Ruşan’ın müzikal yolculuğu
Kültür/Sanat Haberleri —
Ruşan Filiztek
-
Paris Sorbonne Üniversitesi'nde Keldani ve Süryanilerin müzikal hayatları üzerine tez çalışması yapan Ruşan Filiztek yeni albümü ‘Exils’ (Sürgünler) Eylül ayında dinleyici ile buluşuyor. Keldani, Yunan ve dengbêjleri bir araya getirerek çok kültürlü müzik yapan Filiztek, “Yunanca, Ermenice bilmiyorum ama onların müziğini yorumlayabiliyorum. Geçmiş yüzyılların ozanlarının ruhunu yeniden keşfetmek gibi” diyor.
ERCAN JAN AKTAŞ
Müzisyen Ruşan Filiztek’in Mezopotamya ve Anadolu’da başlayan, Fransa’da dünya ile buluşan müzik yolculuğu yeni başarıları ile devam ediyor. Babası Lice, annesi Tatvanlı, kendisi Adana- Seyhan doğumlu. Dokuz yaşında iken ailesi ile Adana’dan İstanbul’a göçtüklerinden çocukluğu ve müzik ile iç içe hayatı burada yol almaya başlar. Saz çalmaya babası ile başlayan Filiztek, müzik yolculuğuna 6 yaşında cemevlerinde bağlama dersleri ile başlar. Diyarbakır, Bitlis, Adana üçgeninde başlayan hayat İstanbul ile daha da biçok dilli ve çok kültürlü bir hat üzerinden devam eder.
Anadolu’nun aşıkları ve Mezopotamya’nın dengbêjlerinden melodiler harmanlayarak spiritüel müzik eğitimi ile öğrenim hayatına başlar. Sonrasında Sakarya Üniversitesi Konservatuarı ve Marmara Üniversitesi'nde devam ettikten sonra Paris Sorbonne Üniversitesi'nde etnomüzikoloji alanında yüksek lisans yapmak üzere 2015 tarihinde Fransa’ya taşınır. Fransa’nın başkenti Paris’in Ermenilerin, Türklerin ve Kürtlerin uyum içinde yaşadığı Porte Saint-Denis bölgesine yerleştikten sonra hayatı tanışacağı Jordi Savall, Tony Gatlif, Boby Mcferrin ile daha da evrensel bir hal almaya başlar. Barok ve Rönesans müziği şefi Jordi Savall, Tony Galif ve Boby Mcferrin ile aynı sahneyi paylaşır.
Paris Sorbonne Üniversitesi'nde Keldani ve Süryanilerin müzikal hayatları üzerine tez çalışması yapan Filiztek farklı dil ve kültürlerden sanatçılar ile çalışmaya devam eder. Bu süreçlerde Yunan müziği ile tanıştığını ifade eden Filiztek, Keldani, Yunan ve Kürt dengbêjlerini bir araya getirerek başlattığı çok kültürlü/müzikli buluşmalarına yenilerini katarak devam ediyor.
İlk albüm: Sans souci
Ruşan Filiztek, 2021’de çıkan ilk solo albümü Sans souci için, “Nereden geldiğimi ve nereye gittiğimi göstermek istedim. Zorluk çok büyüktü. Bilmediğim diller de dahil olmak üzere birçok dilde şarkı söylemeye cesaret etmek ve geçmiş yüzyılların ozanlarının ruhunu yeniden keşfetmek. Yunanca bilmiyorum, Ermenice bilmiyorum ama onların müziğini yorumlayabiliyorum" diyor. (https://rusanfiliztek.bandcamp.com/album/sans-souci)
Müziğin geçmişten beri çok dilli, farklı kültürler ile iç içe olduğunu ifade eden Filiztek, “Bu albümde Anadolu'nun en eski enstrümanı olan saz ile çalmayı seçtim -iki bin yıldır orada çalınıyor. Osmanlı İmparatorluğu yıkılmadan önce Anadolu'ya gittiğinizde herkes saz çalardı. Ve bütün ozanlar birkaç dilde şarkı söylerdi” hatırlatmasında bulunuyor.
Yunan udu kullandığı Yunan ve Ermeni dillerinde oryantal modlar üzerine iki geleneksel parça ve üç telli sazda eşlik ettiği bir Gallo-Bretonne şarkısı olan Sans souci dışında, 7 telli saz bu güzel albüm boyunca kullanılıyor ve Küçük Asya'nın tüm kültürlerinin gerçekliğini yansıtan merkezi bir rol oynuyor.
Fransa’da sol geleneğin uzun yıllardır temsilciliğini yapan Le Monde gazetesi Filiztek’in bu müzik yolculuğu için “Politik bir rol oynuyor” ifadesini kullanmıştı. Filiztek ise, "Ben politika yapmıyorum, politikacı değilim. Ama işim gereği politika yapmış gibi oluyorum. Kürtlerin Ortadoğu’da çok zorlu bir süreçten geçmesi, Kürt müziğini mümkün olabildiğince, Kürt kültürünü, Kürt toplumunu günümüzün olması gerektiği yerde, çağdaş bir şekilde temsil etmeye çalışıyorum" ifadesinde bulunuyor.
Fransa’da her yıl “Diasporadaki sanatçılara” verilmek üzere verilen “Prix Des Musiques D’ici” (Diaspora Müzik Ödülü) 2019’da M’Toro Chamou ve Perrine Fifadji ile birlikte almaya hak kazanan Kürt müzisyen Ruşan Filiztek müzik yolculuğuna yeni başarılar katarak devam ediyor.
İkinci albüm: Exils
Filiztek, 27 Eylül 2024 tarihinde Accords Croisés etiketiyle çıkacak ‘Exils’/‘Sürgünler’ albümü ile Fransa basınında tekrar yer almaya başladı. "Exils benim ikinci albümüm oluyor, bir proje ile başlayan süreç üçüncü albüm ile iki yıl sonra devam edecektir" diyor Filiztek.
24 Temmuz’da radiofrance ‘Musiques du monde’ programında ‘Exils’/‘Sürgünler’ albümünde bir parça paylaşan Filiztek, "Flamenko gitaristi François Aria, perküsyoncu Juan Manuel Cortes, Kelt flütçü Sylvain Barou, Ermeni duduk sanatçısı Artyom Minasyan, kemancı Marie-Suzanne de Loye, Yunan şarkıcı Dafné Kritharas, flamenko şarkıcısı Cécile Evrot ve caz basçıları Leila Soldevila ve Emrah Kaptan. Bunlar sadece birlikte çalıştığım müzisyenler değil. Onlarla birlikte yaşıyorum" diyor. (https://www.youtube.com/watch?v=eBIBybKGKCM)
France Info ve France Musique'te köşe yazarlığı yapan ve popüler müzik üzerine çok sayıda kitabın yazarı olan gazeteci Bertrand Dicale şöyle yazıyor: “Ruşan Filiztek ancak bu paylaşma ve keşfetme, seyahat etme ve verme hareketi içinde yaşayabilir. Halklara çektirilen zorluklardan ve anılara yüklenen kinlerden arındırılmış bir gelecek ve hatta daha iyi bir geçmiş vaadi gibi. Ve bu kurtarılmış geçmişten cömert, özgür ve ışıltılı bir şimdiki zaman yaratıyor.”
Müzisyen Ruşan Filiztek, farklı halklardan dil ve kültür ortaklığı kurarak dünya müziklerini bir yandan buluştururken, öte yandan kendi besteleri ile de kendi patikasını kurmaya devam ediyor.
Radiofrance arşivinde Ruşan Filiztek
