İşgal diplomasisi

• 13 yıl sonra 10 bakan ve MİT müsteşarı ile Bağdat’a günü birlik ziyaret yapan Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan, Irak Başbakanı es-Sudani ile Stratejik Çerçeve Anlaşması olarak tanımlanan bir dizi anlaşmayı imzalıyor. Ankara-Bağdat arasında yapılan görüşmeleri için Irak Hükümet Sözcüsü Awadi;  “İlişkilerde önemli  başlangıç noktası” dedi.
• Hakan Fidan’ın aylardır üzerinde çalıştığı 22 anlaşmanın imzalanması beklenilen görüşmeler için Başbakan es-Sudani’nin Danışmanı Farhad Alaaldin, "Ana görüşmeler yatırım, ticaret olacak. Güvenlik boyutunun yanı sıra su kaynaklarının yönetimine de odaklanacak" dedi.

Türk Cumhurbaşkanı Recep T. Erdoğan 13 yılın ardınan Irak’a günü birlik ziyaret gerçekleştiriyor. Erdoğan’ın ziyareti aylardan beri eski MİT Başkanı olan şimdiki Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın hazırlığını yaptığı güvenlik adı altında Başûrê Kurdistan’ı fiili işgal için onay beklentisi içerisinde başladı.

Bağdat’ta gerçekleşen resmi temasların ilk görüşmesi Türk Cumhurbaşkanı Recep T. Erdoğan ile Irak’ın Kürt Cumhurbaşkanı Abdullatif Reşid ile gerçekleşti. Basına kapalı görüşmenin ardınan bir açıklama yapılmadı. Ardı sıra Erdoğa ve heyeti Irak Başbakanı es-Sudani ile görüşmeye geçti.

Ziyaretin içeriği hakkında görüşmeler öncesi açıklama yapan Irak Hükümet Sözcüsü Bassem El-Awadi, biri “Stratejik Çerçeve Anlaşması” olmak üzere iki temel konuda anlaşma imzalanacağını, bunların dışında 20 mutabakat metninin de onaylanacağını aktardı. Sabah yerel saat ile 09:15’de Bağdat’a giden Erdoğan Irak Cumhurbaşkanı Abdullatif Reşid ve Başbakan Muhammed Şia es-Sudani ile görüştü. Irak ve Türk devleti arasında başta enerji işbirliği, ticaret ve güvenlik konularını kapsayan 22 anlaşmanın imzalanması bekleniyor.

Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan Bağdat temasları ardınan Federe Kurdistan bölgesine geçerek akşam saatlerinde Bölge Başkanı sıfatı ile Neçirvan Barzani ve Başbakan Mesrur Barzani ile de görüşmeler gerçekleştirecek.

Görüşme öncesi basına konuşan Kurdistan Bölgesi Başkanı Başkan Neçirvan Barzani, “Başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın Bağdat ve Erbil'e yaptığı tarihi ziyaret, bölgede kritik bir döneme denk geliyor. Irak ve Kürdistan Bölgesi'nin Türkiye ile güçlü siyasi, ekonomik ve güvenlik bağlarının bir işareti. Başkan Erdoğan'ı Erbil'de karşılamayı; barış, istikrar ve ekonomik kalkınma gibi acil konuları tartışmayı sabırsızlıkla bekliyorum" dedi.

Hewlêr’deki görüşmelerinin güvenlik politikalarına odaklanan işgal girişimlerinin ekseninde gerçekleşmesi bekleniyor. Erdoğan’ın ziyareti öncesi Hewlêr kentinin caddeleri Türk bayrakları ile donatılırken tarihi Hewlêr kalesine de Türk bayrağı yansıtıldı. Sosyal medya üzerinden tepki toplayan uygulama için hükümet yetkililerinden her hangi bir açıklama yapılmadı.

 

 

Dışişlerinden, MİT’e hepsi

Günübirlik ziyaret kapsamında Erdoğan bugün Bağdat’a giden heyette Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç da bulunuyor.

Associated Press (AP) haber ajansı ziyaretin gündeminde, iki ülke arasında su tedariki, Başûrê Kurdistan’dan Türkiye'ye sevkiyatı bir yıldan uzun süredir durdurulan petrol ve doğalgaz ihracatının tekrar başlaması, Behdînan/Metîna/Gare’ye dönük askeri hareketlilik gibi konuların yer aldığını bildirdi. 

Heyetler arası görüşme hakkında AFP’ye açıklama yapan Sudani'nin dış ilişkiler danışmanı Farhad Alaaldin, "Ana görüşmeler yatırım, ticaret olacak. İki ülke arasındaki işbirliği görüşmelerinde güvenlik boyutunun yanı sıra su kaynaklarının yönetimine de odaklanacak" dedi.

Kurdistan devre dışı

Erdoğan ile Irak hükümeti arasında gerçekleşecek olan görüşmelerde iki önemli konu öne çıkıyor. Kurdistan İşçi Partisi’ne (PKK) karşı işbirliği arayışında olan Türk devleti Irak’tan asgari onay bekliyor. Diğer taraftan zayıflatılan Federe Kurdistan’ın tamamen etkisizleştirilmesi için hazırlanarak 27 Mayıs 2023 tarihinde duyurulan “Kalkınma Yolu Projesi”nin fiili olarak başlatılamsı stratejik hamlesi gündemde olacak. Bu proje ile 1200 kilometrelik demir yolu ve otoyol ile Türkiye’nin Mersin limanının, Irak’ın Basra Körfezi'ndeki Grand Faw Limanı'na bağlaması hedefleniyor. Basra’dan Mersin’e uzanan hat, Avrupa’yı Doğu Asya ve Hindistan’a bağlaması hasebiyle de Ankara ve Bağdat cephesinden jeostratejik öneme sahip görülüyor.

Irak’ın on ilinden geçecek olan kara ve demiryolu hattının Başûrê Kurdistan’a uğramamak için rotasının Dicle nehrinin batısına kaydırılması konusunu medya organlarına değerlendiren Irak Hükümet Sözcüsü Bassem El-Awadi, projenin Kurdistan Bölgesi’nden geçmeyeceğini belirterek “Bunun nedeni tamamen tekniki. Çünkü Kurdistan Bölgesi engebeli arazisi, dağlar ve vadiler arasındaki konumu nedeniyle proje gerçekleştirilemiyor" demişti.

 

 

Awadi: Başlangıç noktası

Irak hükümet sözcüsü Bassem El Awadi yaptığı açıklamada Erdoğan’ın ziyaretinin, “Irak-Türkiye ilişkilerinde önemli bir başlangıç noktası” olacağını ve diğer konuların yanısıra “güvenlik sorunlarına ortak yaklaşım” ve "su dosyasına ilişkin stratejik bir anlaşma" imzalanmasını içereceğini söyledi. Ancak Türk devletinin önceliğinin Kürtlerin statü kazanamaması olduğu bunun için kozlarını masaya sürdüğü biliniyor. Türk heyetinin Irak ziyareti öncesinde geçen ay gazetecilere konuşan Türk Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Ankara’nın Irak’ın kuzeyinde 30-40 kilometre derinliğinde bir alanı işgal etme niyetini “güvenlik koridoru” adıyla açıklamıştı. Türk devleti Kürt Özgürlük Hareketine karşı ortak mekanizma kurulmasını hedefliyor.

Su, koz olarak masada

Ziyarette, Irak'ın Dicle ve Fırat nehirlerinden sağlanan su kaynaklarının azalması ve ülkede yaşanan su sıkıntısının da masada olması bekleniyor. Türk devletinin 1980lerde Irak ile yapılan su anlaşmasına Fırat ve Dicle üzerinden verilecek su miktarı saniyede 500 metreküp olacağı karara bağlansa da buna uymadı. Bu çerçevede iki ülke arasında su alanında da bir işbirliği anlaşması imzalanması öngörülüyor. Irak Başbakanı Muhammed Sudani geçen hafta Washington'a yaptığı ziyarette gazetecilere, Irak ve Türkiye'nin "birbirleriyle gerçek çıkarları ve ortak projeleri olduğunu" söylemişti.

Petrol ve gaz hatları

Erdoğan ve Iraklı yetkililer arasındaki görüşmelerde enerji işbirliğinin yanı sıra Türkiye'ye bir boru hattı üzerinden petrol akışının yeniden başlatılması konusunun da ele alınması bekleniyor. Federe Kurdistan Yönetimi bölgesinden Türkiye'ye uzanan bir boru hattı, bir tahkim mahkemesinin Ankara'nın Irak merkezi hükümetini bypass eden petrol ihracatı için Irak'a 1,5 milyar dolar ödemesine hükmetmesinin ardından Mart 2023'ten bu yana kapalı. Görüşme öncesi her iki devletinin yetkilileri tarafınan yapılan yarı resmi açıklamalarda Kerkük-Yumurtalık hattının yeniden açılacağı söylenmişti.

Bağdat’tan sonra Federe Kurdistan’a geçmesi planlanan Erdoğan’ın Hewlêr’de de güvenlik, ekonomi ve ticaretin yanı sıra enerji işbirliğinin ele alınması bekleniyor.

Türkiye, Irak tarafına boru hattının çalıştırılmasına hazır olduğunu iletmiş ancak merkezi Bağdat yönetimi ile Federe Kurdistanl Yönetimi arasındaki sorunların devam etmesi nedeniyle bu konuda bir adım atılamamıştı. HABER MERKEZİ