Kongra Star Koordinasyon Üyesi ve Kongra Star eski sözcüsü Remziye Mihemed ile Yekîtiya Star’in kuruluşundan günümüze dek çalışmalarını ve Rojava Devrimi'nin 12. yılında kadınların mücadelesini konuştuk.

• Şu bir gerçek ki yaşadığımız coğrafyada kadınlar her türlü baskı ve zulme tabi bırakılmıştı. Bu anlamda Yekîtiya Star örgütlenmesi bu gidişata dur demek için kuruldu. Amaç bölgedeki bütün kadınları bir çatı altında toplamaktı. Bundan dolayı ilk kongremizin sloganı da “Hiçbir kadın örgütlenmenin dışında kalmasın” olarak belirlemiştik.
• 4. Kongreyi 2011 yılında Efrîn’e bağlı Çomahav köyünde 100’ün üzerinde delegenin katılımıyla gerçekleştirdik. Kongrede Önder Apo’nun Demokratik Uygarlık projesi esas alınarak tartışmalar yürütüldü. Önder Apo’nun bölge halkları için önerdiği projenin Ortadoğu’daki bütün sorunların çözümünde rol model alacağı sonucuna vardık.
• Şüphesiz bir devrim gerçekleştirilecekse bunun bedelini de ödenmesi gerekiyor. Bu anlamda sembolleşen çok sayıda şehit üyemiz var. Devrim öncesinde Halep’te büyük fedakarlıklar göstererek gerek feodal aile yapısına ve gerekse düşmana karşı mücadele veren Gulê Selmo’yu anmadan geçemeyeceğim. Devrimin ilk kadın şehit üyemizdir.

ERKAN GÜLBAHÇE

Tunus’ta 2010'un sonlarında başlayarak Ortadoğu’nun her yerine yayılan ve adına “Arap Baharı” denen halk isyanları, 15 Mart 2011’de Suriye’ye sıçradı. Nisan 2011’de Suriye’nin her tarafına yayılan ve bugün hala süren iç savaşın en önemli kazanımı, bu yıllarda temelleri atılan Rojava Devrimi oldu. Özellikle Kobanê’nin özgürleştirilmesinde etkin rol oynayan Kürt kadınları, Rojava Devrimi'nin en etkin gücü olarak anılmaya başlandı. Adeta Rojava Devrimi kadın devrimi ile özdeşleştirildi. Rojava Devrimi'nden önce Kurdistan Özgürlük Mücadelesi'nin öncülüğünde kadınlar dört parça Kurdistan’da farklı isimlerle örgütlendi. Rojava Kurdistan'ın da BAAS rejiminin baskılarından dolayı illegal örgütlenmeye giden Kürt kadınları, 2005’te 'Yekîtiya Star' ismi altında örgütlenerek ilk kongresini gerçekleştirdi. 2011 Rojava Devrimi’ne kadar illegal faaliyetler yürüten Yekîtiya Star kadın örgütü, Rojava Devrimi'nin gerçekleşmesiyle birlikte Kuzey ve Doğu Suriye’nin tamamında örgütlendi. Günümüzde ise Kuzey ve Doğu Suriye’de yaşayan bütün halkların kadın kurumlarını, Suriye genelinde faaliyet yürüten kadın kurumlarını, Lübnan ve Avrupa’da diaspora meclislerini de içine alarak Kongra Star ismini aldı. Kongra Star Koordinasyon Üyesi ve Kongra Star eski sözcüsü Remziye Mihemed ile Yekîtiya Star’in kuruluşundan günümüze dek çalışmalarını ve Rojava Devrimi'nin 12. yılında Kuzey ve Doğu Suriye’de kadınların mücadelesini konuştuk.

 

 

İlk örgütlenmeniz 2005 yılında Yekîtiya Star çatısı altında gerçekleşti. Böylesi bir örgütlenme kararı neden alındı? O dönemin koşulları göz önünde bulundurulduğunda kadınları bir araya getiren etkenler nelerdi?

Devrimden önce Suriye genelinde bizim dışımızda pek bir kadın örgütlenmesi yoktu. Sadece rejime bağlı Itihad Nisai (Kadınlar Birliği) örgütlenmesi vardı. Bu da sadece kadınlardan oluşmuyordu. Karar alıcı merci, BAAS rejiminin kendisiydi. Rejim karar alıyor Kadınlar Birliği de uyguluyordu. Çok dar bir çerçevede kadınları ilgilendiren kararlar alınıyordu. Dikiş-Nakış dışında çok fazla bir çalışmaları yoktu. Bütün eğitimler BAAS rejiminin propagandası esas alınarak Arapça gerçekleşiyordu. Kürtler, Ermeniler, Süryaniler, Keldaniler, Türkmenler ve diğer halklara bağlı kadınlar bu çalışmalara kendi özgünlüğüyle katılamıyordu. Bu örgütleme içerisinde kültürlerini öğrenme ve geliştirme fırsatını asla bulamıyorlardı. Bunun dışında çalışma yürüten toplumsal kesimler devlet tarafından baskı altına alınıyor, çalışmaları yasaklanıyordu. Bölgede yaşayan toplumların büyük bir bölümünde kadınların günlük yaşama katılmaları ve örgütlenmeye gitmeleri büyük bir ayıp olarak görülüyordu. Rejim bunu kullanarak kadınların herhangi bir örgütlenmeye girmemesi için ailelere baskı uyguluyordu. Kürt kadınları doğan çocuklarına Kürtçe isim veremiyordu. Eğer bağlı olduğu nüfus dairesinde tanıdığı ya da çok iyi bir Kürt yurtsever varsa Kürtçe isim yazdırabiliyordu. Bunun dışında kimlikte çocuklarına vermek istedikleri Kürtçe isimlerin yerine Arapça isimler yazılıyordu.

Rêber Apo öncülüğünde Kürt Özgürlük Hareketi, Ortadoğu’da özellikle Suriye özgülünde 20 yıl mücadele eden kadınların farklı yollarla örgütlenmesini sağlamıştı. Bu örgütlenmeler gizli olsa da toplantılarını düzenli gerçekleştirerek tüm kadınları içine alan bir örgütlenme yapısıydı. Rojava ve Suriye coğrafyasında, Cîzre’den Kobanî’ye, Efrîn’den Şam’a ve Halep’e kadar tüm şehirlerde gizli örgütlenmelerini gerçekleştirmişti. 2003 yılında Irak’ta yaşanan gelişmeler Ortadoğu’da yeni gelişmelerin yaşanacağının haberi niteliğindeydi. Ortadoğu’da yaşanan gelişmeler yeni bir örgütlenme ihtiyacını ortaya çıkardı. Bu anlamda Yekîtiya Star, Rojava kadınlarını bir çatı altında toplamak için 2005 yılında kuruldu. Başta sadece Rojava’da yaşayan Kürt kadınların örgütlenmesi olarak gelişse de zamanla Rojava ve tüm Suriye’de yaşayan halkları içine alacak şekilde örgütlendi.

Şu bir gerçek ki yaşadığımız coğrafyada kadınlar her türlü baskı ve zulme tabi bırakılmıştı. Bu anlamda Yekîtiya Star örgütlenmesi bu gidişata dur demek için kuruldu. Amaç bölgedeki bütün kadınları bir çatı altında toplamaktı. Bundan dolayı ilk kongremizin sloganı da “Hiçbir kadın örgütlenmenin dışında kalmasın” olarak belirlemiştik. Yekîtiya Star, bölgedeki kadınları örgütlemek ve sorunlarını belirleyerek çözüme ulaştırmak esasları üzerine kurulan bir örgütlenmedir.

Yekîtiya Star’ın kurucuları kimlerdi, ilk toplantılar nerede yapıldı, ne gibi zorluklarla karşılaştınız?

Zorluklarla dolu bir süreç olduğunu söyleyebilirim. Suriye rejiminin kadınlar üzerinde çok ciddi bir baskısı vardı. İlk kongremizi rejimin baskıcı ve yasaklayıcı tutumları nedeniyle ülke dışında gerçekleştirmek zorunda kaldık. Rojava’da gerçekleştirme imkanımız yoktu. İlk kongremiz Rojava coğrafyasında her şehirde temsilcilerin olduğu küçük bir grupla gerçekleştirildi.

 

 

Rojava Devrimi’nden önce gerçekleştirdiğiniz kongrelerden bahseder misiniz?

İkinci kongremizi 2007 yılında Rojava’da Qamışlo’ya bağlı Inîz köyünde şehit ailesi Farsi Enez’in evinde gerçekleştirdik. Kongreye 65-70 arası kadın delege hazır bulundu. Kongreye Suriye ve Rojava genelinde bütün şehirlerin delegeleri katıldı. Büyük bir gizlilik içerisinde gerçekleştirilen kongreye delegeler büyük zorluklarla geldiler. Kongre yeri deşifre olmaması için sadece 4-5 arkadaş çalışmaları yürüttü. Bu arkadaşlar kongre evinin hazırlanmasını tek başına gerçekleştirdiler. Sadece bir arabayla delegeleri kongrenin gerçekleşeceği köye getirdiler. Kongrenin yerini bu arkadaşların dışında kimse bilmiyordu. Kongre boyunca bu arkadaşlar köyün etrafında güvenlik önlemlerini aldılar. Kongre çok büyük bir gizlilik esas alınarak gerçekleştirildi. Kongre iki gün sürdü. Bu kongrede kadınların yaşadığı sorunlar ve bu sorunları giderme noktasında önemli kararlar alındı. Kongre sonucunda bulundukları bölgelere dönen bazı arkadaşlar rejim tarafında tutuklandı. Ancak kongreyle ilgili kimsenin konuşmaması üzerine rejim istediğini elde edemedi.

Üçüncü kongremiz de 2009 yılında Halep’e bağlı Kefir Sixîr köyünde gerçekleştirildi. Üçüncü kongrede de gizlilik esas alındı. Bu kongrelerde kadınların ısrarı ve mücadeleye olan bağlılıkları başarının gelmesini sağladı. Bu kongre sonucunda da ikinci kongrede olduğu gibi bazı arkadaşlarımız rejim tarafında soruşturmaya alındı. Ancak rejimin baskısı ve yasaklamalarına rağmen arkadaşlar büyük bir özveri, bağlılık ve fedakarlıkla çalışmalarını sürdürdü. Yekîtiya Star örgütlenmesi geliştikten sonra Kürt kadınları arasında bilinçlenme gelişti. Kadınlarımız Yekîtiya Star etrafında örgütlendiklerinde ailevi ve toplumsal sorunlarının da çözüldüğünü gördüler. Ondan dolayı Yekîtiya Star, Kürt kadınları arasında kısa bir zamanda kabul gördü.

 

Efrîn’de 2011’de 4. kongrenizde devrimle birlikte siz de demokratik özyönetim ve demokratik ulus paradigması çerçevesinde radikal kararlar alarak meclis, komün, komite şeklinde oluşumlara gittiniz. Hem sizin hem de Rojava’da kadın örgütlenmesi açısından tarihi sayılan Efrîn kongresinin önemini anlatır mısınız?

İkinci, üçüncü ve dördüncü kongrelere katıldım. Bütün zorluklara ve baskılara rağmen iki yılda bir gerçekleştirilmesi gereken kongreler gerçekleştirdik. 4. Kongreyi 2011 yılında Efrîn’e bağlı Çomahav köyünde 100’ün üzerinde delegenin katılımıyla gerçekleştirdik. Rojava’da devrimin başlama süreciydi. Bundan dolayı köyler, ilçeler ve şehirler savunma birliklerini oluşturmuşlardı. Kongre sürecinde bu savunma birlikleri kongrenin güvenliğini sağladı. Kongrenin gerçekleştiği dönemde rejime bağlı güçler kongrenin gerçekleştiği köyün etrafında konumlanarak kongreyi boşa çıkarmaya çalıştı. Gerek halkın tutumu ve gerekse savunma güçlerinin kararlılığı sayesinde rejim güçleri kongreye müdahale edemedi. İki gün süren kongrede çok önemli tartışmalar yapıldı ve kararlar alındı. Kongrede Önder Apo’nun Demokratik Uygarlık projesi esas alınarak tartışmalar yürütüldü. Önder Apo’nun bölge halkları için önerdiği projenin Ortadoğu’daki bütün sorunların çözümünde rol model alacağı sonucuna vardık. Önder Apo’nun projesinin halkların kendi yönetimini ele alarak güç olabilecekleri tartışmaları yürütüldü. Bölgedeki halkların birlikte yaşaması için demokratik uygarlık projesinin olmazsa olmaz olduğu sonucuna vardık.

Yürütülen tartışmalar sonucunda komiteler oluşturuldu. En önemlisi yaşamın olduğu köylerde, mahallelerde, şehirlerde savunma komitelerinin oluşturularak özsavunma hamlesi başlatma kararı alındı. Yakın süreçte Tunus’la başlayan devrim çalışmaları rejimleri değiştirerek başarıya gitme esas alındı. Oysa biz halkın örgütlendirilerek ve bilinçlendirerek kendi devrimlerini gerçekleştirme yoluna gidilmesi gerektiği kararına vardık. Bu anlamda komiteler oluşturarak halkın örgütlenmesi özsavunma eğitimleri çalışmalarına başladık. Bir sistem oluşturularak halkın kendi kendini yönetmesi kararı alındı. Kongreden sonra kadınlar kendi kendini örgütlemeye ve komisyonlar kurmaya başladı. Özellikle sağlık, ekonomi, öz savunma, meclislerde kadın komisyonları, kominler oluşturuldu. Devrimin başlangıç sürecinde gerçekleşen kongre kadın çalışmaları alanında günümüze kadar devam eden devrimin çalışmalarının temelini oluşturdu.

 

 

Daha sonra isminizi Kongra Star olarak değiştirdiniz. İsim değişikliğine neden gidildi? Şu anda kaç üyeniz var, hangi kantonda ne gibi çalışmalar yürütüyorsunuz?

Biz birkaç kadının bir araya gelerek sadece kuruma bağlı kadın üyelerin çalışmalar yürüttüğü bir kurum değiliz. Toplumun içinde her türlü kadın çalışmasını esas alarak faaliyet yürütüyoruz. Bu anlamda toplumun her alanında kadın arkadaşlar faaliyet yürütüyor. Yekîtiya Star toplum içinde mahalle, köy ve şehirlerde örgütlenmeyi esas aldı. Tek bir kadını örgütlenmenin dışında bırakmadan, çalışmalarıyla kadınlar üzerindeki baskıyı ortadan kaldırma mücadelesini verdi. Ne yazık ki 50 yılı aşmış Kürt partilerin içerisinde kadınlar atıl bırakılmıştı. Örgütlenmenin içerisine katılmamıştı. PYD’nin çalışmalara başlamasıyla kadın, örgütlenmenin içine alındı. Eşbaşkanlık sistemi uygulandı. Kadın bir güç haline geldi. Rojava Devrimi'nde kadın rolü ortaya çıkmasıyla kadının gücü keşfedildi. Bunu gören diğer Kürt partileri ve diğer halklar kadınların gücünün farkına vararak kadınları örgütlenmenin içerisine almaya ve çalışmalarının bir parçası haline getirmeye başladı. Bununla birlikte bölgede yaşayan bütün halklar, kurumlar, partiler Yekîtiya Star bünyesinde çalışmalarını sürdürmeye başladı. Komitelerimiz gelişerek bir kurum haline dönüştü. Mahalleden köylere, ilçelerden illere ve bütün kantonlarda örgütlerimiz gelişti. Farklı halkların kurumları Yekîtiya Star’a katılım sağlayınca örgüt olarak hepsini kapsamaktan yetersiz kaldık. Bundan dolayı altıncı kongremizde Yekîtiya Star örgütlenmesini farklı bir boyuta taşıyarak herkesi kucaklayan, herkesi içine alan Kongra Star ismi ile yeni bir örgütlenme modeline geçtik. Amacımız bir çatı örgütü oluşturarak, çatı örgütün altında bütün halkların kurumları, farklı alanlarda çalışma yürüten kurumlar kendi özgünlüklerini bozmadan ortak çalışma yürütme olanaklarını sağlamak. Gelinen aşamada her kadın, her kurum kendi kimliği ve özgünlükleriyle Kongra Star bünyesinde yer alıyor. Kongra Star bünyesinde bütün kanton kadın meclisleri var. Efrîn ve Halep’te Şehba’ya yerleşen halkımızı temsilen Efrîn-Şehba Meclisi, Şam’da kadın komitesi, Lübnan’da Rojavalı kadınları temsilen küçük bir meclisimiz var. Güney Kurdistan’ın Süleymaniye kentinde temsilciliğimiz var. Avrupa’da Kongra Star meclisi çalışmalarını yürütüyor. Bu anlamda ülke dışında yaşayan kadınlarımızın sorunlarını çözmek için bünyemizdeki kurumlarımız çalışma yürütüyor. Kongra Star bünyesinde, Eğitim ve Akademik Çalışmalar Komitesi, Diplomasi Komitesi, Sağlık Komitesi, Savunma Komitesi, Hîlala Zêrîn adında Kültür Komitesi, Ekoloji Komitesi, Ekonomi Komitesi, Basın Komitesi yer alıyor. Kurumlarda faaliyet yürüten binlerce üyemiz var. Bunun dışında yaşamın her alanında bizimle çalışan çok sayıda kadın arkadaşımız var.

 

* * *

İlk şehit Gulê Selmo

Devrim sürecinden bugüne kaç üyeniz şehit düştü? Bu kadınlar kimlerdi?

Şüphesiz bir devrim gerçekleştirilecekse bunun bedelini de ödenmesi gerekiyor. Bu anlamda sembolleşen çok sayıda şehit üyemiz var. Devrim öncesinde Halep’te büyük fedakarlıklar göstererek gerek feodal aile yapısına ve gerekse düşmana karşı mücadele veren Gulê Selmo’yu anmadan geçemeyeceğim. Devrimin ilk kadın şehit üyemizdir. Zehra Berkel, Yadê Emîne, Hebûn Xelîl, Hevrîn Xelef, Yadê Eqîd, Yusra Derviş, Liman Şiveş, Firat Tuma, Zelal Zaxros, Hediye Diya Hogir, Fatma Hecî, Mizgîn Husên, Fîdan Rifat, Sevsen Cemîl, Leyla Efrîn ve daha ismini sayamadığım binlerce arkadaşımız devrim sürecinde YPJ saflarını veya düşmanın saldırılarında şehit düştüler.

Düşmanlarımız örgütlü kadın gücünden çok korkuyorlar. Bundan dolayı öncü kadınlar sürekli hedef alınıyor. Bu amaçla sürekli üyelerimiz hedef alınıyor. Üyelerimiz üzerinde çok büyük bir tehdit oluşturulmuş durumda. Bazı üyelerimiz hakkında rejim tarafından gözaltına alındıktan sonra haber alamadık.

* Yarın: Kadın devriminin öncülüğünü yaptık