• Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ABD Başkanı Donald Trump'ın AB de dahil bütün ülkelere yönelik duyurduğu tarifelerin dünya ekonomisine büyük bir darbe olduğunu söyledi. 

ABD Başkanı Donald Trump, önceki gün Beyaz Saray'da düzenlenen etkinlikte, diğer ülkelere karşılıklı tarifelerin uygulanmasını öngören kararnameyi imzaladı. Bu vergiler, küresel ekonominin yapısını büyük ölçüde bozma ve daha geniş çaplı ticaret savaşlarını tetikleme tehdidinde bulunuyor. Trump, yaptığı açıklamada, ABD ile önemli ticaret fazlası veren düzinelerce ülkeye yüksek gümrük vergileri uygulayacağını ve ekonomik acil durum olarak adlandırdığı duruma yanıt olarak tüm ülkelerden yapılan ithalata yüzde 10'luk bir temel vergi uygulayacağını söyledi. Bu adım, küresel düzeni kırılma noktasına getirebilecek tarihi bir vergi artışı olarak görülüyor. Konut, otomobil ve giyim gibi orta sınıf temel ihtiyaçlarının daha pahalı hale gelmesi beklenirken, barış ve ekonomik istikrarı sağlamak için kurulan ittifakları sarsması öngörülüyor. 

ABD Başkanı Trump, "Ülkemiz ve vergi mükelleflerimiz 50 yılı aşkın süredir sömürülüyor ama artık buna izin verilmeyecek. Bu, bizim ekonomik bağımsızlık bildirgemizdir" diyeyerek, nihayetinde bunun yurt içinde daha fazla üretim, daha güçlü rekabet ve tüketiciler için daha düşük fiyatlar anlamına geleceğini savundu. Kronik ticaret açıklarını, ABD'nin güvenliğini tehdit eden bir ulusal acil durum olarak nitelendiren Trump'ın imzaladığı kararname kapsamında, ABD'nin birçok ticaret partnerine tarife getirilmesi öngörülüyor. 

Tarife oranları, yüzde 10 ila yüzde 50 arasında değişiyor. Bu kapsamda, ülkenin ithalat yaptığı başlıca ticaret partnerlerinden Avrupa Birliği'ne yüzde 20, Çin'e yüzde 34, Vietnam'a yüzde 46, Tayvan'a yüzde 32, Japonya'ya yüzde 24, Hindistan'a yüzde 26, Güney Kore'ye yüzde 25, Tayland'a yüzde 36, İsviçre'ye yüzde 31, Endonezya'ya yüzde 32, Malezya'ya yüzde 24, Kamboçya'ya yüzde 49, Güney Afrika'ya yüzde 30, Bangladeş'e yüzde 37 ve İsrail'e yüzde 17 tarife getirilmesi planlanıyor. Türkiye, Birleşik Krallık, Brezilya, Avustralya, Birleşik Arap Emirlikleri, Yeni Zelanda, Mısır ve Suudi Arabistan'ın aralarında olduğu bazı ülkeler için yüzde 10 gümrük vergisi uygulanması öngörülüyor.

Açık tehdidi hafifleyene kadar

Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, tüm ülkelere getirilen yüzde 10 oranındaki temel gümrük vergisinin 5 Nisan'da yürürlüğe gireceği bildirilerek, ülkelere özel olarak belirlenen daha yüksek oranlı tarifelerin ise 9 Nisan'da yürürlüğe gireceği kaydedildi. Açıklamada, bu tarifelerin ticaret açığından kaynaklanan tehdidin ortadan kalktığı veya hafiflediği belirlenene kadar yürürlükte kalacağı vurgulandı. Geçen yıl ABD'nin mal ticaret açığının 1,2 trilyon doları aştığına işaret edilen açıklamada, 2001'de yüzde 28,4 olan ABD'nin küresel üretimdeki payının 2023'te yüzde 17,4'e düştüğünün bilgisi paylaşıldı.

Sonuçları korkunç olacak

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen,  ABD'nin karşılıklı tarifeleri duyurmasının ardından, AB-Orta Asya Zirvesi için bulunduğu Semerkant'ta açıklama yaptı. Tarifelerin dünya ekonomisine büyük bir darbe olduğunu belirten von der Leyen, bundan derin üzüntü duyduğunu vurguladı. Von der Leyen, karşılıklı tarifelerin muazzam sonuçlar doğuracağına işaret ederek, "Küresel ekonomi büyük zarar görecek, belirsizlik artacak ve korumacılık daha fazla yükselecek. Bunun sonuçları dünya çapında milyonlarca insan için korkunç olacak" dedi.

Tarifelerin etkilerinin hemen hissedileceğine ve dünya çapındaki tüketicilere zarar vereceğine dikkat çeken von der Leyen, "Milyonlarca vatandaş daha yüksek market faturalarıyla karşı karşıya kalacak. İlaçlar ve ulaşım daha pahalı olacak. Enflasyon artacak" diye konuştu. Von der Leyen, belirsizliğin artacağını, tedarik zincirlerinin bozulacağını ve külfetli bürokrasi ortaya çıkacağını ifade ederek, ABD ile iş yapmanın maliyetinin büyük ölçüde artacağını anlattı.

Müzakere etmeye hazır

Küresel ticaret sisteminde bir düzen kalmadığına işaret eden von der Leyen, ABD'nin ticaret ortaklarını karmaşa ve kaos içine soktuğunu belirtti. Von der Leyen, küresel ticaret sisteminde ciddi eksiklikler olduğu ve bazılarının bundan haksız menfaat elde ettiği konusunda ABD Başkanı Trump'a katıldığını dile getirdi. Küresel ticaret sistemini ekonominin gerçeklerine uygun hale getirmek için yapılacak her türlü çabayı desteklemeye hazır olduğunu vurgulayan von der Leyen, tarifelere başvurmanın sorunu çözmeyeceğini söyledi. Von der Leyen, transatlantik ticarette engelleri kaldırmak için ABD ile müzakere etmeye her zaman hazır olduklarını anımsatarak, "Aynı zamanda, karşılık vermeye de hazırız. Çelik üzerindeki tarifelere yanıt olarak ilk karşı önlem paketini zaten tamamlıyoruz. Şimdi, müzakereler başarısız olursa çıkarlarımızı ve işletmelerimizi korumak için daha fazla karşı önlem almaya hazırlanıyoruz" ifadelerini kullandı.

Von der Leyen, Avrupa'nın çıkarlarını ve değerlerini savunacaklarını belirterek, "Avrupa, bu fırtınayı atlatmak için ihtiyaç duyduğu her şeye sahip" diye konuştu.

 

 

* * *

Borsalar geriledi

ABD'nin, küresel ticaret ortaklarına yönelik kapsamlı gümrük vergilerini açıklamasının ardından küresel hisse senetleri sert bir düşüş yaşadı ve ABD doları 6 ayın en düşük seviyesine geriledi.

Avrupa piyasaları, Asya'daki sert satış dalgasının ardından Perşembe günü düşüşle açıldı ve Wall Street açılışında ABD vadeli işlemleri de benzer düşüşlere işaret etti. Londra'da FTSE 100 endeksi yüzde 1,3, Almanya'nın Dax endeksi yüzde 1,6 ve Fransa'nın CAC endeksi yüzde 1,8 düştü.

Gece boyunca, Trump'ın  kararının ardından Japonya'nın Nikkei ve Topix endeksleri sırasıyla yüzde 3,3 ve yüzde 3,5 düştü. Hong Kong'un Hang Seng endeksi yüzde 1,9 düşerken, yüzde 50'lik gümrük vergileriyle vurulan Vietnam borsası yüzde 6,7 düştü. ABD vadeli işlemlerinde de düşüş görüldü; Dow vadeli işlemlerinde yüzde 2,1'lik kayıp yaşandı ve S&P 500 vadeli işlemlerinde yaklaşık yüzde 3'lük düşüş yaşandı.

Teknoloji odaklı Nasdaq'ın vadeli işlemleri, üç ana pazarın en çok etkileneni oldu; yüzde 3,5 düştü. Apple gibi bileşenler yüzde 7 düştü. Nike benzer bir şekilde yüzde 7,3 düşüş yaşarken, yapay zeka çip üreticisi Nvidia yüzde 5,6 düştü ve Tesla yüzde 8'den fazla düştü.

Dolar, aralarında sterlinin de bulunduğu yabancı para birimleri karşısında yüzde 1,1 değer kaybetti; sterlin ise 1 sentten fazla veya yüzde 0,9 artışla 1,31 doların hemen üzerinde işlem gördü.

Petrol fiyatları da geriledi; Brent ham petrolünün varili yüzde 3,3 düşüşle 72,50 dolara geriledi. 

Yatırımcıların altın gibi varlıklara yönelmesiyle fiyatlar bir gecede 3 bin 167,50 dolara çıkarak yeni bir rekora imza attı.