• Kürt kentlerinde baskılar ve hak ihlalleri sistematik olarak artıyor. 2024 yılının ilk 6 ayında 88’i çocuk bin 164 kişi gözaltına alındı, 4’ü çocuk en az 165 kişi tutuklandı, 3 kişi hakkında ev hapsi verildi.
• En az 527 ev/iş yeri basıldı. Çocukların da aralarında bulunduğu  98 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. 520 kişi hakkında soruşturma, 39 kişi hakkında dava açıldı. 56 kişi hakkında hapis ve para cezası kesildi.
• Cezaevinden 5 cenaze çıkarken, 44 tutsak sürgün edildi, 65 tutsak hakkında soruşturma başlatıldı, en az 4’üne disiplin cezası verildi. 7 tutsak tecride maruz kaldı. En az 22 tutsağın infazı keyfi gerekçelerle yakıldı.

İHD Amed Şubesi, 2024 yılının ilk 6 ayında Kuzey Kurdistan’da tespit ettikleri ihlallere dair raporunu açıkladı. 

İHD Şubesi’nde açıklanan raporda bilançoyu İHD Bölge Temsilcisi Mehmet Tahir Saçaklı, değerlendirmeyi İHD Genel Başkan Yardımcısı Rümeysa Deniz Kaya anlattı.

Raporda hak ihlalleri şöyle sıralandı:

Cezaevinden 5 cenaze

* “Keyfi öldürme, silah ve orantısız güç kullanma, dur ihtarına uymama”, “Yargısız infaz” sonucu kolluk tarafından açılan ateşle 1 yurttaş yaşamını yitirdi, 4 yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı. 

 * Bölge hapishanelerinde 3 tutsak çeşitli hastalıklar, 2 tutsak ise intihar ettiği iddiasıyla yaşamını yitirdi. 

 * Resmi hata ve ihmaller sonucu en az 18 yurttaş yaşamını yitirirken en az 76 yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı.

 * DEDAŞ ihmalinden ortaya çıkan yangında 15 kişi yaşamını yitirdi. 

Çatışmada yaşanan kayıplar

 * Bölgede yaşam hakkına yönelik ihlaller sonucu 21 kolluk görevlisi, 44 silahlı militan ve 65 sivil olmak üzere en az 130 kişi yaşamını yitirirken; 20 kolluk görevlisi ve 117 sivil olmak üzere en az 137 kişi çeşitli şekillerde yaralandı.

* Bölgede 5 kent ve bağlı ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce alanı kapsamına alacak şekilde 21 defa özel güvenlik bölgesi ilan edildi. En az 1 kente 1 defa sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Örgüt militanlarına ait en az 1 cenaze ailesine teslim edilmedi. En az 3 militanın cenazesi çeşitli girişimlere rağmen ailelerine geç teslim edildi. En az 1 mezarlığa saldırı gerçekleşti.

59 kadın, 9 çocuk yaşamını yitirdi

 * İlk 6 ayda, kadın yaşam hakkına yönelik saldırılar sonucunda 19’u şüpheli, 30’u aile içi, 10’u toplumsal alanda şiddet sonucu en az 59 kadın yaşamını yitirdi. 

 * Aile içi şiddet sonucu en az 7 çocuk yaşamını yitirdi.

* Toplumsal alanda şiddet sonucu en az 2 çocuk yaşamını yitirdi, en az 2 çocuk yaralandı.

* Toplumsal alanda en az 15 çocuk cinsel istismara maruz kaldı, 1 çocuk ise alıkonuldu.

98 kişiye işkence

 * Çocuklarında aralarında bulunduğu en az 98 yurttaş kolluk görevlilerinin işkence ve kötü muamele eylemlerine maruz kaldı.

1164 gözaltı 165 tutuklama

Bölge kentlerinde en az 88’i çocuk bin 164 yurttaş gözaltına alındı. 4’ü çocuk en az 165 yurttaş tutuklandı. En az 3 yurttaş hakkında ev hapsi kararı verildi. En az 527 ev/iş yeri baskına uğradı.

520 kişiye soruşturma

* En az 4 etkinliğin gösterimi yasaklandı.

* 74 soruşturma dosyasında en az 520 yurttaş hakkında soruşturma başlatıldı.

* 10 dava dosyasında 39 yurttaş hakkında dava açıldı.

* Aralarında siyasetçi, gazetecilerin bulunduğu 13 dosyada 56 yurttaş hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi.

* 3 siyasi parti binası, 1 gazete, 1 belediye binası saldırı veya baskına uğradı. 

Yasak ve saldırı

* Kolluk tarafından en az 34 toplantı ve gösteriye müdahale edildi.

 * Valilik ve kaymakamlıklarca en az 2 toplantı ve gösteri iptal edildi.

* Bölge valileri, 56 defa toplantı ve gösteri yürüyüşlerine dair yasaklama kararı verdi.

22 tutsağın infazı ertelendi

 * Hapishanelerde en az 44 tutsak istekleri dışında, gerekçe gösterilmeden veya çeşitli gerekçelerle başkaca hapishanelere sevk edildi. 

* En az 116 tutsağın sağlık hakkı, en az 1 tutsağın aile görüşü hakkı ihlal edildi.

 * En az 65 tutsak hakkında soruşturma başlatıldı, ez 4 tutsağa disiplin cezası verildi. 

 * En az 7 tutsak tecrit ve izolasyona maruz kaldı.

 * En az 22 tutsağın infazı çeşitli gerekçelerle (kurula çıkmadığı, disiplin cezası, pişman olmadığı, dini ve milli günlerde törene katılmadığı) ertelendi. 

 29 işçi yaşamını yitirdi

*İş güvenliğinin sağlanmadığı çalışma koşullarında yaşanan kazalarda en az 29 işçi yaşamını yitirdi, 1’i çocuk 20 işçi yaralandı.

 * En az 1 kişi görevinden alındı, en az 3 kişi hakkında idari soruşturma başlatılarak sürgün edildi.

9 eşbaşkanın pasaportuna el konuldu

 * 1 belediyeye kayyum atandı, 4 belediye hakkında idari soruşturma başlatıldı. En az 9 belediye eşbaşkanının pasaportuna emniyet genel müdürlüğü talebiyle “genel güvenlik” tedbiri konuldu. 1 belediye eşbaşkanı hakkında cumhurbaşkanına hakaret soruşturması açıldı.

5 orman yangını

* Yine raporda, en az 416 yurttaşın sağlık hakkı, bölgede en az 5 orman yangını ve ağaç kesimi meydana geldi. En az 1 yurttaşın konut hakkı ihlal edildi.

* Toplamda bölgede en az 3 bin 895 hak ihlali tespiti yapıldı. AMED

 

* * * 

Sistematik şekilde artıyor

İHD Genel Başkan Yardımcısı Rümeysa Deniz Kaya, insan hakları ihlallerinin artarak sistematik şekilde devam ettiğini, kolluğun fail olduğu binlerce ihlalin yaşandığını belirtti.  

Kürt kentlerinde 2024 yılı ilk 6 ayında “kişi güvenliği ve özgürlüğü”, “örgütlenme özgürlüğü”, “düşünce ve ifade özgürlüğü” haklarına yönelik baskılar sonucunda haksız gözaltı ve tutuklamaların arttığının altını çizerek örnekler verdi.  Cezaevlerindeki tecrit ve izolasyona değinirken İmralı Cezaevi’ne dikkat çeken Kaya, “Abdullah Öcalan ile birlikte İmralı F Tipi Cezaevi’nde tutulan tutsakların avukat, aile ve telefon görüşü ile haberleşme ve haber alma hakları keyfi bir şekilde engellenmektedir. Mahpusların dış dünya ile olan ilişkilerinin mutlak bir şekilde engellenmesinin hukuk ile açıklanır bir yanı olmadığını bir kez daha belirtmek isteriz” dedi.