Şırnak'ın yüzde 92'si kirli hava soluyor

• Türkiye ve Kürdistan’da 68 bin 440 kişi hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti. Ölümlerin en yüksek olduğu kent yüzde 41,11 ile Hakkari oldu. Bunu Batman yüzde 34,2, Şırnak ise yüzde 30,24 ile izledi. 
• Ormanlarının yüzde 10’nuna yakının yok edildiği Şırnak’ta doğa talanı ile birlikte artan hava kirliliği nedeniyle kanser, bronşit, zatürre, astım hastalıklarında artış görülüyor. Temiz Hava Platformuna göre Şırnak’ın yüzde 92'sinin kirli hava soluyor.

SES Şırnak Şubesi Eşbaşkanı Mihriban Şenbayram, Botan'daki  doğa tahribatının ciddi bir hava kirliliğine neden olduğunu belirtti ve ekledi: “Yer altı kaynaklarının bu kadar sağlıksız bir şekilde çıkarılması birçok hastalığı beraberinde getiriyor.”

Şırnak'in Gabar, Cûdî ve Kato dağları, Besta ve Çilênimêja bölgelerinde son üç yıldır devam eden ağaç kıyımı bu yıl Elkê (Beytüşşebap) ilçesinin Feraşîn ile Qaşuran bölgelerine kadar yayıldı. Askerlerin gözetiminde korucuların eliyle on binlerce meşe palamudu ve kizwan (menengiç) ağacı kesildi. 3 yılda Şırnak coğrafyasında ormanlarının yüzde 10’nuna yakını yok edildi. Gölgesinde oturulabilecek bir ağacın bile bırakılmadığı bazı noktalarda iktidara yakın şirketler tarafından maden aramaları yapılıyor. Delik deşik edilen coğrafyada yeni yollar, kalekollar ve maden alanları için tonlarca dinamit kullanılarak doğa yok ediliyor. Kentin doğasının yanında havası ve suyu da kirletiliyor. 

Hakkari, Batman, Şırnak ilk sırada

Temiz Hava Hakkı Platformu'nun 2022’de yayınladığı rapora göre; Türkiye ve Kürdistan’da 68 bin 440 kişi hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetti. Hava kirliliğine bağlı ölümlerin en yüksek olduğu kent yüzde 41,11 ile Hakkari oldu. Bunu Batman yüzde 34,2, Şırnak ise yüzde 30,24 ile izledi. Doğa talanı ile birlikte hava kirliliğinin arttığı Şırnak'te buna bağlı hastalıklarda da artış görülüyor. 

Hava kirliliği insan sağlığını etkiliyor

Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Şırnak Şubesi Eşbaşkanı Mihriban Şenbayram, 3 yıldır bölgede devam eden doğa tahribatının beraberinde getirdiği hava kirliliğinin insan sağlığı üzerinde çok ciddi olumsuzlukları da beraberinde getirdiğini kaydetti. Şenbayram, “Şırnak'ta kömür ve petrolün çıkartılmaya başlanmasıyla tahribatın boyutları da giderek arttı. Gabar Dağ'ındaki petrol ile Silopi’de kurulan termik santral da hava kirliliğini artıran etmenlerin başında geliyor. Bununla beraber Şırnak ‘özel güvenlik’ bölgesi ilan edilip orman kıyımı ve doğa talanları gerçekleştiriliyor. Şırnak'ta son 2 yılda ormanların yüzde 8'i kesilerek veya yakılarak yok edildi. Bu doğa katliamının insan sağlığı için ne kadar zararlı olduğunu görüyoruz. Şırnak bundan 20 yıl öncesine kadar bir yayla olarak bilinirken, temiz ve serinken şuan geldiğimiz noktada çok sıcak, kurak ve kirli hava ile karşı karşıyadır. Bunun da ileriki süreçlerde insan sağlığını olumsuz etkileyeceği ortadadır” dedi. 

Yeni hastalıklar ortaya çıkacak

Bölgedeki yeraltı kaynaklarının insan sağlığı dikkate alınmadan çıkartıldığını belirten Şenbayram, doğaya müdahale ile birlikte bölgede sağlık problemlerinin arttığını kaydetti. Sorunların uzun vadede kendini göstereceğine işaret eden Şenbayram şöyle konuştu: “Kömür ocaklarındaki çalışmalar sadece rant odaklı yapılıyor. İnsan sağlığı dikkate alınmadığı için en ucuz yöntemler kullanılıyor. Kömür ocaklarından çıkan gazlar, partiküller ve buradan çıkan suların filtre edilmeden içme suları ve dere sularına karışmasıyla beraber insan sağlığına ne kadar zarar vereceğini ve doğa tahribatına sebep olacağını uzun vadede göreceğiz. Yine hayvancılık ve tarım yapan köy halkının ne kadar zarar gördüğünü de ileriki süreçlerde göreceğiz. Özellikle son dönemlerde Gabar'dan çıkartılan petrol çok övülüyor. Ancak bunun için binlerce ağaç kesildi ve ‘güvenlik’ bölgesi haline getirildi. Petrolün çıkartılarak rafine edilmesi sırasında doğaya salınan gazlar ve petrol sızıntıları birçok yeni hastalığı da beraberinde getirecek.”

Kanser vakaları arttı

Mihriban Şenbayram, “Silopi'de bulunan termik santral insan sağlığına uygun bir şekilde işletilmiyor. Yerleşim yerlerine çok yakın ve Silopi'de termik santral kurulduğundan beri kanser vakaları artmış durumda. Yine Temiz Hava Platformunun verilerine göre; hava kirliliği konusunda Şırnak nüfusunun yüzde 92'sinin kirli hava soluyor. Bu kadar çok hava kirliliğinin olduğu bir ilde insan sağlığı tehlikededir. Bu nedenle solunum yolu hastalıkları ortaya çıkıyor. Özellikle bronşit, zatürre, astım krizleri, akciğer kanserleri ve kalp rahatsızlıkları gibi hastalıklarda artış olmuştur” diye konuştu. 

Doğa tahribatının toplum sağlığı üzerinde ciddi bir tehdit oluşturduğunu söyleyen Şenbayram, "Gabar'da ki petrol nedeniyle ileriki süreçlerde hastalıkların artacağını biliyoruz. Şimdiden çok ciddi bir hava kirliliği tespit edilmişken, ilerisini tahmin etmek zor değil. Yeraltı kaynaklarının işletmelerinden sızan gazların maalesef etki alanları küçük değil. Sadece olduğu bölgeyi değil, bütün coğrafyaya yayılacak etkileri var" diye kaydetti. 

Ekosisteme müdahale

Bölgenin ekosistemine müdahale olduğunu kaydeden Mihriban Şenbayram, sözlerini şöyle sürdürdü: “Sadece bizi veya bölgemizi değil, tüm dünyayı ve ekosistemi etkiliyor. Yeraltı kaynakları çıkartılırken insan sağlığına uygun bir şekilde yapılmalıdır. Ancak şu anda yapılan rant ve talan insan sağlığı hiçe sayılarak ve insan sağlığına uygun olmayan şekilde işletiliyor." ZEYNEP DURGUT/MA