Ez gulê nadim malê dinê…

• Mihemed Şêxo, Kürt müziğinde şehirli geleneğin öncüsü olarak kabul edilir. Cegerxwîn nasıl ki Kürt şiirini sofilikten kurtardıysa, Mihemed Şêxo da Kürt müziğini aşiret övgüsünden çıkartıp ulusa mal eder.

Kürt müziğinin unutulmaz ismi Mihemed Şêxo'nun aramızdan ayrılışının yıldönümü. Ardında Kürt halkının sevinçlerini, üzüntülerini, özgürlük umutlarını dile getirdiği sanatsal bir miras bıraktı.

Mihemed Şêxo şarkılarındaki ‘gül' imgesinde Kürdistan’ı, 'Bülbül' olarak da kendisini nakşetti. Cegerxwîn'in 'Ay lê gulê' şiirini bu duygularla besteler. Ve "Ez gulê nadim malê dinê/ Li ser gulê têm kuştinê” derken de tavrını ortaya koydu. 

Sanatında özgürlüğü esas aldığı kadar özgünlüğü de esas aldı. Yenilikçiydi. 

Daha öğrencilik yıllarında bağlama çalmayı öğrenen Mihemed Şêxo, 1969 yılında sanatsal çalışmalarını genişletmek için Lübnan'a gitmeye karar verir. Beyrut'ta iki sene müzik dersi görür. Sonra Irak'a geçen sanatçı, Bağdat'ta yayın yapan Bağdat Radyosu'nun Kürtçe bölümünde şarkılarını 'Bısk'ı ile sunar.

İlk albüm: Ay Gewrê

1972 yılında Rojava Kürdistan'ına dönen Şêxo, burada 'Ay Gewrê' isimli ilk albümünü çıkarır. Baas rejimin baskıları dayanılmaz olunca Güney Kürdistan'a geçmek zorunda kalır. 

O dönemde hemen hemen her Kürt yurtseverinin bir yüzünün dönük olduğu Peşmerge'ye katılır. Burada da sanatını icra eder. Fakat peşmergenin çekilmesinden sonra, Şêxo da peşmergelerle birlikte Doğu Kürdistan'a çekilir. Orada da baskı ve sansür peşini bırakmaz. Bir parçasında "Ey felek/ ji bo çi bextê me hoye/ Em bê dost û bê kesin" ifadesini kullandığı için soruşturma açılır.

Tahran radyosunda eserlerinde, 'Kürdistan' geçen yerlerin 'Gülistan' olarak değiştirilmesi şartıyla yayınlanması teklif edilir fakat o bunu kabul etmez. İran İslam rejimine muhalefetten idamla yargılanır. Bunun üzerine 11 yıllık sürgünün ardından  Qamişlo'ya döner.

Şehirli geleneğin öncüsü

Mihemed Şêxo, Kürt müziğinde şehirli geleneğin öncüsü olarak kabul edilir. Kendisinden önceki geleneksel damarla kendisinden sonraki günümüz müzisyenleri arasında önemli bir halka olmuştur. Cegerxwîn nasıl ki Kürt şiirini sofilikten kurtardıysa, Mihemed Şêxo da Kürt müziğini aşiret övgüsünden çıkartıp halka mal etmiştir.

Mihemed Şêxo sıradan bir sanatçı değildi. O, gelecek nesilleri etkileyen bir sanat okuluydu. Öğrencilerinden Hesekêli sanatçı Ebdulrehman Elo, “Onun okulunda büyüdüm ve 1970 yılında ud çalmayı öğrendim. Halkının kalbinde ve hafızasında unutulmaz bir sevgi bıraktı. Sadece sanatı nedeniyle değil, hayatını halkının davasına adaması ve çiçekler, dağlar, savaşçılar ve özgürlük için seslendirdiği şarkıları da bu sevginin göstergesiydi"  diyerek sanatçının, arkasında bıraktığı mirasına dikkat çekiyor.

Unutulmaz şarkılar bırakan Mihemed Şêxo, sanki Mart Ayı’nda yaşama veda edeceğini biliyormuşçasına, bir şarkısında halkına ve sevdiklerine olan sevgisini ve bağlılığını şöyle dile getiriyor:

 “Gava ez mirim

Gelî zindiya

Min neveşêrin wekû hemiya 

Gorêt min çêkin

Bin sîha çiya

Kêliyêt min çêkin  

Ji dû kezîya 

Hemî Adara  

Hûn min şiyar kin 

Da bikime şînî 

Bo me hemîya”

14 albüm 4 sürgün

51 yıllık kısa ömrüne toplam 14 albüm ve 4 sürgün sığdıran Mihemed Şêxo, 9 Mart 1989’da Qamişlo’da yaşama gözlerini yumdu. Cenazesinde onbinlerce insan toplanmış, halk ülkesi için büyük mücadele veren ozanını sahip çıkmıştı. 

Şêxo’nun sesi bugün Qamişlo’dan Urmiye’ye kadar tüm Kürdistan’ın kentlerinde yankılanıyor. QAMİSLO