İklim krizi ‘bastik’i de vurdu

• Sonbaharın gelmesiyle birlikte birçok kentte bağ bozumu başladı. Kürdistan'ın birçok kentinde cevizli sucuk (benî), kesme, pestil, pekmez ve kuru üzüm gibi birçok ürünün yapımına başlandı. Her yıl Eylül ayı ortalarında başlayıp Ekim ayına kadar süren bağ bozumu, bu yıl iklim değişikliği nedeniyle erken başladı. Ekonomik kriz ve ürün azlığı da bağ bozumlarını olumsuz etkiledi.

Sonbaharın gelmesiyle birlikte birçok kentte bağ bozumu başladı. Kürdistan'ın birçok kentinde cevizli sucuk (benî), kesme, pestil, pekmez ve kuru üzüm gibi birçok ürünün yapımına başlandı. Her yıl Eylül ayı ortalarında başlayıp Ekim ayına kadar süren bağ bozumu, bu yıl iklim değişikliği nedeniyle erken başladı. Ekonomik kriz ve ürün azlığı da bağ bozumlarını olumsuz etkiledi. Daha önce imece usulü ve komünal bir anlayışla ortak bir noktada yapılan bağ bozumları, bu yıl bahçelere taşındı. 

Riha'nın Hewag (Bozova) ilçesinde yaşayan Çetinkaya ailesi de, kendi bahçelerinin avlusunda bağ bozumu sürecini başlattı. Bu yıl üzümlerin yeterli olmaması sebebiyle bastik yapamayacak olan aile, üzüm pekmezinin yeterli olmaması sebebiyle yapacakları kesme ve benîden de kısacaklarını dile getirdi. 

Kesme yapmak için Rihalıların “kerge”, Dîlokluların ise "mahsere" dedikleri şireyi kazanda kaynatan aile üyeleri, burada el birliğiyle şireyi kovalara doldurup evlerinin damına taşıyor. Sinilere dökülen şireleri bir gün beklettikten sonra ertesi gün kesip kurutarak yemeye hazır hale getiriyorlar. 

Geleneksel bir ritüel

İlçe merkezinden birkaç kilometre uzakta yer alan bağ evlerinde kurdukları kazanın diğer senelere göre eksilerek kaynadığını ifade eden Mehmet Çetinkaya, geleneksel bir ritüel olan bağ bozumu sürecinin artık ev bahçelerine taşınmasının en önemli sebebinin ekonomik kriz olduğunu söyledi.

Bazı yerlerde hala imece usulü köy ahalisinin toplu bir şekilde bağ bozumlarını yaptıklarını söyleyen Çetinkaya, “Eskiden üzümler çoktu. Komşular bir araya gelip birlikte yapardı. Aylar süren bir hazırlık süreci olurdu. Çuvallarca kesme, bastik, mevüj yapardık. Şimdi ise bir eve yetecek kadar yapabiliyoruz” dedi. CEYLAN ŞAHİNLİ/MA