• Bîrgeh Hafıza İnsiyatifi, 2015-2016 yıllarında Kürdistan’da yaşanan sokağa çıkma yasaklarının toplumsal hafızada yarattığı derin izlere odaklanan “Devlet Geldi: Hafıza ve Mekân” adlı etkinlikler serisini, Diyarbakır Barosu Başkanı Tahir Elçi’nin ölüm yıldönümü olan 28 Kasım’da Hamburg’da, Kölibri ve Altona Rathaus’ta başlatıyor.sergi

M. ZAHİT EKİNCİ/HAMBURG

‘Devlet Geldi: Hafıza ve Mekân’ etkinlikler dizisi, öz yönetim direnişleri sırasında yaşanan insan hakları ihlalleri ve kentsel yıkımlara dair hafızayı canlı tutmayı ve toplumsal yüzleşmeyi amaçlıyor. Program aynı zamanda sokağa çıkma yasaklarının yarattığı mekânsal ve toplumsal travmaları uluslararası bir platformda görünür kılmayı hedefliyor. Bîrgeh Hafıza İnisiyatifi, etkinlikler kapsamında kolektif hafızayı güçlendirmek ve adalet arayışını desteklemek için sanatsal ve akademik bir alan olacak olan Birgeh.org’un da açılışını yapacak. 

Dijital hafıza mekânı açılıyor

Birgeh.org, bir dijital hafıza mekânı misyonuna sahip. Platform, tanıklıklar, görsel-işitsel belgeler, akademik raporlar ve sanatsal çalışmaları bir araya getirerek hem yaşananları belgeleyecek hem de geçmişle yüzleşmeye olanak tanıyacak. O döneme tanıklık eden insanların bireysel hikâyelerini ve tanıklıklarını dijital ortamda korurken insan hakları ihlalleriyle ilgili belgeleri bir araya getirerek hakikat ve adalet arayışına hizmet edecek. Yaşananları unutturmamak ve yeni nesillere aktarmak için bir bellek olan Birgeh.org, dijital araçlar ve sanatsal yöntemlerle hafıza çalışmasını yeni bir boyuta taşıyacak.

Etkinlik Programı

* 28 Kasım: Tahir Elçi’nin anısına saat 17:00-19:00 arasında Kölibri’de bir anma etkinliği gerçekleştirilecek. Etkinlikte, Elçi’nin yaşamına ve mücadelesine ışık tutan “Kırık Saat” belgeseli gösterilecek.

* 29 Kasım: Altona Belediye Binası’nda (Altona Rathaus) insan hakları savunucularının, akademisyenlerin ve siyasetçilerin katılımıyla paneller düzenlenecek. Panellerde, 2015-2016 döneminde Kürdistan’da yaşanan zorunlu göçler, insan hakları ihlalleri ve mekânsal hafıza kaybı tartışılacak. Ayrıca etkinlikte “Sur: Ax û Welat” belgeselinin gösterimi yapılacak.

* 29 Kasım-4 Aralık: Kölibri’de, Zehra Doğan, Hinrich Schultze, O-Young Kwon’ın eserlerinin bulunduğu “Devlet Geldi” sergisi düzenlenecek. Sergi, sokağa çıkma yasaklarının etkilerini belgeleyen fotoğraflar, tanıklıklar ve sanatsal anlatımlarla ziyaretçilerini geçmişle yüzleştirecek. Sergi boyunca çeşitli atölyeler ve söyleşiler düzenlenerek katılımcıların hafıza çalışmasına aktif olarak katılması sağlanacak.

Daha fazla bilgi ve katılım için: 

Web sitesi: www.birgeh.org

İletişim: zanakibar@gmail.com / +49 1575 703 79 08

 

* * *

338 sivil katledildi

Kürdistan’da 2015-2016 yıllarında ilan edilen sokağa çıkma yasakları, ağır insan hakları ihlallerine ve kentsel yıkımlara yol açtı. Sokağa çıkma yasakları sırasında milyonlarca insan etkilendi. 11 ilde ve 45 ilçede en az 1 milyon 809 bin kişiyi doğrudan etkiledi. Sur’da yüzlerce yıllık tarihi yapılar yok edildi. Sur’un kadim mahalleleri tahrip edilerek bölgenin kültürel ve mekânsal hafızasına zarar verildi. Cizre bodrumları, sivillerin sığındığı yerler olmaktan çıkıp insanlık dışı vahşetin sembolü hâline geldi. Resmi verilere göre, 177 sivil, devlet güçlerinin ağır silahlarla düzenlediği operasyonlarda bodrumlarda hayatını kaybetti. İnsan hakları örgütlerinin raporlarına göre, toplamda en az 338 sivil, çatışmalar sırasında yaşamını yitirdi. Bu ölümlerden 78’i çocuktu. 

Sur, Cizre, Silopi, Nusaybin, Şırnak ve Yüksekova gibi kentlerde yaşananlar sadece mekânsal değil, toplumsal hafızada da silinmez yaralar bıraktı. Özellikle Tahir Elçi, Ekin Wan, Hacı Lokman Birlik, Taybet Ana ve Cemile Çağırga gibi isimler, bu dönemde yaşananların sembolleri hâline geldi. Tahir Elçi, Diyarbakır Sur’da “Tarihi eserlerimizi koruyalım” çağrısı yaparken katledildi. Ekin Wan, bedeninin teşhir edilmesiyle insanlık dışı muamelenin sembolü oldu. Hacı Lokman Birlik, zırhlı araca bağlanarak sokaklarda sürüklendi. Taybet Ana, vurulduktan sonra cenazesi günlerce sokakta bırakıldı. Cemile Çağırga ise cansız bedeni buzlukta saklanmak zorunda kalan bir çocuktu.