İtfaiye Meydanı varoşun da varoşu

• Bir dönem kentin en popüler merkezi olan İtfaiye Meydanı, son zamanlarda yoksullara ve mültecilere hitap eden bir yer haline geldi. Meydanın bir dönem Ankara’nın ticaret merkezi olduğunu söyleyen esnaflar şimdi ise mülteciler ile ayakta kalan bir merkez olduğunu belirtiyor.

 

MASİS HESKİF/ANKARA

 

Bir dönem kentin en popüler merkezi olan İtfaiye Meydanı, son zamanlarda yoksullara ve mültecilere hitap eden bir yer haline geldi. Meydanın bir dönem Ankara’nın ticaret merkezi olduğunu söyleyen esnaflar şimdi ise mülteciler ile ayakta kalan bir merkez olduğunu belirtiyor.

Ulus’ta bulunan İtfaiye Meydanı, geçmişi 19’uncu yüzyıla kadar dayanan, uzun bir dönem Ankara’nın kalbi niteliğindeydi. Hem şehirdeki hem de şehir dışından gelen insanların alışveriş ve eğlence mekanı olan İtfaiye Meydanı, bu özelliğinden dolayı ‘Hergele Meydanı’ olarak da biliniyor. Mahallede uzun bir dönem Ermeni ve Yahudiler de yaşam sürmekteydi.

Meydan, 1940’lı yılların sonunda Opera Binası’nın yapılmasıyla ‘Opera Meydanı’ olarak da adlandırılıyordu.

Kent tarihinin önemli hafıza mekanlarından biri olan İtfaiye Meydanı son yıllarda eski hareketliliğini yitirmiş durumda. Zaman içerisinde dönüşüm sağlayan meydan, şu aralar ikinci el eşya alım satımı ve eskiciliğin yoğun yapılmasıyla sadece yoksullara ve mültecilere hitap ediyor.

Ankara’nın buluşma merkezi

Haymana Kürtlerinden olan Murat Kaya yıllardır İtfaiye Meydanı’nda esnaflık yapıyor. Yaklaşık 20 senedir ikinci el beyaz eşya işi il uğraşan Kaya, meydanın bir dönem Ankara’nın buluşma merkezi olduğunu söyleyerek, “Nasıl ki şimdi İstiklal Caddesi İstanbul’un buluşma yeri ise burası da öyle idi. İşçiler, köylüler hepsi buraya gelirdi. Kürt illerinden gelen müşterilerimiz de çok oluyordu. Biz burada ne sanatçılar, milletvekillerini, filmler gördük. Ama son yıllarda işler tersine döndü, meydan bayağı değişti, dönüştü” diyor. 

Mülteciler ekonomik potansiyeli artırdı

Meydanda eskiden elbise, konfeksiyon, mobilya, beyaz eşya, oyuncak gibi çok sayıda iş kolu olduğunu kaydeden Kaya, şimdilerde ise meydanın eskiciye dönüştüğünü söylüyor. İkinci el eşyaları da genelde mültecilere sattıklarına dikkat çeken Kaya, “Eski ticaret ile şimdiki ticaret arasında çok fark var. Eskiden insan 1-2 milyar ile evini döşüyordu. Şimdi 10 milyar ile bu mümkün değil. Biz burada fakire, asgari ücretliye, ameleye, mülteciye hitap ediyoruz. Mültecilerin ülkeye gelmesi bir açıdan burada durağan olan potansiyeli de hareketlendirdi” diyor.

Kaya, birkaç sene öncesinden öğrenci müşterilerinin de olduğunu ancak onların da artık alışveriş yapmaya gücünün olmadığını söylüyor. “Öğrenciler de eskisi gibi yok, gelmiyor” diyen Kaya, gelen öğrencilerin de ceplerinde para olmadığını anlatıyor.

İtfaiye Meydanı’nı her an yıkabilirler

Kaya, İtfaiye Meydanı’nın yıkılma tehdidiyle karşı karşıya kalmasına ilişkin ise, “Burası Melih Gökçek’in zamanında yıkılacaktı. Fakat şimdi belediyeler el değiştirdi, el değiştirince de belediyenin kasası boş. Burayı yıkmak için büyük bir bütçe lazım. O bütçeyi de bulamayınca Mansur da yıkmıyor, bekliyor. Her an yıkım olabilir" diyor.

Rantın gideceği yer belli!

"Burası yıkıldıktan sonra binlerce esnaf ne yapar bilmiyoruz" diyen Kaya, "On binlerce insanın ekmeği ile oynayacaklar. Ben 55 yaşına geldim, 55 yaşından sonra burayı bırakıp ne yapacağım? Ortada bir rant var, bu rantın gideceği yer belli, kimse adres aramasın. Sisteme, yönetime diyecek çok şeyimiz, eleştirimiz var ama şimdilik kalsın" diye ekliyor.

Ermeni ve Yahudi mahallesiydi

İtfaiye Meydanı’nda 29 yıldır esnaflık yapan Necip Ermiş ise meydanın geçmişini anlatarak sözlerine başlıyor: “Burası ilk meclisten sonra Ankara’nın ilk yerleşim yerlerinden biri. Ermeni ve Yahudi Mahallesi vardı. Çok yakın bir zamana kadar da Ermeni ve Yahudi mezarlığı vardı. Biz buraya ilk geldiğimizde Yahudiler kalmamıştı ama Ermeniler vardı, onlar da bir süre sonra gittiler. Hatta bobinajcı iki Ermeni esnaf da vardı. Onların sardığı motor kolay kolay yanmazdı, herkes onlarla iş yapmak için kuyruğa girerdi. Fakat esnaflar baskı yapa yapa çıkmak zorunda kaldı” diyor.

Ticaret biçimi değişti

Uzun bir dönem İtfaiye Meydanı’nın Ankara’da ticaretin merkezi olduğunu hatırlatan Ermiş, insanların il dışından gelip çeyizini, beyaz eşyasını, mobilyasını meydandan aldığını kaydederek şunları söyledi: “Şimdi herkes en yakınındaki yere gidiyor, ceplerindeki kredi kartlarıyla alışveriş yapıyor. İlk ticaret yaptığımız dönem ile bugünün ticareti farklı. Şimdilerde market zincirleri, şehir merkezleri büyüdükçe meydanın kitlesi de değişti. Artık orta sınıf ve zenginler gelmemeye başladı, öğrenciler ve yoksullar gelmeye başladı. Şimdi bunların yerini mülteciler aldı.”

Burası varoşun en varoşu

"Suriyeliler buraya ilk geldiklerinde hamal olarak başladılar, şimdi işi öğrenince hem burada hem de mahalle aralarında bu iş kendileri yapmaya başladı" diyen Ermiş şöyle devam ediyor: "Artık onlar da çok gelmiyor. Afganlar, İranlılar yoğunlukta. Beyaz eşya, mobilya artık her mahallede satılmaya başlayınca eskiciye rağbet azaldı. Ne kadar ucuz versek de eskiye rağbet pek olmuyor. Burası varoşun en varoşu.”

Çoğu zaman siftahsız çalışıyoruz

İşlerinin düşük olduğunu da sözlerine ekleyen Ermiş, “3 gündür sadece bir baza yatak satmışım, çoğu zaman siftahsız çalışıyoruz. Sabah da bir öğrenciye kitaplık, çalışma masası sattım. 1500 lira para geldi bunun yüzde 10’u benim kârım oluyor. Nakliye pahalı, mazot pahalı. Biz beyaz eşya ve mobilyacılar normalde krizlerden ekmek yiyoruz. Ecevit’e yazar kasa atıldığı dönem de, 15 Temmuz darbesinde de işimiz çok çok iyiydi. Fakat bu sefer ortada hiçbir şey yok. Ne iş var ne de piyasada bir hareketlilik var. Hükümet değişse de bir şey değişmeyecek. Yeni gelen hükümet sistemi oturtmak istese dahi en az 5 senede toparlayamaz. Bu sistemle de gidilse yürünmüyor. Çünkü ülkenin her tarafında usulsüzlük var. Bunun kısa vadede düzelmesi mümkün değil. Bu şekilde yürümez.”