Ve Daniel’in bir mezarı olacak

• Antero Daniel Esquivel, Arjantin diktatörlüğü döneminde kaybedilen 124 Paraguaylıdan biri. 1977 yılında Lanús bölgesinde kaçırıldı, “Vesubio” işkencehanesinde katledildi ve Lomas de Zamora’da toplu mezara gömüldü. İkiz kız kardeşi Genoveva Esquivel, onu tam 47 yıl boyunca aradı ve kemiklerini buldu. 
• Genoveva Esquivel, “Çok heyecanlıyım. Evet, kardeşimi buldum. Onun kocaman bir kalbi vardı” diyor. Genoveva'nın torunu Daniela ise ekliyor: “Onun hikâyesini yeniden yazmak neredeyse 50 yılımızı aldı ve bunun unutulmasını istemiyoruz.” Daniel, 23 Mart’ta Villa Caraza'daki bir kilisenin bahçesinde gömülecek.

FELEKXAN SERHAT

Arjantin diktatörlüğü döneminde (1977-1983) kaybedilenlerin hikâyeleri, bir yandan çaresizliğin ve acının bir yandan da yıllarca verilen adalet mücadelesini gözler önüne seriyor. O dönem 30 binden fazla kişi kaçırıldı, kaybedildi ve katledildi. Bugün ise akıbeti hala bilinmeyen binler ve sevdiklerinin kemiklerini arayanlar hafızamızı tazeliyor. Paraguaylı Genoveva Esquivel de ikiz erkek kardeşi Daniel Esquivel’in kemiklerini bulmak için yıllarca mücadele edenlerden. 

Tarih 2 Şubat 1977. Gece saatlerinde diktatörlüğe bağlı özel bir ekip, Paraguaylı din görevlisi Antero Daniel Esquivel'in Lanús bölgesine bağlı Villa Caraza Mahallesi’ndeki evinin kapısını kırarak onu kaçırdı. Daniel, kaçırıldığında 32 yaşındaydı. O gün, ikiz kız kardeşi Genoveva Esquivel için uzun soluklu bir arayışın başlangıcı oldu. Karakolları, devlet dairelerini, dini kurumları ve hastaneleri karış karış aradı. Asılsız ihbarların bile peşine düşerek şehir dışına çıktı. Kilise rahipleri de arayışına destek oldu ancak bir sonuç alamadı. 1983 yılında cunta rejimi yıkıldığında, Genoveva bu kez Ulusal Kayıp Komisyonu’na (Comisión Nacional de Desaparición de Personas-Conadep) başvuru yaptı ama olumlu bir yanıt alamadı. 

‘Vesubio’da katlettiler

Daniel’i kaçıran askerler, onu önce Lanús Soruşturma Tugayı’na ardından “Vesubio” adlı işkence ve imha merkezine götürmüştü. İki ay boyunca işkence etmiş, katledip 22 Nisan 1977’de Lomas de Zamora mezarlığında bir toplu mezara gömmüştü. 

 

 

Paraguaylı 124 kişiden biriydi

Antero Daniel Esquivel, Lomas’ta Katolik Eylem grubunda din görevlisiydi ve Arjantin'deki Paraguay Pastoral Ekibi’nin (Equipo de Pastoral Paraguayo en Argentina-EPPA) üyesiydi. Ayrıca, kilisede elektrikçi olarak da çalışıyordu. EPPA’daki meslektaşlarından Marcial Zanahoria onu, “Deneyimlerini tanıştığı herkese aktaran alçakgönüllü ve samimi biri” olarak tanımlıyor. Daniel, katledilen Paraguaylı 124 kişiden biriydi. 

Genoveva, tam 47 yıl boyunca kardeşinin kemiklerini aradı. Arjantin Adli Arkeoloji Ekibi'nin (Equipo Argentino de Arqueología Forense-EAAF) çalışmaları sayesinde kardeşinin kimliğini tespit etmeyi başardı. Ve Daniel, 23 Mart’ta defnedilecek.  

‘Kardeşimi buldum’

Şu anda 80 yaşında olan ve 47 yılını erkek kardeşini arayarak geçiren Genoveva, EL PAÍS'e konuşurken, “Çok heyecanlıyım” diyor. Buenos Aires'teki Club Social y Deportivo Paraguayo'da endişeyle gülümsüyor ve ekliyor: “EAAF’ya beni buldukları ve DNA testi yaptıkları için minnettarım. Ve evet, evet öyleydi kardeşimi buldum.”

Genoveva’nın yanında ise torunu Daniela, yeğenleri ve Daniel’in arkadaşları, Katolik Kilisesi üyeleri ve Paraguaylı insan hakları aktivistleri yer alıyor. Çocukken Daniel’le ayrılmaz bir ikili olduklarını söylüyor: “Her yere birlikte giderdik. Kocaman bir kalbi vardı ve cömert bir insandı. Bana ve herkese karşı çok iyiydi.”

Göçmen ikiz kardeşler

Daniel ve Genoveva Esquivel kardeşlerin Arjantin’de ne işi vardı? Kardeşler, 3 Ocak 1945'te Paraguay'ın Quyquyó kasabasında yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi dokuz çocuğuyla birlikte Luque'ye ardından Asunción'a taşındı. Daniel, 1970 yılında sınırını geçmeye ve Arjantin’in başkenti Buenos Aires'in güney eteklerindeki Lanús'ta bir gecekondu mahallesi olan Villa Caraza'da hayata sıfırdan başlamaya karar verdi. Genoveva da ardından aynı yere göç etti. 

Kimlik İadesi

Daniel’in iskeletinin tamamen tanımlanması, EAAF’in uzun süreli çalışmaları sayesinde mümkün oldu. 2005 yılında kurulan EAAF, Arjantin diktatörlüğünün kurbanları oldukları şüphesiyle Lomas de Zamora mezarlığından iki toplu mezarı açtı; 6 erkek ve 2’si kadın 8 kişinin iskeletini buldu. İskeletlerden biri Daniel’indi ancak net olarak teşhis etmek kolay olmadı. 

EAAF, o süreci şöyle anlatıyor: “Kişinin kimliksiz olarak gömüldüğü hipotezine sahiptik. Paraguay’da araştırma yaptık ve uzak bir akrabasıyla temasa geçtik. O da bizi Arjantin'deki başka bir akrabasıyla temasa geçirdi. Sonunda Genoveva’ya ulaştık ve DNA örneği aldık.”

Hikâyesi yeniden yazılıyor

Genoveva’yı adli tıp antropologlarla kuzeni Pilar Esquivel görüştürmüştü. Pilar Esquivel’in kızı Bárbara Daniel’i, “Birçok göçmeni bir araya getiren etkinlikler düzenliyordu, yemekler yapıyordu. Orada bulunanların bazıları gitar çalar bazıları şarkı söylerdi. Ayrıca, göçmenlere kimlik çıkarmaları için yardımcı olurdu” sözleriyle hatırlıyor. Bárbara, ailesinin fotoğrafını sakladığı kayıp bir amcası olduğunu biliyordu ancak kemikleri bulunana kadar hikâyesini bilmiyordu.

Ailesinin yönettiği Daniel Esquivel Komisyonu, Daniel'in gömüleceği Villa Caraza'daki Nuestra de los Trabajadores kilisesinin arazisine bir anıt mezar inşa etmek için bağış kampanyası başlattı. Genoveva'nın torunu Daniela, “Onun hikâyesini yeniden yazmak neredeyse 50 yılımızı aldı ve bunun unutulmasını istemiyoruz” diyor.