Psikolojinin sömürgecilikten kurtulması

• Sömürge sonrası dönemde, Afrika ve Ortadoğu'daki yeni ulusların ortaya çıkışıyla, psikodinamik teoriler travmanın analizi için kurtuluşçu bir yaklaşım sunmuştur.

RAMİ GABRİEL / Çeviri: Serap GÜNEŞ

Son yıllarda psikoloji, Batılı düşüncenin ırkçı bir aracı olarak eleştirilmekte. Psikolojinin, bireyleri damgalamak, sınıflandırmak, küçültmek, manipüle etmek ve medeniyet anlayışımızı değiştirmek için kullanıldığı inkâr edilemez. Ancak, psikoloji anti-kolonyalizm ve özgürleşme mücadelesinin de parçası olabilir. Baskı ve saldırılar karşısında yanılsamaları ve kafa karışıklıklarını aşmak için güçlü bir araç psikoloji.

Antik Yunan'da Delphic kehaneti, bireylere "Kendini bil" diyerek kendilerini anlamalarını ve yanılsamalardan kurtulmalarını önermiştir. Bu bilgi edinme süreci, bireylerin kendi motivasyonlarını, korkularını ve isteklerini anlamalarına yardımcı olmayı amaçlar. Bu bağlamda, psikoloji de bireylerin kendilerini tanımalarına ve sömürgecilik altında kendi kimliklerini oluşturup savunmalarına yardımcı olabilir.

Psikodinamik teoriler

20. yüzyıl ortasında, psikodinamik teori ve psikanaliz, kişisel ve toplumsal travmaları anlamak ve ifade etmek için bir dil sunmuştur. Sömürge sonrası dönemde, Afrika ve Ortadoğu'daki yeni ulusların ortaya çıkışıyla, psikodinamik teoriler travmanın analizi için kurtuluşçu bir yaklaşım sunmuştur.

Holmes Komisyonu'nun Amerikan Psikanaliz Derneği'ne (APsA) göre, "sosyal" unsur, psikolojik düşünce ve pratiğin temel bir parçasıdır. Bu, psikologların tarihsel sonuçları göz önünde bulundurarak çalışma yapmaları gerektiğini vurgular. Psikoloji, bireylerin deneyimlerini ifade etmeleri ve yerinden olma duygularını anlamaları için bir format sağlar.

Acıyı hafifletme

Psikoloji, bireylerin faillik ve güç kavramlarını yönetme ve değerlendirme yeteneği sunar. Özellikle, psikolojinin 'dekolonizasyonu'na olan ilgi, Batılı toplum modellerinin yerel kültürel etik ve kimlik anlayışlarını nasıl gölgeleyip engellediğini ele almayı amaçlamaktadır.

Psikolojinin kurtuluşçu potansiyeli, bireylerin kendi psikolojilerini anlamalarına ve bu anlayışı toplumsal bağlamla ilişkilendirmelerine yardımcı olur. Buenos Aires'teki analistlerden Martinik, Hindistan, Mısır ve Gana'daki dikkate değer bireylerin çalışmalarına kadar psikoloji, acıyı hafifletme, failliği destekleme ve tartışma araçları sağlama konusunda zengin bir dil sunmuştur.

Çifte bilinç

Amerikalı akademisyen W. E. B. Du Bois, psikolog William James'in öğrencisiydi ve psikoloji eğitimi aldıktan sonra "çifte bilinç" kavramını geliştirdi. Çifte bilinç, Siyah Amerikalıların ırkçılığın yarattığı yabancılaşma ve yanlış tanımanın sonucu olarak yaşadıkları psikolojik bölünmeyi ifade eder.

Politik psikoloji

Frantz Fanon, psikolojik kavramları ırkçılığın neden olduğu nevrozları analiz etmek için kullandı. Fanon, sömürgecilik sırasında yaşanan psikolojik etkileri anlamak için Freud'un bastırma ve yas tutma kavramlarını kullandı. Psikolojik travmayı anlamak ve aşağılık duygusunu gururla değiştirmek amacıyla psikolojiyi politik analizle birleştirdi.

Dekolonizasyon

Hindistan'da, Girindrasekhar Bose, Batı'nın ırkçı anlatılarına karşı yerel kültürel kavramları koruyarak psikodinamik teoriyi Hindu felsefesiyle harmanladı. Psikanalizi, Vedic metinler ve yerel kültürel kavramlarla uyumlu hale getirerek, psikolojinin dekolonizasyonunda önemli bir rol oynadı.

Radikal reddiye

Mısır'da, Yusuf Mourad'ın liderliğindeki entelektüel çevre, Freudyen teoriyi mistik İslam ile birleştirdi ve Batı modernitesine karşı radikal bir reddiye geliştirdi. Psikoloji, hem modern psikolojik metinlerle hem de mistik İslam ile birleştirilerek, etik ve kültürel sorunları ele alma konusunda bir araç olarak kullanıldı.

Yerel inanç sistemleri

Gana'da, M. J. Field'in etnopsikiyatri çalışmaları, yerel inanç sistemlerini Batı'nın psikolojik kavramlarıyla aynı düzeyde ele aldı. Geleneksel Gana inançları ile psikolojik uygulamalar arasındaki benzerlikler, psikolojinin yerel bilgi sistemlerini reddetmeden ve insanlık durumunu göz önünde bulundurarak nasıl kullanılabileceğini gösterir.

Sonuç olarak, psikoloji, hem sömürgecilik projelerinin bir aracı hem de bu projelere karşı bir direniş aracı olarak işlev görebilir. Psikolojinin esnek yapısı, farklı kültürel ve bilgi pratiklerini birleştirerek dekolonizasyon sürecinde önemli bir rol oynayabilir. Psikoloji, bireylerin kendi kimliklerini anlamalarına ve baskılardan kurtulmalarına yardımcı olabilecek bir dil sağlar.

Kaynağından özetlenerek tercüme: aeon.co