Antigone, Nazım ve Cihan

• Nazım ve Cihan’ın doğdukları topraklara defnedilme hakları ellerinden alındı. Her iki hakikat yolcusunun naaşları Rojava’da defnedildi. Taybet Ana'nın naaşını yedi gün yerde tutan anlayış, bu iki özgür basın emekçisinin naaşlarının günlerce defnedilmesine izin vermedi.

NAZIM HİKMET ÇALIŞKAN

İnsanlık tarihinde temel olarak iki hukuk zemininden bahsederiz. Bunlar; Doğal (Tabii) hukuk ve Pozitif (Beşeri) hukuktur. Doğal hukuk, insanın doğuştan sahip olduğu (özgürlük, eşitlik, yaşam hakkı, ölenin defnedilme hakkı vb.) haklarının olduğunu, bu hakların yer ve zamana göre değişmez olduğunu belirten, tabiatın belirlediği hukuktur. Pozitif hukuk ise, bir eylemi zorunlu kılan veya belirleyen insan yapımı yasalardır ve devletlerin yetkili organlarınca çıkarılırlar. Pozitif hukuk kuralları zamana, yere ve toplumsal kastlara- sınıflara göre uygulamada değişiklik gösterir, gösterdiğini biliyoruz.

Tarih M.O. 440’ lı yıllar, yer Yunanistan. Shopokles’ in “Thebai üçlemesi” oyunlarının son oyunu olan Antigone oyunu edebiyat tarihi sahnesine çıkar. Günümüzde dünya edebiyatının ilk direniş örneği olarak kabul gören oyunu kısaca şöyle özetleyebiliriz; Polyneikes ve Eteokles iki kardeş (Antigone’nin kardeşleridirler ) babaları kral Oidipus’un tahtı bırakıp ülkeden ayrılmasından sonra sırayla tahta geçme konusunda anlaşmışlardır. Fakat sıra Polyneikes’e geldiğinde Eteokles tahtı devretmez ve Polyneikes’i ülkeden kovar. Bunun üzerine Polyneikes kısa sürede bir ordu toplayıp hakkı olanı almak için Eteokles ile savaşır ve ikisi de bu savaşta birbiriyle çarpışıp ölürler. Bu durum karşısında tahta geçen Kreon (Antigone’nin dayısı) bir emir verir muhafızlarına, emir şöyledir; Eteokles bir kahramana yakışır şekilde defnedilecektir, Polyneikes ise hain olarak lanse edilir ve cesedi ibret-i âlem olsun diye toprağın üstünde bırakılıp kuşlara, köpeklere yem olacaktır. Oyunun kahramanı Antigone, Kral Kreon’nun emrine karşı gelir ve gizlice kardeşi Polyneikes’in cesedinin üzerini kuru toprakla örter, yani onu defnetmiş olur. Bu durum açığa çıktığında Kreon emrine karşı gelen Antigone’nin bir mağarada ölüme terk edilmesini emreder. Haimon (Kral Kreon’un tek oğlu ve Antigone’nin nişanlısı) babasını bu karardan vazgeçirmeye çalışır fakat başarılı olamaz. Kreon krallığın Kahini ve Korosunun (Yunan tragedyalarında koro ve kain bir nevi halkın sağduyusunu temsil eder) telkinleri sonucu verdiği emrin yanlış olduğunu anlamışsa da artık geç kalmıştır. Antigone kapatıldığı mağarada kendini asar, bunu gören nişanlısı Haimon kılıcıyla yaşamına son verir, tüm bunları duyan Kreon’un eşi kraliçe Eurydike de intihar eder ve oyunun sonunda Kral Kreon trajik bir son yaşamaktan kurtulamaz.

Dramaturjik olarak oyuna yaklaşıldığında oyunu; Doğal hukuk ile Pozitif hukukun çatışması olarak okumak genel olarak kabul gören bir okumadır. Bu çatışmada Haimon, Koro, Kain, halkın çoğunluğu ve Antigone doğal hukuktan yana tavır alırlarken, Kreon pozitif hukuktan yana bir duruşu temsil eder.

Tarih 19 Aralık 2015, yer Cizre Silopi. Cizre bodrumlarında katledilen siviller arasında yer alan Hezni İnan’ın annesi Taibet İnan evinin önünde on kurşunla katledilir. Taibet anayı katledenler onun naaşını kaldırmak isteyenleri de hedef alırlar. Bu yüzden Taibet ananın cesedi yedi gün boyunca yerde kalır. Gün geçtikçe kopekler Taibet ananın ölü bedenine dadanmaya başlamıştır. Cenazenin defnedilmesi katliamcı zihniyet tarafından engelleniyordur. Kreonlaşan egemen zihniyetin karşısına Antigonist tavrı koyan gazeteci Nazım Daşdan olur. Taibet ananın günlerdir, ibreti alem olsun diye yerde bırakılan cesedini fotoğraflayıp dünyaya duyurur. Bu şekilde Taibet ananın cesedinin yerden kaldırılmasının önünü açar ve bir nevi ona gömülme hakkını teslim etmiş olur. Egemen zihniyet Nazım’ın bu karşı duruşunu not etmiş gibidir. Soruşturmalar, cezaevi vb. baskı aygıtları Nazım için devreye konulmuştur. Yıllarca bu baskılar karşısında Nazım özgür basın geleneğinden kopmayıp gazetecilik faaliyetlerini devam ettirir. Türkiye’de kalma koşulları bırakılmayan Nazım, Rojava’ya geçerek gazetecilik faaliyetlerine devam eder.

Nazım Daşdan ve ”Apê Musa’nın generallerinden“ olan Cihan Bilgin Rojava’da gelişen direnişin dünyaya duyurulmasında önemli haberlere imza atıyorlardır. Cihan Bilgin 21. yy. Antigone’lerindendir artık. Egemenlerin koyduğu sınırların ötesine geçip kadın devriminin gelişimini kadın cephesinden kayda geçiyordur. Cihan’ın gazeteciliği Kreon’ları çok öfkelendirmiştir. Giderek vahşileşen egemen ataerkil zihniyet, yaptığı katliamların karşısında kadın gözüyle kadraja basan ve tarihe not düşen bu modern zaman Antigone’sini de not etmekten geri durmayacaktır.

Tarih 20 Aralık 2024, yer Rojava’nın Tişrin barajı bölgesi. Bölgedeki gelişmeleri cephe hattından takip edip haberleştiren Nazım ve Cihan, Özgür Basın geleneğinin, hakikatin peşinden gitmedeki ısrarı ile cephe hattındaki haberlerini basın ajanslarına geçmeye devam ediyorlarken TSK’nın insansız hava araçlarıyla bombalanıp katledilirler. Katliamcı zihniyet bununla yetinmeyip her iki gazetecinin naaşlarını almak için günlerce Habur sınır kapısında bekleyen, iki gazetecinin ailelerinin de aralarında bulunduğu heyeti keyfi bir şekilde oyaladılar. Nazım ve Cihan’ın doğdukları topraklara defnedilme hakları ellerinden alındı. Her iki hakikat yolcusunun naaşları Rojava’da defnedildi. Taybet Ana'nın naaşını yedi gün yerde tutan anlayış, bu iki özgür basın emekçisinin naaşlarının günlerce defnedilmesine izin vermedi. Bu "hasta zihniyetin’’ bunu yaparken ne kadar zevk aldıklarını bilmiyoruz. Bildiğimiz tek şey, İbret-i alem olsun diye yapılan bu gayri ahlaki ve keyfi engellemenin korkuyu değil, iki gazetecinin yol arkadaşlarının kararlılığını büyüttüğüdür. Bunun en büyük kanıtı da Özgür Basın geleneğinin açtığı yolda, Apê Musa’ya selam duracak ‘’generallerin’’ çoğalıyor olmalarıdır.