Bir günde 29 idam

• İran’ın bir günde 29 kişiyi idam ettiğini duyuran IHR idamların Kerec kentinde iki ayrı cezaevinde uygulandığını bildirdi. 

İran devletinin Çarşamba günü toplu idam gerçekleştirdiğini duyuran, İran İnsan Hakları Örgütü (IHR) 26 kişinin Tahran yakınlarındaki Kerec'de bulunan Gezel Hezar cezaevinde, üç kişinin de aynı şehirdeki başka bir cezaevinde idam edildiğini açıkladı. İdam edilenlerin cinayet, uyuşturucu kaçakçılığı ve tecavüz suçlarından hüküm giydikleri belirtildi. İdam edilenelerin arasında iki de Afgan vatandaşı bulunuyor.

ABD merkezli bir insan hakları haber ajansı bir başka insan hakları örgütüne dayandırdığı haberinde, Kerec’de en az 20 kişinin idam edildiğini bildirdi. IHR'ye göre bu ölçekte bir toplu infaz İran'da son yıllarda görülmemiş bir durum. En son 2009 yılında son örneği yaşanmıştı. 

Sindirme yönetemi olarak idam  

Uluslararası Af Örgütü'ne göre İran, Çin hariç, en fazla idamların gerçekleştiği ülkelerin başında geliyor. İnsan hakları aktivistleri İran'ın, Jin Jiyan Azadî isyanından bu yana protesto hareketi karşısında ölüm cezasını bir sindirme aracı olarak kullandığı tepkisinde bulunuyor. Kürt genç kadın Jîna Emînî’nin Tahran’da ahlak polislerince katledilmesi ardından benzeri görülmemiş bir isyan hareketi başlamıştı. Protestolar sırasında devlet güçleri yüzlerce kişiyi katletmişti. 

IHR Direktörü Mahmud Amiri-Mohaddam, "Uluslararası toplumdan acil bir tepki gelmezse, önümüzdeki aylarda yüzlerce insan İslam Cumhuriyeti'nin ölüm makinesine kurban gidebilir" diye uyardı. 

Reşaî gizlice infaz edildi

Çarşamba günü birçok insan hakları grubu otuzlu yaşlarındaki Kürt tutsak Riza Resai'nin Kirmaşan cezaevinde 6 Ağustos Salı günü infaz edilmesini kınamıştı. Resai, protesto eylemleri sırasında bir Devrim Muhafızı’nın öldürülmesi olayına katıldığı gerekçesiyle aralık 2023’te idam cezasına çarptırılmıştı. Resai, ailesine ya da avukatına haber verilmeden gizlice infaz edildi. Uluslararası Af Örgütü'ne göre, ailesi daha sonra cenazeyi evinden uzak bir bölgeye gömmeye zorlandı.

Uluslararası Af Örgütü Orta Doğu ve Kuzey Afrika Direktör Yardımcısı Diana Eltahawy, bu infazın İslam Cumhuriyeti'nin "ölüm cezasını halk arasında korku yaymak için bir siyasi baskı aracı olarak kullanma" kararlılığını vurguladığını belirtti.

İşkence ile itiraf yöntemi

Af Örgütü ölüm cezasının "dayak, elektrik şoku ve cinsel şiddet de dahil olmak üzere işkence ve diğer kötü muameleler altında zorla elde edilen "itiraflara" dayanan açıkça adil olmayan bir yargılamanın ardından" verildiğini belirtti. 

IHR, Resai'nin kendisinin mahkemeye itirafının işkence altında alındığını söylediğini, yargıcın bunu görmezden gelmeye karar verdiğini ve adli tıp raporu da dahil olmak üzere kendisini aklayan iki uzman ifadesini dikkate almadığını bildirdi. Jin Jiyan Azadi isyanı ile bağlantılı olarak şimdiye kadar en az 10 kişi idam edildi. 

IHR'nin daha önce yaptığı bir sayıma göre İran 2024 yılında en az 313 kişiyi idam etti. TAHRAN