• Çorum’un Boğazköy-Hattuşa bölgesinde yapılan arkeolojik kazılar, Anadolu’nun kayıp dillerinden Kalaşmaca’nın yeniden keşfedilmesini sağladı.

2023 yılında Çorum’un Boğazkale ilçesinde yer alan antik Hitit başkenti Hattuşa’da, arkeolojik kazılar sırasında ortaya çıkarılan ve uzun yıllar gizemini koruyan bir dil nihayet çözüme kavuştu. “Kalaşmaca” adı verilen kayıp dil, Anadolu’nun zengin kültürel mozaiğine ışık tutarken, tarihçilere ve dilbilimcilere yeni bir araştırma alanı sunuyor.

Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden Prof. Dr. Andreas Schachner’in başkanlığında yürütülen kazı çalışmaları, uluslararası bir ekip tarafından gerçekleştirildi. Tabletler üzerindeki çözümleme çalışmaları, Almanya Würzburg Üniversitesi’nden Prof. Dr. Daniel Schwemer ve İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Metin Alparslan’ın öncülüğünde yürütüldü.

Kalaşmaca dilinin çözülmesi bir dizi titiz çalışmanın sonucunda gerçekleşti. İlk olarak Prof. Schwemer tabletleri Latin alfabesine dönüştürdü. Ardından Marburg Üniversitesi’nden Prof. Elisabet Rieken ve Doç. Dr. İlya Yakubovitich’in de dahil olduğu bir ekip, metinleri derinlemesine inceleyerek dilin yapısını çözümledi.

Kalaşmaca’nın Luvice olarak bilinen antik Anadolu diliyle benzerlikler taşıdığı belirlendi. Ancak ilginç bir şekilde bu dil için yeni bir alfabe oluşturulmamış; bunun yerine, Hititlerin Mezopotamya’dan aldıkları çivi yazısı sistemi kullanılmıştı.

 

* * *

Gizemli bir alfabe keşfedildi

İspanya’da gün yüzüne çıkartılan bir tablet, birçok arkeoloğun gözden kaçırdığı gizemli bir alfabeye ev sahipliği yapıyordu.

Dikkatli bir araştırmacı, İspanya’da ortaya çıkarılan bir arduvaz (kayağan taşı) tabletle ilgili haberleri okurken arkeologların büyük bir keşfi gözden kaçırdığını fark etti.

Barcelona Üniversitesi’nde bilgisayar bilimci ve Paleohispanik diller uzmanı olan Joan Ferrer i Jané tablette sadece savaşçıların gravürleri değil, aynı zamanda eski bir dilin gizemli alfabesi olduğunu keşfetti.

20 santimetrelik bu tablet İspanya’nın Guareña kasabası yakınlarındaki bir arkeolojik kazı sırasında gün yüzüne çıktı. Casas del Turuñuelo olarak bilinen alan, yaklaşık 2 bin 500 yıl önce güneybatı İber Yarımadası’nda gelişen Tartessos uygarlığının geç dönemlerine ait.