• Bulvar Büfesi... Burada dünyada eşi benzeri olmayan bir gazetenin hikayesi yatar. Yazıyor yazıyor, gerçekleri yazıyor... Sadece gerçeği değil bir halkın uyanışını da yazıyor... Gerçekleri yazmak yetmez, bir de o gerçeği dağıtmak gerek. Tıpkı gerçeği yazmanın bedeli olduğu gibi gerçeği dağıtmanın da bir bedeli vardır...
• Haşim Yaşa, Yalçın Yaşa (13) bu büfede gazete dağıttığı için katledilir, Yahya Yaşa (15) ve Eşref Yaşa ise ağır yaralanır. Büfe bombalanır, Eşref Yaşa ağır yaralanır; yerini Haşim Yaşa alır. Haşim Yaşa silahlı saldırı ile katledilir; yerini Yalçın Yaşa (13) ve Yahya Yaşa (15) alır. Onlar da vurulur; Yalçın yaşamını yitirir, Yahya ağır yaralı kurtulur.
• Dünya tarihinde böyle bir gazete yok dedik. Evet öyle. Bulvar Büfesi... Bu hikayenin çok az kısmını anlatabildik. Filmlere, romanlara, şiirlere, şarkılara konu olacak bir hikaye. Bugün bizim bilincimizi uyandıran pek çok şeyde bu hikayenin ayak izleri vardır. İşte bugünlere varmamız biraz da "Yaşa"lar sayesinde. Çok "Yaşa" onlara...    

GÜLCAN DERELİ

Bulvar Büfesi... Burada dünyada eşi benzeri olmayan bir gazetenin hikayesi yatar. Yazıyor yazıyor, gerçekleri yazıyor... Sadece gerçeği değil bir halkın uyanışını da yazıyor... Gerçekleri yazmak yetmez, bir de o gerçeği dağıtmak gerek. Yani gerçeğin taşıyıcılara ihtiyacı vardır. Tıpkı gerçeği yazmanın bedeli olduğu gibi gerçeği taşımanın da bir bedeli vardır... İşte Bulvar Büfesi'nin hikayesi burada başlar. Bu küçük büfenin etrafında yaşananlar, Özgür Basın Geleneği'nin başlangıç noktalarını, Apê Musa'nın küçük ve büyük generallerinin göze aldıkları şeyleri, bir hayatı uğruna verilecek en kıymetli şeyleri anlatır. 76 muhabir, yazar, dağıtımcı ve çalışanı katledilir. Dünyada örneği yok derken bir gerçeği anlatıyoruz. Sadece gerçeği bulup ortaya çıkaranlar değil, onu dağıtanlar da hedeftir. Dünyada 76 çalışanı katledilen, merkezi ve büroları bombalanan bir başka gazete yoktur. İşte Yaşa ailesine ait bu küçük Bulvar Büfesi, içinde Özgür Basın tarihini taşır.

Kuşaktan kuşağa

Haşim Yaşa, Yalçın Yaşa (13) bu büfede gazete dağıttığı için katledilir, Yahya Yaşa (15) ve Eşref Yaşa ise ağır yaralanır. Bunlar tek seferde olmaz, zaman içinde olur. Büfe önce bombalanır, Eşref Yaşa ağır yaralanır; yerini Haşim Yaşa alır. Haşim Yaşa silahlı saldırı sonucu katledilir; yerini Yalçın Yaşa (13) ve Yahya Yaşa (15) alır. Onlar da Tahir Elçi'nin vurulduğu Dört Ayaklı Minarelli'nin yanında vurulur; 13 yaşındaki Yalçın Yaşa yaşamını yitirir, 15 yaşındaki Yahya ise kafasına isabet eden kurşunla ağır yaralı olarak kurtulur. 14 Haziran 1993 tarihi Haşim Yaşa'nın katledildiği tarih. Bu vesileyle Yaşa ailesi ile konuştuk.

 

 

Aksiyon filmi...

Amed'de bulunan Bulvar Büfe, Özgür Gündem ve geleneğindeki gazeteleri sattığı için devletin markajındadır. Bu gelenekteki gazetelerin fısıltılarla alınıp koltuk altlarına saklandığı, dağıtımcıların tıpkı cezaevlerinde siyasi tutsakların zekice yöntemlerle kazdıkları tüneller gibi gazeteyi zekice saklamanın yollarını bulduğu zamanlardı. Yaşa ailesi, Bulvar Büfe'de devletin tüm tehditlerine rağmen gazeteyi satmaya devam eder. OHAL koşullarında gazete çoğunlukla yasaklanır, ulaşımı zordur. Burada bir aksiyon filmi gibi gazeteyi halka ulaştırmanın koşuşturması başlar. Önce gerçeğe ulaşılır, haberci yazar, gazete basar, dağıtımcı dağıtır. Ama bu öyle kolay olmaz. Önce gerçeği yazan vurulur, sonra da gerçeği dağıtan...

 

 

Bavo kuştîn

Haşim Yaşa’nın yeğeni Eşref Yaşa'nın işlettiği büfe 15 Ocak 1993 günü iki tetikçi tarafından önce silahlı saldırıya uğrar, ardından kundaklanır. Eşref Yaşa ağır yaralanır. Bunun üzerine mesleği fırıncı olan yedi çocuk babası Haşim Yaşa, Bulvar Büfesi'ne el atar ve gazete dağıtımını üstlenir. Sürekli tehdit edilmektedir ancak Haşim Yaşa tehditlere aldırmaz. Büfeyi her gün açar, gazeteyi okurlarına ulaştırır. Haşim Yaşa 14 Haziran 1993 günü saat 07:30 sıralarında saldırıya uğrar. Yanında bir de 7 yaşında olan çocuğu Aziz vardır. Haşim Yaşa'nın oğlu Mustafa'dan ilk duyduğu anları dinliyorum: "Kapı çaldı, kapıyı açtık ama karanlık gibiydi, abim ağlıyordu, annem kapıyı açmıştı, ben arkasındaydım Bavo kuştîn dedi."

Gözümden gitmeyen kare...

Babasını kaybettiğinde daha 4 yaşında olan Mustafa, anımsadıklarını aktarıyor: "Ben o dönem 4 yaşındaydım, hatırladığım ve annemin aktardığı kadarıyla biliyorum. Artık ezberlemişim tabi. Babam fırın sahibi aslında, fırını da işletiyor ama gazete dağıtımı için o ara fırını bırakıyor, büfeyle ilgileniyor. 7-8 aylık bir süreçti, o sırada babam çok tehdit alıyor. Aklımda bir şey kalmış, babam dolmuşa biniyor, biri de gelip yanına oturuyor 'bu işi bırak, çocuklar var' şeklinde tehditlerde bulunmuş. İki üç sefer kapımızı çalmışlardı. Çalıp gidiyorlardı, korkutmak amaçlı, yine tehdit ediyorlar. Gazeteye dağıtırken bir derginin arasında veriyor, insanlar farklı şekilde kamufle ederek gazetesini alıyor. Öyle vazgeçmiyor babam. 14 Haziran 1993 yılında sabah evden abimle çıkarken az ileride biri arkadan yaklaşıyor ve boğazını falan tutup ensesine kurşun sıkıyor. Morga gidildiğinde ilginç bir şekilde sedyede uzanıyordu, üzerinde beyaz bir örtü vardı, yüzünü hatırlıyorum biz etrafında durmuştuk. Ben ayak ucundaydım. Ayak baş parmağını hatırlıyorum, yüzü açıktı. En son bunlar hafızamda kaldı. Uyuyor gibi geliyordu. Gözümde hep bu fotoğraf karesi var. Annem morgu baya inletiyor. Tepkisi devletin şiddetine tabi, sağlıkçılara değil."

Annem morgda slogan atıyordu

Haşim Yaşa'nın kızı araya giriyor ve o da o anı şöyle anlatıyor: "Biz morga gidene kadar morgun ne olduğunu bilmiyorduk yaşadığını sanıyorduk. Morg ve hastane aynı şey sanıyorduk. Sedyenin üstünde hasta gibiydi, yatıyor gibiydi, ölü gibi değildi. Annem dedi çocuklarım babasını görecek. Biz bütün çocuklar annemle morga girdik. Babam anneme hep ben şehit olursam ağlamayacaksın, zılgıt çekeceksin diyordu. Annem de hastane morgunda babama zılgıt çekmeyi bilmiyorum ama senin sevdiğin şarkıyı söyleyeceğim dedi. Annem onların gözünün içine bakarak Berxwedan jiyane şarkısını söyledi. Annem hastaneyi inletti resmen. Slogan atıyordu. Önünüzde ağlamayacağım diyordu."

 

 

Bizi Koma Berxwedan'la büyüttü

Babasıyla ilgili son anısını anlatan Newroz ise şunları söylüyor: "Son gecesi aklımda. Eve gelirken şarkılar söylüyordu. Koma Berxwedan'ın bir şarkısıydı. Onu çok dinliyordu seviyordu. Berxwedan jiyane herhalde öyle hatırlıyorum. Memo Gül bana şöyle anlatıyordu, 'bizim yanımıza gelirken Aram Tigran'dan bir parça söyleyin derdi hep' diye. Ben de ona babam bizi Koma Berxwedan'ın şarkılarıyla büyüttü demiştim" diyor.

Memo Gül'ün anlatımı

Memo Gül, şimdilerde bir efsane gibi anlatılan Koma Amed'in üyesi. O zamanlar Kürt kültür-sanat alanında da devrim niteliğinde gelişmeler yaşanıyor. Kürt halkının büyük uyanışı ezgilere yansıyor, ezgiler de uyanışa vesile oluyordu. Bir şarkı, hayat değiştiriyor, bir sel gibi akan özgürlük tutkusu nehirlere, denizlere ve okyanuslara açılıyordu. Tıpkı bir bebek gibi gözümüzü yeni bir dünyaya açıyorduk.

O ateşten günleri ve Haşim Yaşa ile diyaloglarını şöyle anlatıyor Memo Gül: "1992-1993 yılları arasında Amed MKM'de çalıştığım dönemler tanıdım Haşim arkadaşı. O dönemler bırakın bir kurumu ziyaret etmeyi, yanından geçmek bile büyük bir cesaret isterken, Haşim arkadaş birçok bedel ödemesine rağmen kendi büfesinde ısrarla Özgür Gündem Gazetesi satıyordu. Haşim arkadaş haftanın birkaç günü iş çıkışı MKM’ye gelirdi. Her gelişinde Heval Memo hele bana Aram Tigram’dan bir şarkı çal derdi. Ve biz şarkıyı çalıp söylediğimizde çok mutlu oluyordu. Her sabah cinayetlere uyandığımız başka bir günde Haşim arkadaşın şehadet haberini aldık. Onun ve ailesinin fedakârlığının önünde saygıyla eğiliyorum. Anıları önünde saygıyla eğiliyorum."

O bisikletli çocuk...

Bir çocuk neden hayatı uğruna bir gazeteye sevdalanır; belki de o özgürlük şarkıları yüzünden. Bir çocuk asla yalancı bir şeye sevdalanmaz. O sevda uğruna ölmez. Bir çocuğun saf duygusu, gerçeğin doğum anını içinde taşır. Haşim Yaşa'nın ardından büfeyi 13 yaşında ortaokul öğrencisi olan yeğeni Yalçın Yaşa işletmeye başlar. Ancak tehditler devam eder. Bulvar Büfe’yi işletmeye başlayan Eşref Yaşa’nın iki kardeşi olan Yalçın Yaşa (13) ve Yahya Yaşa (15), 10 Kasım 1993 günü Sur’daki Dört Ayaklı Minare yakınlarındaki evlerinin orada bisikletle dolaşırken silahlı saldırıya uğrar. Yalçın Yaşa yaşamını yitirir, abisi 15 yaşındaki Yahya ise kafasına isabet eden kurşunla ağır yaralı olarak kurtulur. Saldırılar ve cinayetler sonrasında artık Yaşa ailesi Bulvar Büfesi'ni işletemez ve büfeyi kiraya vermek zorunda kalır.

Abisi toplu mezarda!

Haşim Yaşa'nın hem yoldaşı hem de abisi olan Mehmet Ali Yaşa ise kardeşi katledildiğinde cezaevindedir. Cezaevinden çıktıktan sonra çalışmalara katılan Mehmet Ali Yaşa, 1996 yılında Amed'in Hazro ilçesinde korucular ve askerlerin kurduğu pusuyla yanındaki iki arkadaşıyla birlikte katledilir. Bu üç arkadaş Hazro'da birlikte tek mezara defnedilir.

 

 

Çok "Yaşa" onlara...    

Başta dünya tarihinde böyle bir gazete yok dedik. Evet öyle. Bulvar Büfesi... Bu hikayenin çok az kısmını anlatabildik. Filmlere, romanlara, şiirlere, şarkılara konu olacak bir hikaye. Bugün bizim bilincimizi uyandıran pek çok şeyde bu hikayenin ayak izleri vardır. O haberi okumasaydık uyanmazdık, o gazete yangın yeri bir ülkede elimize ulaşmasaydı gerçeğimizi göremezdik. İşte bugünlere varmamız biraz da "Yaşa"lar sayesinde. Çok "Yaşa" onlara...    

 

* * *

Tetikçiler serbest bırakıldı

Amed'de Hizbul-Kontra tarafından 23 yurtseveri katleden, 22 yurtseveri yaralayan 10 Hizbul-Konra tetikçileri 2019 yerel seçimleri öncesinde “yeniden yargılama” gerekçesiyle serbest bırakıldı. Bırakılan tetikçilerin isimleri şöyle: Naşit Tutar, Hasan Süsli, Hüsamettin Çiçek, Asıf Güneş, Mehmet Halil Taş, İhsan Baran, Mesut Tunce, Murat Salur, Mehmet Çiğdem ve İdris Şimşek. Bu tetikçiler Hizbul-Kontra ile özdeşleşen Takarov marka silahla Amed'de, Abdulbaki Kişin, Hamit Ülgen, Zülküf Akkaya, Şeyhmus Adıyaman, Eşref Pervane, Mehmet Konuk, Sadrettin Ay, Şükrü Tavşan, Mehmet Metin Kaplan, Mehmet Emin Alkan, Mehmet Kaynak, Cevdet Gündeş, Ömer Güneş, Hasan Gündüz, Necmettin Kaya, Mehmet Dayan, Zülküf Sani, Haşim Yaşa, Yalçın Yaşa, Ahmet Aydın, Ali Ceylan, Mehmet Çelenk ve Bayram Demir'i infaz ettiler.