maruz kalan kadınlar bunu beyan ettikten sonra ailenin erkek fertleri tarafından ‘kirli’ olarak yaftalanırken katledilmeleri de doğal görülüyor.

İnsa hakları örgütleri bile sorun yaşıyor

Ülkede kadın katliamları, intihara sürüklenme ya da şüpheli kadın ölümlerinin istatistiklerine erişilebilecek sağlıklı kaynaklar bulunmuyor. İnsan hakları örgütleri devlet eliyle gerçekleştirilen katliamları dahi belgelemek konusunda sorunlar yaşarken bunun toplumsal boyutunu kamuoyuna taşırmak daha da zorlaşıyor. Ayrıca ülkedeki internet kesintileri bilgi yayılımı ve paylaşımı konusunda ciddi engellere yol açıyor.

Kadınları katledilen yakınları

Ayın başında Mehrnoosh isimli bir kadın, Nader isimli tanıdığı erkek tarafından katledildi. 16 yaşındaki bir kız çocuğu ise babası ve amcası tarafından ‘‘dijital medya üzerinden bir erkekle görüşüyor’’ denilerek katledildi. Kirmanşan’ın Sarpol Zahab ilçesine bağlı Bazgar köyünde 30 yaşındaki Arzo Mehrabi şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. Kadının “psikolojik sorunları” nedeniyle “intihar” ettiği iddia edildi. Sine’deki bölge okullarında ortaokul üçüncü sınıfta öğrenci olan iki kız çocuğu Şalman Köprüsü’nde intihar girişiminde bulundu. Çocuklardan biri öldü. Merîwan’da Soghari Nouri isimli bir kadın eski eşi Abdullah Baghamd tarafından katledildi. Mahabad’da yaşayan Maryam Rahimsuri’nin de ölümü şüpheli bulundu. Başkent Tahran’ın Pakdasht ilçesinde adı öğrenilemeyen bir kadın evli olduğu erkek tarafından binanın penceresinden atılarak katledildi. Elborz’da ise bir kadının şiddet gördüğü eşini öz savunma kullanarak öldürürken ardından intihar ettiği belirtildi. Meşhed’de Meryem B. isimli hemşire evli olduğu erkeğin işkencesi sonucu yaşamını yitirdi.

NÛJINHA