Kürt kadınları yoksulluk içinde

• Wan’da belediyelerden başlayarak tüm meclis üyelerine cinsiyet eşitliği eğitimi vereceklerini ve 12 kadın gazeteci için çalıştay düzenleyeceklerini söyleyen Star Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Zeynep Demir, “Kadınların toplumsal yaşama dahil edildiği mekanizmalarının yeniden örülmesi gerekiyor” dedi.
• Zeynep Demir, yılın başından bu yana şüpheli kadın ölümlerinde ciddi bir artış olduğunu belirtti ve ekledi: “Kürt kadın yoksulluğunu izliyoruz ve yoksulluk giderek artıyor. Anadil hakkı gasp edilen kadınlar, kültürel ve sosyal alandan uzaklaştırılarak hafızasızlaştırılıyor.”

HAVAR DERYA/WAN

Wan’da 2020 yılında kadına yönelik şiddet ve kadın katliamlarına karşı kurulan Star Kadın Derneği, kadınların sosyal, ekonomik ve kültürel alanda güçlenmesine dönük projeler üretiyor. Mülteci kadınlarla dayanışma, örgütlenme özgürlüğünü destekleme ve öz savunma atölyeleri de düzenleyen dernek, kadınları her türlü şiddete karşı koruyor. Star Kadın Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) Üyesi Avukat Zeynep Demir’le kadınların yaşadıkları zorlukları ve Star Kadın Derneği’nin çalışmalarını konuştuk.

Star Kadın Derneği’nin Wan’da kadına yönelik şiddetle mücadelede rolü nedir? Bu alanda ne gibi çalışmalar yürütüyorsunuz?

Derneğimizin önceliği, toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dayalı tüm şiddet eylemleriyle mücadele etmek, duyarlılık oluşturmak ve farkındalık yaratacak faaliyetler gerçekleştirmektir. Kadına karşı her türlü ayrımcılığın ortadan kaldırılmasına katkıda bulunmak ve kadınları güçlendirmek için çalışmalar yapıyoruz. Kadına yönelik şiddeti uluslararası standartlara uygun çerçevede izleyerek kayıt altına alıyoruz. Örgütlenme özgürlüğünü desteklemek, şiddeti görünür kılmak, otoriterleri harekete geçirmek için projeler üretiyoruz. Tüm bunların yanında kadına yönelik şiddetle mücadele mekanizmalarını izleyerek Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Yok Edilmesine Karşı Sözleşmesi (CEDAW) gölge raporlarına katkı sunuyoruz. AB programı desteğiyle 2023’te Wan Star Kadın Derneği’ne başvuran kadınların tanıklıkları ile Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İzleme Raporu’nu hazırladık. Rapor son iki yılda bize başvuran kadınların tanıklıklarına dayanıyor. Raporumuz 3 dilde yayınlanarak ulusal ve uluslararası alanlarda paylaşıldı.

 

 

Wan’ın kültürel ve toplumsal dinamikleri göz önünde bulundurulduğunda kadınların karşılaştığı zorluklar nelerdir?

Burada kültürel ve sosyal faaliyetlere ulaşamayan birçok kadın var. Biliyorsunuz kent on yıldır kayyumla yönetildi. Kayyumun kadınlara yönelik herhangi bir faaliyeti olmadığı gibi var olan kadın kurumlarını kapatarak kadınları istihdam alanından uzaklaştırdı ve yalnızlaştırdı. Yerel yönetimlerden uzaklaştırılarak istikrarlı bağ kurmaları engellendi. Demokratik belediye anlayışını kayyum politikaları sebebiyle henüz deneyimlememiş olan 15-25 yaş aralığındaki genç kadınlar yerel mekanizmalara ulaşamadı.

Aynı zamanda Wan, Türkiye sıralamasında en yoksul kentlerin içerisinde. Yoksullukla birlikte hafızasızlaştırmanın, göçün ve kimlik sorunlarının yoğun yaşandığı bir kent. Bu sorunların burada yaşayan halkları kırılganlaştırdığını ve yaşanan olaylara karşı daha savunmasız kıldığını söyleyebiliriz. Kent içerisinde çok fazla kırılgan grubun olması ve kendi içlerinde ortaklıklarının olmaması kadınları yalnızlaştırıyor ve sorunlarının derinleşmesine sebep oluyor. Erken yaşta evlilikler, intiharlar ve cinayetler kentin en temel sorunları. Kayyum rejiminin son bulmasıyla kadınların toplumsal yaşama dahil edildiği, anadillerinde sosyal ve kültürel faaliyetlere katılımlarının sağlandığı yaşam mekanizmalarının yeniden örülmesi gerekiyor. Toplumsal alandan uzaklaştırılarak hafızasızlaştırılan kadınlar, kendini var edebilecekleri alanlarda bir araya gelerek sosyolojik bağlarını güçlendirecek.

Kadınların güçlenmesine ilişkin projeleriniz var mı?

Yakın zamanda yerel seçim süreci geçirdik. Kadın temsiliyet oranlarını da baz alarak bir proje hazırladık. 2019 yılı yerel seçimlerinde Wan'da 14 ilçede toplam 185 meclis üyesi içerisinde 72 kadın meclis üyesi yer alıyordu. Kadın meclis üyeleriyle yapılan ön görüşme sonrasında açığa çıktı ki kadınlara imar, yapı gibi komisyonlarda değil, park, bahçe komisyonlarında yer verilmiş. Görüşmeler sonucunda belediyelerdeki iş bölümünde görev dağılımının toplum tarafından yüklenen cinsiyet rollerine göre yapıldığını gördük. Kadın meclis üyelerinin yaşadıkları toplumsal cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmak için tüm meclis üyelerine toplumsal cinsiyet eğitimi verilmesini planladık. Bu çalışmayla, kentlerin ve meclisteki kadınların toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı hale gelmesi için protokoller imzalanmasını amaçlıyoruz. Bunun yanı sıra Wan’da yaşayan ve Kürtçe konuşan gazeteci/yazarların, kadın haberciliği noktasında farkındalığının arttırılmasını hedefleyen projemizi sürdürüyoruz. Proje kapsamında Kürtçe yayın üreten toplam 12 gazeteci ve yazar için kadın haberciliği üzerine kavramlar çalıştayı düzenleyeceğiz. Kürtçe haber ve yazın dünyasında kadına yönelik cinsel ve toplumsal şiddeti aktarırken kullanılacak kavramlar üzerine kılavuz hazırlamayı hedefliyoruz.

Kentte kadınların eğitim ve istihdam alanında karşılaştığı engeller neler? Bunları aşmak için neler yapılabilir?

Her zaman ifade ettiğimiz gibi kayyumların atandıktan sonra ilk icraatı kadın kazanımlarına saldırmak oldu. Kadınları sadece şiddetten koruyan değil aynı zamanda onları toplumsal yaşam mekanizmalarına dahil eden kadın yaşam merkezleri ve toplumsal cinsiyet eşitliğini hedef alınarak kadınlara yönelik proje üreten ve politika belirleyen Kadın Politikaları Daire Başkanlığı kapatıldı. Kadınlar toplumsal yaşamın dışında tutuldu. Şiddete maruz bırakılan kadınlar yalnızlaştırılarak ikinci bir mağduriyete mahkum edildi. Kadın, istihdam alanlarının ve faaliyetlerin dışında bırakılarak kadın düşmanlığını doğuran politikalar oluşturuldu.

Wan’da en önemli sorunların başında kadın yoksulluğu ve anadil hakkının gaspı geliyor. Kadınların kamu kurumlarında kendilerini anadillerinde ifade edememeleri, hastanelerde sağlık hakkına erişimini, adliyelerde adil yargılanma hakkını ve Fatma Altınmakas dosyasında gördüğümüz gibi yaşam hakkını engellemektedir. Kürt kadınlarının her gün daha da yoksullaştırıldığını bize gelen başvurulardan biliyoruz. Yoksulluk bir insan hakkı ihlalidir. Kürt kadın yoksulluğunu izliyoruz. Raporlaştırarak gerekli ulusal ve uluslararası mekanizmalara ulaştıracağız. Raporumuzu her yıl düzenlenen Uluslararası Kadın Hakları Oturumları’na da sunacağız.

Wan merkez ve ilçelerine ilişkin kadına yönelik şiddete ilişkin elinizde ne gibi veriler var?

2024 yılının başından bu yana şüpheli kadın ölümlerinde çok ciddi bir artış var. Özellikle Mart-Nisan ayında birçok şüpheli ölüm kaydettik. Wan’ın Artemêtan (Edremit) ilçesine bağlı Yeni Toki’de 16 Nisan’da Şükran Badakul isimli genç kadın şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. 17 Nisan’da Tûşba’ya bağlı Bağdaşan köyünde yaşayan 19 yaşındaki Büşra Damarseçkin isimli genç kadının intihar ettiği iddia edildi. Yine, Mahmudiye (Saray) ilçesine bağlı Gözeldere mezrasında 19 Mart günü Elif İzbekler adlı 15 yaşındaki çocuk ateşli silahla şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. Star Kadın Derneği olarak şiddete maruz bırakılan her kadının yanında olacağımızı ve bu mücadeleyi her alanda sürdüreceğimizi buradan yeniden ifade etmek istiyoruz.