Cilo’daki Mar Şalita talan edildi

• Cilo Dağı’nda yer alan Mar Şalita Manastırı restore edilmeyi bekliyor. Tek bir duvarı kalan manastır korunmadığı için zaman içerisinde yok olmayla baş başa kaldı.

MEDİNE MAMEDOĞLU/COLEMÊRG

Hem tarihi hem de doğal güzelliği bir arada barındıran Cilo Dağı’nda Doğu Süryaniler (Nasturiler) tarafından yapılan Mar Şalita Manastırı kaderine terk edildi. Halk tarafından Dêra Çiya (Dağ Kilisesi) olarak bilinen manastır Kırıkdağ vadisinden 12 kilometre uzaklıkta dağ yamacında bulunuyor. Defineciler tarafında talan edilen, korunmayan manastırdan geriye bir duvarı kalmış. Bölge halkı Mar Şalita gibi çok sayıda manastırın yok olduğunu ve korunması gerektiğini belirtiyor. 

 

 

Kentin gizli hazinesi

Kentin gizli hazinelerinden biri olan manastır, Kırıkdağ vadisinin batı yamacında oldukça yüksek bir mevkide yer alıyor. Manastır, ulaşılması zor, sarp bir arazide, kaya oyuğu içerisine inşa edilmiş. Önünde bir teras, doğuya doğru dik olarak vadiden inen iki yanında kayalık bir kalyon yer alıyor. Kayalığın önünde yüksekçe bir duvarla oluşturulmuş iki kademeli cephe anlayışı gösteriyor. Sağır beden duvarları savunmayı ön plana çıkarıyor.

Kaya oyuğunda

Manastırın üç katlı bir yapısı var. Zemin kat kilise olarak düzenlenmiş. Kaya oyuğuna uydurulmuş doğu köşesinden bir dış kapı ile girilen sahın bölümü, kuzey-güney ekseninde uzanıyor. Üzeri aynı yönde beşik tonozla örtülü. Yaklaşık 9 metre uzunluğunda ve 3 metre genişliğinde ölçülere sahip.

Nasturilerin 150 manastırından biri!

Nasturiler tarafından yapılan 150 manastırdan biri olan Mar Şalita Manastırı’nın ne zaman yapıldığı net olarak bilinmiyor. Bölgede yer alan Mar Abdişo Manastırı’ndan sonra bölgede tarihi ile bilinen ikinci manastır olma özelliğine sahip mekân, din adamlarının inzivaya çekildiği, ağırlıkta dini eğitim aldıkları verdikleri yerin yanı sıra yoksul ve kimsesiz Nasturilerin barındığı bir aş evi rolünü görüyordu.

Defineciler zarar verdi

Kilisenin kendisine ait bahçesi, buğday tarlaları, yan tarafında kiler, arka tarafında da manastıra ait keçi ve koyun beslemek için yapılmış bir ahır mevcuttu. On yıl öncesine kadar sağlam olan manastır günümüzde definecilerin de tahribatı sonucu yıkılmaya yüz tutmuş, harabe hale gelmiş durumda. Öte yandan 1992 yılına kadar kilisede bulunan Asurice kitaplar ve İncil’in Van Müzesi’ne götürüldüğü söyleniyor.

 

 

Tek duvarı kaldı!

Vadide bu manastırın dışında çok sayıda tarihi mekân olduğunu dile getiren Kırıkdağ köylüleri, sağlam olan kiliselerin bile son süreçte yıkıldığını dile getirdi. Kimlerin neden yıktığına dair bir bilgi alamadıklarını dile getiren köylüler, tarihi yapıları kendi imkânları ile korumaya çalıştıklarını söyledi. Defineciler tarafından manastırın delik deşik edildiğini aktaran köylüler yetkililere şöyle sesleniyor: “Bu yerler bizim küçüklüğümüzden beri var. Köyler yakıldıktan sonra manastırlar tamamen kimsesiz kaldı. Biz döndüğümüzde yarısı harap edilmişti. Şimdi bahsettiğimiz manastırda tek bir duvar kaldı. Bu yapıların korunması lazım, gerek restore gerek farklı önlemler ile son parçalar kurtarılabilir. Bizim de talebimiz bu yönde. Buralar korunsun, yok olmasın.”