• Asgari ücret, Ekim’de 11 bin 402 lirayken açlık sınırı 13 bin 684 TL'ye, yoksulluk sınırı 44 bin 573 liraya ulaştı. Ocak-Ekim 2023 döneminde açılık sınırı, 4 bin 820 lira arttı. Temmuz’da yüzde 34 zam yapılmasına karşın asgari ücretlinin kaybı 53 doları buldu.

Yılbaşında 18.70 lira olan dolar, geçen hafta 28.75 lira seviyelerine kadar yükselerek rekor tazeledi. Türk Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in ekonomide rasyonel politikalara dönüleceğini açıklamasından bu yana TL'de yaşanan büyük değer kaybı, dar gelirlilerin alım gücünün her geçen gün biraz daha azalmasına neden oldu. Yurttaşların alım gücündeki azalmanın en önemli göstergelerinden biri de asgari ücretin dolar karşında yaşadığı erozyon oldu.

Asgari ücret, Ocak’ta 8 bin 506 lira olarak belirlendiğinde dolar 18.70 liraydı ve asgari ücretle 454.8 dolar alınabiliyordu. 30 Haziran'da dolar 26 liraya yükseldiğinde asgari ücret de 327 dolara kadar gerilemişti. Temmuz’da yüzde 34 zam yapılarak asgari ücret 11 bin 402 liraya yükseltildi. 1 Temmuz'da dolar 26 liraya ulaştı ve yeni asgari ücret hazirandaki kaybı telafi etse de ancak 438.5 dolara kadar çıkabilmiş ve yıl başındaki karşılığına ulaşamamıştı. Kasım’a ulaşıldığında TL'deki artan kayıpla birlikte asgari ücretliler de dolar karşısında önemli bir kayıp yaşadı. 11 bin 402 liralık asgari ücret ile bugünlerde 28 bin 38 lira seviyelerindeki kurla sadece 401.8 dolar alınabiliyor. TL, dolar karşısında yıl başından beri yüzde 34 değer kaybederken Ocak’ta 454.8 dolar (8.506 lira) olan asgari ücret, 401.8 dolara (11.402 lira) gerileyerek çalışanların yılbaşından bu yana dolar bazında kaybı 53 dolara ulaştı.

Tüketici enflasyonu, 4 Haziran’da yıllık bazda 39.59 düzeyinde seyrediyordu. TÜİK, Ekim’de yıllık tüketici enflasyonunu yüzde 61.36 olarak açıkladı. Türk-İş'in açlık ve yoksulluk araştırmasına göre; Ocak’ta asgari ücret 8 bin 506 lira olduğunda açlık sınırı 8 bin 864 lira, yoksulluk sınırı ise 28 bin 875 liraydı. Ekim’de ise asgari ücret 11 bin 402 lira iken açlık sınırı 13 bin 684 TL'ye yoksulluk sınırı 44.573 liraya ulaştı. Ocak-Ekim 2023 döneminde açılık sınırı 4 bin 820 lira arttı. ANKARA

 

*****

Kişi başı gelirde 78’inciliğe geriledi

Türkiye, kişi başına düşen gelirde gerilemeye devam ediyor. 1990’da kişi başına düşen gelirde 49’uncu olan Türkiye, 2022’de 78’inciliğe kadar gerileyerek 2001’deki seviyesine geri döndü.

IMF'nin verilerine göre; refah ve gelişmişlik farkını ölçmek için kullanılan göstergelerden biri olan kişi başına düşen gelirde Türkiye, 2022'de dünya sıralamasında 78. sırada yer aldı. Türkiye, 1980’de 2 bin 133 dolarlık kişi başına düşen gelirle bu 55’inci olmuştu. Türkiye, 1990'da 3 bin 738 dolarlık kişi başına düşen gelirle 49'unculuğa çıkmış, milenyuma da 67. sırada girmişti. 

AKP döneminde ise kişi başına düşen gelirin 12 bin doları aşarak en yüksek seviyeyi gördüğü 2013’te bile Türkiye 66. sıradaydı.  Başkanlık sistemine geçildiği 2018’den beri Türkiye'nin dünyadaki sıralaması hızla geriledi. 2013'ten 2021'e kadar Türkiye'de dolar bazında kişi başına düşen geliri gerileyerek 10 bin doların altına indi. Türkiye; 2020'de dünyada 75'inci, 2021'de 77'nci, 2022'de ise 78'inci sırada kendine yer buldu.

IMF'nin tahminlerine göre; Türkiye, bu yılı 13 bin 383 dolarlık kişi başına düşen gelir ile 69. sırada tamamlayacak.

Ekonomist Mahfi Eğilmez’e göre; Türkiye'de orta sınıfın çöküşü 2021’de başladı, ancak gelir dağılımındaki ‘asıl' bozulmalar 2022 ve 2023'te gerçekleşti. 2013'den 2021'e geçişe bakıldığında toplam ortalama kişi başına geliri 12 bin 495 dolardan 9 bin 528 dolara düşmüş görünüyor. En yüksek gelir gruplarında da düşüş olmakla birlikte en düşük üç gelir grubundaki düşüşler, orta gelir grubunu iyice aşağıya itmiş görünüyor.

 

*****

Yardım alan emekli sayısı Kasım’da yüzde 100’ü aştı

Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin (ABB) emekliler için başlattığı destek kampanyasının başladığı Eylül’de 7 bin 500 TL ve altında maaş alan toplam 6 bin 100 emekli, belediye yardımından yararlandı. Bu sayı Kasım başında ise yüzde 100'den fazla artarak 15 bin 329'a yükseldi.

ABB'nin ekonomik sıkıntı çeken, maaşı düşük emekliler için Eylül’de başlattığı kampanyası bin liralık destekten oluşuyor. Maaşı açlık sınırının neredeyse yarısı kadar olan emekli, bin lira alabilmek için belediyeye başvuruyor. Yardımdan faydalanmak isteyen emeklilerin sayısı ise her geçen ay artıyor. Ekim’de mali destekten faydalanan emeklilerin sayısı bir önceki aya göre 4 bin 497 artarak 10 bin 597 kişiye çıktı. Kasım başında yardım alan emekli sayısı ise Ekim’e göre 4 bin 732 artışla 15 bin 329'a çıktı.

 

*****

Euro, TL karşısında yeni zirve yaptı

Dolar/TL günlük sınırlı yükseliş eğilimine devam ederken Euro/TL ise dün sabah saatlerinde 30.71 ile zirve tazeledi.

Piyasalarda dün Hazine ihalesi, öncü ticaret verileri ile ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in ziyareti takip ediliyordu.

Dolar/TL'de geçen hafta illikit piyasada görülen 28.75 seviyesi kalıcı olmadı. Dün sabah kur güne 28.43 seviyesinde başladı. TL, dolar karşısında yıl başından beri yüzde 34.2 değer kaybetti. Kur üzerinde kamu kontrolünün gevşediği Haziran’dan bugüne TL'deki değer kaybı ise yüzde 27.1 seviyesinde gerçekleşti. Euro/TL ise sabah saatlerinde 30.71 ile zirve tazelerken saat 09.50'de tekrar sınırlı düşüşle 30.54 bandında işlem görüyordu.

 

*****

10 aylık dış açık 94 milyar dolar

Türkiye’nin dış ticaret açığı Ekim’de 6,7 milyar dolar; 10 aylık ise 94 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Türk Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Ekim ayı dış ticaret verilerini açıkladı. Buna göre; Türkiye'nin ihracatı yıllık yüzde 7,4 artışla 22 milyar 900 milyon dolara yükseldi. 10 aylık ihracat rakamı 210 milyar 100 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ekim itibarıyla 12 aylık ihracat yüzde 0,7 artışla 254,8 milyar dolar oldu. Türkiye'nin ithalatı Ekim ayında yüzde 1,3 artışla 29,6 milyar dolar oldu. Ocak-ekim döneminde ithalat yüzde 1,2 artışla 304 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı ise Ekim’de yüzde 14,9 gerileyerek 6,7 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2023'te Ocak-Ekim döneminde 10 aylık açık yüzde 3,2 artışla 93,9 milyar dolara çıktı.

 

******

Bağlar’ın önerisine Genel-İş’ten itiraz

Bağlar Belediyesi çalışanları, Genel-İş ve belediye arasında yürütülen ek protokolün sonuçsuz kaldığını belirterek, “Belediyenin önerisinin, kısa bir süre sonra açıklanacak yeni asgari ücretin de altında kalacağı aşikardır” dedi. 

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bağlı Genel-İş Amed 2 No'lu Şubesi, Bağlar Belediyesi'yle yürütülen ek protokol çalışmalarının sonuçsuz kalması üzerine belediye önünde açıklama yaptı. “Sefalet ücretine hayır” pankartının açıldığı açıklamaya çok sayıda sendikalı katıldı. Açıklama sırasında sık “Protokol hakkımız söke söke alırız”, “Direne direne kazanacağız” ve “İnadına sendika inadına DİSK” sloganları atıldı. Açıklamayı Genel İş Amed 2 No’lu Şube Eşbaşkanı Behçet Barut okudu. Barut, “Dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 13 bin 684 TL, yoksulluk sınırı 44 bin 573 TL olarak ibretlik rakamlara ulaşmıştır. Bağlar Belediyesi çalışanları ise Ekim itibarıyla artan vergi diliminden kaynaklı 12 bin TL alacak” dedi.

İşçilerin enflasyon, zam, yoksulluğun pençesinde yaşam savaşı verdiğini belirten Barut, “Deprem nedeniyle kentimizde yıkımlar sebebiyle konut krizi had safhada ve şu anda kiralar 10 bin TL’den başlıyor. Devam eden kriz karşısında belediye yetkilileri ile ücrette iyileştirme yapılması noktasında görüşmeler yapıyoruz. Hükümet yetmese de bazı iyileştirmeler yaptı. Peki, bizim aylardır görüşmelerimizden ne sonuç çıktı. Maalesef bir arpa boyu mesafe kat edilemedi” diye konuştu.

Sefalet ücretini ret

Görüşmeler sonucunda verilen kararları kabul etmediklerini söyleyen Barut, “Öneri olarak sunulan yemek bedelinin 55 TL’den 96 TL’ye, yol ücretinin de 13 TL’den 28 TL’ye çıkarılması teklifini kabul etmiyoruz. Yaz kış, 50 derece sıcakta, dondurucu soğukta durmadan çalışıyoruz, emeğimizin hakkını istiyoruz. Sefalet ücretine mahkum bırakılmayı kabul etmiyoruz. Belediyenin önerisinin, kısa bir süre sonra açıklanacak yeni asgari ücretin de altında kalacağı aşikârdır” dedi.

Rüşvet meselesini ima

Bağlar Belediyesi’ne yapılan rüşvet operasyonunu hatırlatan Barut, sözlerini şöyle tamamladı: “Hem ödenek hem de öz gelirleri bakımından çok büyük kaynakları olan belediyemizin suistimal edildiğine dair basına yansıyan haberler var. Belediye kaynakları bu şekilde suistimal edilemez, edilmemeli. Buradan yetkililere çağrımızı bir kez daha yineliyoruz; emekçi arkadaşlarımız ve iradelerini yok sayanlara karşı mücadelemiz devam edecek.”